هزینه‌هایی که اغلب بعد مالی داشته و برنامه‌ریزان و کارشناسان را از تدوین برنامه‌های کارشناسی‌تر محروم کرده است، هرچند لزوم تسریع در کنترل ترافیک فزاینده پایتخت که هر روز شکل پیچیده‌تری به خود می‌گیرد آنها را ناگزیر از اتخاذ پاره‌ای سیاست‌های بازدارنده مطالعه نشده کرده و مسئولان شهری و راهنمایی و رانندگی به الگوبرداری سطحی از طرح‌های رایج دنیا در این زمینه پرداخته‌اند.
اما از دیدگاه کارشناسان و مسئولان اجرایی در حوزه ترافیک، «زمان» ناکارآمدی این طرح‌ها را نمی‌تواند توجیه کند و این ادله که گره ترافیک با آزمون و خطا گشوده می‌شود ادله درستی نیست، چرا که طراحی و اجرای هر طرح و برنامه کارشناسی نشده‌ای در خصوص ترافیک نه‌تنها از یک بعد بلکه از ابعاد مختلف، آن را تحت تاثیر سوء قرار داده و گره ترافیک را پیچیده‌تر می‌سازد؛ درست نظیر نصب سرعت‌گیرهایی که قرار بود در خیابان‌های شهر به آرام‌سازی ترافیک کمک کند و تهران را تا حدودی از این معضل نجات دهد اما در میان‌مدت، نتیجه‌ای عکس داد؛
نتیجه‌ای که مهرداد تقی‌زاده، مشاور شهردار تهران در حوزه حمل‌ونقل و ترافیک از آن تحت عنوان «سکوی پرش» تعبیر می‌کند و معتقد است این اشتباه از پایتخت به کلانشهرهای دیگر کشور منتقل شده و آنها، آن را تکرار می‌کنند. هرچند وی مخالفتی با نصب سرعت‌گیر در خیابان‌های شهر ندارد و آن را از طرح‌های موفق اروپا و آمریکا در آرام‌سازی ترافیک می‌داند اما تاکید می‌کند که ای‌کاش این روش در ایران هم درست مورد استفاده قرار می‌گرفت به‌گونه‌ای که در ادامه گفت‌وگو می‌آید:
- مروری بر تجربه دنیا در نصب سرعت‌گیرها نشان می‌دهد که آنها موفقیت‌های خوبی را در کاهش سرعت خودروها و آرام‌سازی ترافیک داشته‌اند به گونه‌ای که در ایالت نیوجرسی که در این امر پیشگام بوده کارشناسان شهری دیدگاه مثبتی به آن داشته‌اند و به مواردی از نشانه‌های موفقیت آن اشاره کرده‌اند که در کلانشهرهای کشور به ویژه در تهران به چشم نمی‌خورد. شما علت نتایج عکس در این زمینه را چه عاملی می‌دانید؟
همان‌طور که گفتید سرعت‌گیرها اساسا برای آرام‌سازی ترافیک و کاهش سرعت خودروها در خیابان‌های شهر طراحی شده‌اند و هدف طراحان را در کشورهای مبدأ از نظر انجام مطالعات کارشناسی برآورده کرده‌اند و من در مسافرت‌هایی که به کشورهای اروپایی داشته‌ام عملا موفقیت این روش را در آرام‌سازی ترافیک و کاهش سرعت خودروها دیده و شاهد بوده‌ام که شهروندان چگونه در عبور از این سرعت‌گیرها دقت می‌کردند و هیچ تخلفی از این‌نظر که سرعت خود را در مکان‌های نصب آنها حفظ کنند صورت نمی‌گرفت اما علت اینکه در تهران سرعت‌گیرها کمکی به آرام‌سازی ترافیک نکرده‌اند و رانندگان خودرو به جای کاهش سرعت خود با سرعت بالا از روی آن می‌پرند و گاه از این کار خود هم لذت می‌برند این است که سرعت‌گیرها در مکان مناسب نصب نشده‌اند و مطالعات کارشناسانه درخصوص مکان‌یابی صحیح نصب آنها صورت نگرفته است و به جای اینکه سرعت‌گیرها در خیابان‌های فرعی شهر که حداکثر سرعت آنها بین 40تا50 کیلومتر بر ساعت بوده و به شریان‌های اصلی شهر منتهی می‌شوند نصب شود در خیابان‌های اصلی و بزرگراه‌های شهر نصب شده که سرعت بین 70تا80 کیلومتر برساعت است و زمانی که ما در نصب سرعت‌گیرها دچار چنین اشتباهی می‌شویم طبیعی است که نتیجه نیز برعکس باشد و این تنها یکی از علل این مسئله به حساب می‌آید.
- پدیده سرعت‌گیر خیلی زود به سایر کلانشهرها رفته است به نظر شما در آنجا هم مطالعات کارشناسی صورت نمی‌گیرد و یک رویکرد معیوب فراگیر می‌شود؟
بله، چرا که برنامه‌ریزان در کلانشهرهای دیگر کشور فکر می‌کنند این مطالعات در تهران صورت گرفته و دیگر نیازی به انجام آن در آنجا نیست بنابراین تهران همواره به عنوان نقطه تقلید طرح‌ها و برنامه‌ها در حوزه شهری به حساب می‌آید و مسئولان در اجرای هر طرحی باید تبعات آن را از بعد جغرافیایی نیز درنظر بگیرند و همانند موضوع بحث ما، سرعت‌گیرها را جایی نصب نکنند که دیگر ترافیک ایجاد شده یا آنقدر بلند و غیراستاندارد باشد که خودرو را از بین ببرند.
جالب است من خاطره‌ای را از یکی از مسافرت‌هایم به یکی از کلانشهرهای کشور که البته از نظر شهری توسعه یافته نیز هست تعریف کنم تا این موضوع بیشتر روشن شود. من در این مسافرتم که قرار بود یکی از طرح‌های مربوط به ترافیک را مورد بررسی قرار دهیم سوار ماشین راحتی بودم که چاله‌چوله‌های شهر هنگام رد شدن از روی آنها زیاد اذیت نمی‌کرد اما باورتان نمی‌شود زمانی که به سرعت‌گیرهای یکی از خیابان‌های اصلی این شهر رسیدیم ماشین طوری تکان خورد که فکر کردم از یک ارتفاع بلند پرید و اتفاقا به معاون شهردار که همراهمان بود گفتم سرعت‌گیر نصب کرده‌اید یا تپه ساخته‌اید و ایشان سرعت‌گیرهای یکی از خیابان‌های تهران را مثال زد که دیدم ما نیز در تهران این اشتباه را مرتکب شده‌ایم.
- با توجه به موضوعی که اشاره کردید، خودروها در عبور از سرعت‌گیرها آسیب می‌بینند و گاه این آسیب بیشتر از آن چیزی است که ما تصور می‌کنیم. این مشکل را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
مشکل که بیشتر به صورت تعمیرهای مستمر نمود پیدا می‌کند و رانندگان مجبور می‌شوند هزینه‌های بیشتری را برای نگهداری و تعمیر خودروهای خود بپردازند و این در حالی است که نصب غیراستاندارد سرعت‌گیرها سلامتی سرنشینان خودرو را نیز به خطر می‌اندازد و احتمال دارد آنها در پریدن‌های مکرر از روی آنها دچار سردرد یا سرگیجه شوند و یا در ناحیه شکم، دردهایی را احساس کنند که البته این یک صورت قضیه است و در صورت دیگر قضیه ما شاهد انحراف خودرو در سرعت‌های بالا هستیم که احتمال دارد به جراحت رانندگان منجر شود.
- برخی کارشناسان شهری معتقدند عدم‌رعایت استانداردهای جهانی در مورد مکان و نحوه مناسب نصب سرعت‌گیرها نه‌تنها باعث کم‌اثر بودن این ابزار در کنترل سرعت وسایل نقلیه شده، بلکه یک نوع عدم‌احساس امنیت در رانندگان و سرنشینان خودرو به وجود می‌آورد که این موضوع حقوق شهروندی را نقض می‌کند. در این ارتباط چه صحبتی دارید؟
به هر حال این اتفاق می‌افتد و ما این عدم احساس امنیت را می‌توانیم در رفتار رانندگان ببینیم. اما کاری که می‌شود در این زمینه کرد انجام مطالعات کارشناسانه در خصوص مکان نصب سرعت‌گیرها و اصلاح میزان استفاده از آن است که فکر می‌کنم باید به طور جدی مورد بررسی قرار گیرد چرا که تنها رانندگان خودروی شخصی نیستند که از این رهگذر دچار آسیب‌هایی می‌شوند بلکه خودروهای آتش‌نشانی و آمبولانس که سرعت و زمان برای آنها در درجه اول اهمیت قرار دارد در تردد خود به موانع بسیاری برمی‌خورند.
- در کشورهای دیگر وضعیت تردد آمبولانس‌ها و ماشین‌های آتش‌نشان در مکان‌هایی که سرعت‌گیر نصب شده به چه صورت است؟
در کشورهای دیگر عرض سرعت‌گیرها را در خطوطی که این ماشین‌ها تردد می‌کنند کم گرفته و این ابزار از لای چرخ‌های آنها عبور می‌کند به‌گونه‌ای که هیچ مشکلی نیز برای بیمار به وجود نمی‌آورد و آتش‌نشانان با کمترین موانع به موقع در محل حادثه حاضر می‌شوند.
- سرعت‌گیرها در افزایش مصرف سوخت خودروها چه تاثیری دارند و این افزایش در مصرف چه پیامدهایی را به همراه دارد؟
هر چیزی که منجر به کاهش سرعت شود خودبه‌خود سوخت را بالا می‌برد و این افزایش مصرف سوخت نیز بستگی به تعداد سرعت‌گیرها در خیابان‌ها دارد و از آنجا که این تعداد در خیابان‌های ما بیشتر است بنابراین مصرف سوخت ما نیز بالا می‌رود و این امر نیز متعاقبا به افزایش آلاینده‌ها می‌انجامد که در حال حاضر در سطح گسترده شاهد آن هستیم و وضعیت موجود به خوبی گویای آن است.
- آیا ارتفاع سرعت‌گیرها که شما مدام از آن انتقاد کردید و معتقد بودید استاندارد نیست در افزایش مصرف سوخت تاثیر دارد؟
تا حدودی تاثیر دارد.
- استانداردهای ارتفاع سرعت‌گیر در کشورهای پیشگام در زمینه سرعت‌گیر چقدر بوده و در ایران چقدر است؟
استاندارد آن 7تا 10سانتی‌متر است و در همه کشورها رعایت شده اما در ایران ارتفاع آن متفاوت است. جایی ارتفاع آن کم و جای دیگر، آنقدر زیاد است که فکر می‌کنی پرت می‌شوی.
- جمع‌بندی‌ای که می‌توانید از وضعیت موجود سرعت‌گیرها در تهران و کلانشهرهای دیگر داشته باشید چیست؟
اشتباهی که در همه جای کشور تکرار می‌شود.
