مفاهیم: افسردگی زمستانی چیست؟

انجمن روانپزشکی آمریکا در اواخر دهه ۱۹۹۰ افسردگی زمستانی را با عنوان "اختلال خلقی فصلی" (SAD) شناسایی کرد، و اکنون بیشتر این عارضه با نام مخفف یعنی SAD مورد اشاره قرار می گیرد.

افرادی که دچار افسردگی هستند، معمولا خلق اندوهگین‌شان را به صورت بروز دوره‌های متناوب تجربه می‌کنند. از این لحاظ مبتلایان به افسردگی زمستانی تنها این تفاوت را با مبتلایان به افسردگی معمول دارند، که نوسان‌های خلق‌شان بر اساس فصل‌هاست، و معمولا افسردگی‌شان در پاییز شروع می‌شود و تا بهار ادامه پیدا می‌‌کند. البته گونه‌ای از افسردگی تابستانی هم وجود دارد، که تعداد افراد کمتری را مبتلا می‌کند.

مبتلایان به SAD در زمان‌های دیگر سال هم افسرده می‌شوند، اما تعریف انجمن روانپزشکی آمریکا ایجاب می‌کند که دوره‌های افسردگی فصلی در افرادی که این تشخیص در آنها داده می‌شود، "به طور قابل‌ توجهی بیشتر" از دوره‌های افسردگی غیرفصلی باشد.
و اگر دقیق‌تر سخن بگوییم، تشخیص SAD نیاز به آن دارد که دو سال متوالی افسردگی غیرفصلی نداشته باشید.

نوردرمانی، که شامل نشستن در جلوی نور مصنوعی درخشان برای نیم‌ساعت یا بیشتر در هر روز، خلق و خوی برخی از افراد مبتلا به این عارضه را  بهبود می‌بخشد. اما داروهای ضدافسردگی هم ممکن است همین تاثیر  مفید را داشته باشند. همچنین شواهدی وجود دارد، هر چند شواهد موردی، وجود دارد که افراد مبتلا به SAD اگر مدت بیشتری را در بیرون از خانه باشند، پرده‌های جلوی پنجره‌ها را کنار بکشند، روشن‌تر کردن فضای درون خانه- یا به طور خلاصه انجام دادن اقداماتی برای افزایش قرارگیری در مقابل نور خورشید- احساس بهتری پیدا می‌کنند.

علائم اختلال خلقی فصلی

شکل زمستانی SAD را معمولا با خواب زمستانی مقایسه می‌کنند.  افراد فاقد انرژی می‌شوند، بیشتر از معمول می‌خوابند، به دنبال شیرینی و غذاهای نشاسته‌ای هستند، و وزن اضافه می‌کنند. ممکن است از اجتماع کناره‌جویی کنند و در تمرکز دچار مشکل شوند. برخی از این افرد احساس سنگینی در دست‌ها و پاها را توصیف می‌کنند. یک عارضه روانی دیگر به نام افسردگی غیرمعمول  (atypical depression)، که به فصل‌ها ارتباطی ندارد، همین علائم را دارد.

کارشناسان در این مورد که آیا افسردگی زمستانی رابطه‌ای سببی با  تغییر فصل دارد،‌ اختلاف نظر داشته‌اند، اما یقینا شواهد غیرمستقیمی وجود دارند، که فقدان نور آفتاب در زمستان بروز SAD را برمی‌‌انگیزد. این حقیقت که نوردرمانی افسردگی زمستانی را درمان می‌کند، تنها یک شاهد بر این ارتباط است.

شواهد همه‌گیرشناختی نشان می‌دهد که SAD در میان افرادی که در عرض‌های جغرافیایی بالا (مناطق شمالی‌تر) زندگی می‌کنند، شایع‌تر است و مدت زمان بیشتری به طول می‌انجامد.

کارشناسان معتقدند که علت ریشه‌ای این اختلال عدم حساسیت به نور است.

اغلب ما نسبتا بدون احساس عدم تعادل زمستان را می‌گذرانیم، زیرا قرارگیری به نور‌های مصنوعی درون خانه به ما کمک می‌کند که با این فقدان نور طبیعی تطبیق کنیم. اما نور درون خانه ممکن است برای مبتلایان به SAD بیش از حد ضعیف باشد.

اینکه دقیقا کمبود نور چگونه بر خلق و خوی این افراد اثر می‌گذارد، هنوز باید پاسخ داده شود.

درمان اختلال خلقی فصلی

شواهد علمی فعلی حاکی از آن است که نوردرمانی دست کم برای برخی از مبتلایان به SAD مفید است. همچنین شواهد فعلی نشان می‌دهد که نورگرفتن در اول بامداد بیشتر از نورگرفتن در اواخر روز موثر است.

چراغ‌هایی که برای نوردرمانی برای SAD به  کار می‌روند، ممکن است به صورت جعبه‌هایی مانند تجهیزات پزشکی باشند، یا شکلی مانند چراغ‌های رومیزی عادی داشته باشند.

ممکن است نوردادن به خود را به طور تدریجی آغاز کنید، اما اغلب بررسی‌ها حاکی از آن است که مبتلایان به SAD نیاز دارند که حدو د ۳۰ تا ۴۵ دقیقه در معرض منبع نورانی با درخشندگی 10000  لاکس (lux) قرار گیرند.  لاکس واحد اندازه‌گیری شدت نور است؛ ۱۰۰۰۰ لاکس حدود شدت نور خورشید در سپیده‌دم است. در اغلب خانه‌ها در عصر‌ها شدت نور ۳۰۰ تا ۵۰۰ لاکس است.

نوردرمانی زمان می‌گیرد و مشکلاتی هم دارد، فرد باید مدت زیادی در روز را در مقابل آن چراغ‌ها  بگذراند. کاربرد داروهای ضدافسردگی آسان‌تر است.

در حال حاضر در سازمان غذا و داروی آمریکا استفاده از داروی بوپروپیون با نام تجاری Wellbutrin برای مبتلایان به SAD تایید کرده است. این تایید بر مبنای چندین بررسی بوده‌اند که نشان داده‌اند مصرف این دارو در صورتی که در پاییز پیش از بروز علائم شروع شود، می‌تواند از علائم SAD  پیشگیری کند.

همچنین بررسی‌های دیگر نشان‌داده‌اند که داروهای فلوکستین (Prozac)، سرترالین          (Zoloft) و سایر داروهای ضدافسردگی گروه "مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین     (SSRIs) ممکن است به این بیماران کمک کنند.

در حال حاضر افراد برای برطرف شدن علائم جت‌زدگی (به هم ریختن چرخه و خواب و بیداری در سفرهای هوایی طولانی) از قرص‌‌های ملاتونین استفاده می‌کنند، اما این قرص‌ها ممکن است برای SAD هم مفید باشند. یک بررسی نشان داده است که مصرف قرص‌های ملاتونین در بعدازظهرها به برخی از مبتلایان به SAD کمک می‌کند تا ساعت‌های زیستی‌شان را تنظیم شود.