بحران در صندوق های بازنشستگی ؛ اوضاع چقدر وخیم است؟ | افزایش سن بازنشستگی راهگشاست؟

همشهری آنلاین- مرضیه ثمره‌حسینی: صندوق های تامین اجتماعی با بحران مواجهند. برخی از آنها در معرض ورشکستگی قرار دارند. بنا به گفته کارشناس انجام برخی اصلاحات ساختاری در این صندوق ها ضروری است و هر چه زودتر باید اجرایی شود.

چندی پیش هم مدیرکل بیمه‌های اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به دنبال اظهارات نسنجیده در خصوص صندوق‌های بازنشستگی، از سمت خود برکنار شد. صحبت هایی که به بحران صندوق های بازنشستگی در کشور اشاره داشت اما به گفته بسیاری ادبیات و نوع اظهارات درباره آن درست نبود.

کارشناس حوزه کار در این باره به همشهری آنلاین گفت: ادبیات و نوع اظهارات در این زمینه درست نبود اما اصل حرف درست است چرا که بحران در صندوق‌های بازنشستگی مخصوصا صندوق‌ تامین اجتماعی که قابل پیش‌بینی است اگر جدی گرفته نشود می‌تواند کشور را دچار مشکلات اقتصادی و اجتماعی وخیمی کند.

حمید حاج‌اسماعیلی ادامه داد: این هشدار که از گذشته هم مکررا داده شده است اگر منجر به وقوع بحران شود اولین مسئله‌ای که در پی دارد ناتوانی این صندوق‌ها بالاخص صندوق تامین اجتماعی در پرداخت حقوق‌ها و مستمری بازنشستگان خواهد بود و اگر یک ماه حقوق‌ها با تاخیر مواجه شود در عین حال که خانواده‌های زیادی آسیب می‌بینند می‌تواند با توجه به پوشش جمعیتی گسترده در این صندوق ها عوارض اجتماعی داشته باشد.

حاج‌اسماعیلی افزود: افزون بر آن، اگر ناترازی‌ صندوق‌های بازنشستگی از طریق وام و فروش امکانات و دارایی‌ها صورت بگیرد ضمن اینکه می‌تواند باعث فروپاشی این سازمان‌ها شود منجر به تشدید تورم در کشور خواهد شد.

بحران در صندوق‌های بازنشستگی دولتی وخیم تر است

کارشناس بازار کار با تاکید بر اینکه بحث ناترازی صندوق‌های بازنشستگی چند سال است که به صورت جدی در کشور مطرح شده، بیان کرد: ورودی و خروجی این صندوق‌ها بر اساس محاسبات بیمه‌ای با هم همخوانی ندارد و این وضعیت در صندوق‌های بازنشستگی دولتی که عمدتا تمام اعتبار آنها را خود دولت تامین می‌کند وخیم‌تر است.

حاج‌اسماعیلی در مورد وضعیت صندوق تامین اجتماعی هم گفت: از آنجا که تامین اجتماعی یک سازمان غیردولتی است این نگرانی وجود دارد که اگر وضعیت ادامه پیدا کند به دلیل اینکه دولت نمی‌تواند در این صندوق منابعی را برای سازمان تامین کند بحران به صورت خیلی شدیدتر بروز کند چرا که جمعیت زیادی تحت پوشش این صندوق هستند.

وی ادامه داد: در دوره‌هایی که وضع صندوق تامین اجتماعی وخیم نبود حدود ۱۷ تا ۱۸ نفر به این صندوق بیمه پرداخت می‌کردند و یک نفر خدمات یا مستمری می‌گرفت اما در حال حاضر این عدد به مرز ۴ بیمه‌پرداز به ازای یک مستمری‌بگیر رسیده که خط قرمز است و چنانچه مشکلات صندوق تامین اجتماعی به لحاظ ساختاری و درآمدی حل و فصل نشود با توجه به شرایط خاص اقتصادی که در کشور وجود دارد و با توجه به روند افزایش تورم که چند سال است ادامه دارد بحران جدی برای سازمان تامین اجتماعی قابل پیش‌بینی است.

تامین اجتماعی ۲۰۰ هزار میلیارد تومان کمبود منابع دارد

کارشناس بازار کار با بیان اینکه عمده منابع سازمان تامین اجتماعی از طریق واریز بیمه‌هاست و بخشی هم از محل سرمایه‌گذاری‌های شرکت‌های تامین اجتماعی تحت عنوان شرکت‌های شستا ایجاد می‌شود، افزود: پیش‌بینی می‌شود سازمان تامین اجتماعی برای امسال به حدود ۶۲۰ هزار میلیارد تومان بودجه نیاز دارد این در حالی است که برآوردهای خود سازمان این است که حدود ۴۳۰ تا ۴۴۰ هزار میلیارد تومان از محل واریز بیمه‌ها و بین ۲۰ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان هم از محل درآمدهای شرکت‌های شستا تامین می‌شود اما بقیه منابع قابل اطمینان نیست.

حاج‌اسماعیلی ادامه داد: اگرچه دولت قول داده است حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان از بدهی‌های خود به سازمان را در سال جاری پرداخت کند ولی این امر کاملا محتمل است و سازمان نمی‌تواند روی آن حساب ویژه باز کند، بر این اساس سازمان تامین اجتماعی همین امسال نزدیک به ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت هزینه‌ها و مستمری‌ها و حقوق بازنشستگان خود دچار مشکل است و اگر این روند ادامه یابد بدون شک در سال‌های آینده می‌تواند بحران جدی ایجاد کند.

اصلاحات ساختاری باید در رأس قرار گیرد

کارشناس بازار کار در مورد راهکارهای حل بحران در صندوق‌های بازنشستگی از جمله تامین اجتماعی گفت: در وهله نخست به اصلاحات ساختاری نیاز است که در این بخش، مدیریت هزینه در صندوق‌های بازنشستگی باید در اولویت قرار گیرد.

حاج‌اسماعیلی ادامه داد: این صندوق‌ها به مرور خیلی بزرگ شده‌اند و با هزینه‌های بالا اداره می‌شوند. همچنین، مدیریت هزینه در این سازمان‌ها چابک نیست و از تکنولوژی‌های جدید برای محاسبات بیمه‌ای استفاده نمی‌شود این در حالی است که سازمانی مانند تامین اجتماعی برای دریافت مطالبات خود از ذینفعان و کارفرمایان از ابزارهای کهنه و سنتی استفاده می‌کند که برای سازمان هزینه‌بر است.

وی افزود: همچنین، خیلی از کسانی که به سازمان تامین اجتماعی ورود و خروج دارند و از آنجا حقوق دریافت می‌کنند برای سازمان کارآمدی ندارند و هیچ ضرورتی هم به حضور آنها در اینجا نیست.

حاج‌اسماعیلی ادامه داد: این در حالی است که تامین اجتماعی یک سازمان تخصصی است و بر اساس محاسبات بیماه‌ای اداره می‌شود و به افراد کاملا فنی نیاز است بر این اساس، این مسئله باید هم از طرف مدیران سازمان، هم از طرف سازمان‌های مسئول و هم نمایندگان مجلس مورد بررسی قرار بگیرد و حضور دولت در این سازمان به حداقل برسد و دولت تنها نظارت‌های حاکمیتی داشته باشد نه مداخلات سازمانی و مدیریتی.

کارشناس بازار کار بیان کرد: ضمن کاهش نقش دولت، نقش شرکای اجتماعی در این صندوق‌ها باید افزایش یابد. چرا که در حال حاضر کسانی مثل کارگران و بازنشستگان که ذینفع جدی هستند در مدیریت سازمان تامین اجتماعی نقشی ندارند در حالی که در اصلاحات ساختاری می‌تواند شورای عالی تامین اجتماعی احیا شود و نقش شرکای اجتماعی برای مدیریت و نظارت پررنگ شود.

افزایش سن بازنشستگی چقدر راهگشاست؟

افزایش سن بازنشستگی به عنوان یکی از راه‌حل‌ها برای جلوگیری از بحرانی‌تر شدن وضعیت مالی صندوق‌های بازنشستگی مطرح شده است. کارشناس بازار کار درباره تاثیر چنین سیاست‌هایی در کاهش بحران صندوق‌های تامین اجتماعی گفت: بعد از اصلاحات ساختاری بحث اصلاحات پارامتریک شامل سن و سابقه و محاسبه حقوق است.

حاج‌اسماعیلی ادامه داد: در این زمینه هرچند ما مشکل داریم اما تا زمانی که مدیریت هزینه و اصلاحات ساختاری انجام نشود نباید وارد این بحث‌ها شد چون در حال حاضر منابع درآمدی مردم دچار مشکل است و خود کارگران و بازنشستگان به اندازه کافی درآمد ندارند برای همین اگر بخواهیم بدون ملاحظات لازم به بحث‌های پارامتریک ورود کنیم با توجه به شرایط کشور حتما عده زیادی متضرر می‌شوند اما اگر اصلاحات ساختاری انجام شود متناسب با آن باید سراغ محاسبه سن و سابقه هم برویم.