آشنایی با بالگرد بل ای‌اچ-۱ کبرا

بل ای‌اچ-۱ کبرا از سال ۱۹۶۷ در دو نوع اصلی تک‌موتوره و نوع پرقدرت‌تر دوموتوره وارد خدمت در ارتش آمریکا شد. نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا از دهه ۱۹۸۰ هلیکوپتر ای‌اچ-۶۴ آپاچی را به خدمت گرفت و تمامی مدل‌های هلیکوپتر کبرا را بازنشسته نمود. هوانیروز ارتش ایران دارای ۹۷ فروند هلیکوپتر کبری است.

به گزارش همشهری آنلاین، نخستین نمونه از بالگرد کبرا در جنگ ویتنام ارائه شد، زمانی که نیروهای پیاده و زرهی احتیاج به پشتیبانی هوایی داشتند اما نه پشتیبانی هواپیماها که پس از بمباران یا راکت باران مواضع دشمن، باید برای سوخت‌گیری و مهمات‌گیری به پایگاه خود که ده‌ها کیلومتر دورتر بود باز می‌گشتند.

بنابراین با استفاده از برخی اجزای بالگردهای یو-اچ-۱ که به تعداد فراوان به کار گرفته شده بودند بالگرد آ-اچ-۱ کبرا که صرفاً قابلیت تهاجمی داشت طراحی و ساخته شد. نمونه اولیه کبرا تنها به تیربار و راکت انداز مجهز و با بدنه ای باریک، هر دو سرنشین که شامل خلبان و کمک خلبان بودند را پشت سر هم جا داده بود.

بعدها این بالگرد که نخستین بالگرد مختص عملیات تهاجم زمینی هم محسوب می‌شود به موشک ضد تانک هدایت سیمی تاو مجهز شد که در نتیجه تأثیر عملیاتی آن خصوصاً در نقش ضد زره بسیار افزایش یافت.

بالگردهای کبرا طی ۴۰ سال گذشته در جنگ‌های گوناگونی حضور داشته‌اند اما بزرگترین تجارب عملیاتی آنها در جنگ ویتنام، جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و در جنگ خلیج فارس رقم خورده است.

پیشینه در ایران

بنابر اظهارات منابع خارجی حدود ۲۰۰ فروند بالگرد کبرا به ایران تحویل داده شد که از نمونه ارتقاء داده شده بودند و حدود ۶۰ فروند آنها توانایی شلیک موشک «BGM-۷۱ تاو» را داشتند.

طول بدنه این نمونه از کبرا، ۱۳.۵ متر، فاصله نوک دو بالواره آن ۳.۲۸ متر و قطر دو پروانه اصلی آن ۱۳.۴ متر است. جرم خالی این بالگرد نزدیک سه هزار و بیشینه جرم برخواستن آن ۴۵۴۰ کیلوگرم است. بیشینه سرعت این بالگرد به ۲۸۰ کیلومتر بر ساعت، برد آن به ۵۷۵ کیلومتر و سقف پرواز ان به ۳۲۱۵ متر می‌رسد.

بالگرد کبرای ایران دارای دو نمونه هستند. یک نمونه فقط دارای توپ سه لوله ۲۰ میلیمتری و راکت انداز بوده که در ایران ملقب به «جنگنده کبرا» است و دیگری علاوه بر توپ و راکت، توانایی شلیک موشک ضدتانک تاو نیز دارد.

در بالگرد کبرا هر دو خلبان امکان هدایت بالگرد و شلیک تسلیحات را دارند اما خلبان کابین جلو دارای ادوات هدفگیری دقیقتر و خلبان کابین عقب دارای تجهیزات هدایت بهتر و کاملتری است. در نمونه دارای موشک تاو نیز سامانه هدفگیری در کابین جلو قرار داده شده است.

آشنایی با بالگرد بل ای‌اچ-۱ کبرا

دوربین‌های مربوط به رؤیت هدف در این بالگرد توانایی زوم بیش از ۱۳ برابر دارند که کار هدفگیری دقیق را ممکن می‌سازد. با حرکت سامانه هدفگیری توپ، لوله توپ نیز هماهنگ با آن و بلافاصله در جهت مورد نیاز تغییر می‌کنند و در نتیجه توپ در این بالگرد از تأثیرگذاری بالایی برخوردار است.

این توپ قابلیت چرخش به اطراف را تا ۱۰۰ درجه به هر طرف و ۶۰ درجه عمودی را دارد. برد مؤثر این توپ تا ۲هزار متر است.
چند نوع راکت در این بالگرد قابل بکارگیری است که شامل نمونه های ۷۰ میلیمتری «هایدرا۷۰» در پرتابگرهای ۱۹ تایی و ۷ تایی و راکت های ۱۲۷ میلیمتری «زونی» در پرتابگر ۴ تایی است که نوع اخیر در ایران روی بالگرد کبرا مشاهده نشده است. راکت های هایدرا۷۰ دارای برد ۵۰۰متر تا ۸هزار متر هستند.

نوع پایه موشک تاو - توفان نیز تا ۳۸۵۰ متر برد دارد. این نمونه دارای هدایت سیمی بوده و احتمال اصابت آن به هدف ۹۵ درصد است. این موشک ۱۸.۵ کیلوگرمی که ۳.۶ کیلوگرم مواد منفجر دارد، با طول ۱.۱۶ متر و قطر ۱۵ سانتیمتر، به بیشینه سرعت ۳۱۰ متر بر ثانیه دست یافته و می تواند تا ۵۵۰ میلیمتر در زره نفوذ کند.

مأموریت های بالگرد تهاجمی کبرا در طول جنگ تحمیلی بیشتر حول محورهای انهدام تانک ها و ادوات زرهی، حمله به استحکامات و خطوط دفاعی و مراکز تجمع دشمن، اجرای عملیات های شناسایی مسلح، اسکورت بالگردهای ترابری در عملیات‌های جستجو و نجات و حمایت از ناوگان کشتی‌ها در مقاطعی از جنگ بود.

ترکیب‌های تسلیحاتی که کبراهای ایران در جنگ با آن دیده شده‌اند عمدتاً دو تا چهار پرتابگر راکت(۱۹ یا ۷ تایی)، دو پرتابگر ۴تایی موشک تاو و دو پرتابگر ۷ تایی راکت به همراه دو پرتابگر دو یا چهارتایی تاو بوده است. ترکیب های راکتی اغلب تنها مربوط به جنگنده کبرا داشته و نمونه موشک انداز این بالگرد برای عملیات‌های ضد زره وارد میدان می‌شده است.

آشنایی با بالگرد بل ای‌اچ-۱ کبرا

موارد دیگری از شاهکارهای کبراهای ایرانی در جنگ تحمیلی به درگیری هوایی با بالگردهای دشمن بازمی گردد. با توجه به برخورداری عراقی ها از بالگردهای مسلح که در طی جنگ مجهزتر نیز می شد و پروازهای این واحدها روی خطوط استقرار نیروهای زمینی ایران، بالگردهای ایرانی هم که برای پشتیبانی از نیروها در آن منطقه حضور داشتند برای کاهش فشار و تلفات رزمندگان زمینی ناگزیر به درگیری شدن با این کرکسان بعثی بودند.

در این نبردها خلبانان ایرانی با استفاده از توپ و خصوصاً‌ موشک هدایت سیمی تاو خود که اساساً برای هدف قرار دادن اهداف هوایی نبوده است اقدام به درگیری می‌کردند که مورد اصابت قرار رفتن چندین بالگرد از جمله غزال(گازل) ساخت فرانسه تأیید شده است.