به گزارش همشهری آنلاین، بیراه نیست که نام‌های درخشانی از دانشمندان نجوم و ریاضی در تاریخ ما زیاد دیده می‌شوند.
از آن روزهای دور تاریخی تا امروز که آلاینده‌های نوری، زلالی آسمان را زائل کرده‌اند، ایران با مناطق تاریکش مکانی مناسب برای نجوم به‌شمار می‌رود. برای تماشای زیبایی‌های آسمان و اجرام معلق در آن باید از شهرهای بزرگ فاصله بگیریم تا از آلودگی‌ها دور شویم. بعد از آن، باید وضعیت آب و هوایی، زمان رصد و ابزار رصدی مناسب را هم در نظر بگیرید. معمولا قبل از هفتم هلال ماه و بعد از شب بیست‌ویکم، می‌شود آسمان پرستاره دید. در شب‌های دیگر، نور ماه، ساعت‌هایی از شب، آسمان را روشن می‌کند و اجازه تماشا نمی‌دهد.
در شب‌های ابری هم تعداد زیادی از ستاره‌ها پشت ابرها پنهان می‌شوند و به‌چشم نمی‌آیند. در این شماره مکان‌هایی را معرفی می‌کنیم که می‌توانند یک پیشنهاد سفری خوب و پرخاطره تلقی شوند. اگر منجم حرفه‌ای نیستید و تلسکوپ ندارید برای رصد بهتر آسمان از دوربین استفاده کنید.
حکایت برج پیر و زحل
رصدخانه رادکان
یکی از بهترین منطقه‌هایی که برای تماشای اجرام آسمانی مناسب است در ۷۸ کیلومتری شمال غربی مشهد مقدس قرار دارد. تا همین چندسال پیش همه فکر می‌کردند این برج که میان دشتی بین کوه‌های هزارمسجد و بینالود قرار دارد، مقبره یکی از شاهان ایلخانی است اما بعد از تحقیق در اسناد مختلف، مشخص شد برج رادکان نزدیک روستایی به همین نام برای رصد آسمان ساخته شده است.
برج تاریخی رادکان در بخش چناران، تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل، سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. این برج در ۱۳ فرسنگی مشهد توسط گروه خواجه‌نصیرالدین طوسی در زمان وزارت او در دربار هلاکوخان بنا شد. تاریخ منقوش روی کتیبه‌ای در برج سال ۶۶۰ هجری قمری را نشان می‌دهد که همزمان با پایان کار ساخت بناهای وابسته به رصدخانه مراغه است. منطقه جلگه‌ای و معتدل رادکان در مسیر راه شوسه قدیمی مشهد به قوچان واقع شده است.
این شاخه از راه ابریشم از کنار رودخانه کشف‌رود می‌گذشت. اگر خواستید یک رصد موفق در کنار شاهکار معماری ریاضی و نجوم ایران داشته باشید، برای شب می‌توانید روی هماهنگی با مسوول دبستان روستای رادکان حساب کنید و برای استراحت و استفاده از سرویس بهداشتی به تنها مدرسه روستا بروید. منجمان زیادی از سراسر دنیا برای تماشای انقلاب تابستانی و زمستانی پای این برج می‌آیند و مردم روستا با حضور منجمان آماتور و حرفه‌ای آشنا هستند.
این برج درها و دریچه‌هایی دارد که انتخاب جاگذاریشان اتفاقی نیست. درها درست در راستای طلوع یلدایی (آغاز زمستان) و غروب آغاز تابستان ساخته شده است. هنگام انقلاب‌ها نور خورشید از دو در برج عمود می‌تابد. سیاره زحل و اجرام بسیار دیگری از این برج قابل رصد است.
خرس بزرگ بر بام قصر
کاروانسرای قصر بهرام
اگر ساکن پایتخت هستید و می‌خواهید شبی را با رصدکردن ستاره‌ها بگذرانید، سفر به قصر بهرام پیشنهاد مطلوبی است. این مکان برای اهالی کاشان و اصفهان هم به‌راحتی قابل دسترس است.
دور بودن از آلودگی‌های محیطی به‌خصوص آلودگی نوری شهرهای بزرگ همچون تهران و کاشان باعث شده که این منطقه آسمانی پر ستاره را در این شب‌ها به نمایش بگذارد. این کاروانسرا در جنوب شرقی استان تهران و در پارک ملی کویر قرار دارد.
برای رفتن به قصر بهرام و گذراندن یک شب تابستانی پرخاطره، نزدیک‌ترین راه از مسیر شهر ورامین به‌حساب می‌آید.
از آنجا به روستای قلعه بلند بروید که نزدیک‌ترین روستا به ورودی پارک‌ملی کویر است. بعد از این روستا به پاسگاه محیط‌بانی می‌رسید که روی تابلویش نام پاسگاه محیط‌بانی مبارکیه نوشته شده و اجازه ورود را باید از محیط‌بانان سازمان حفاظت محیط زیست بگیرید. بعد از آن حدود ۶۰ کیلومتر در جاده خاکی، تپه‌ها، گیاهان متنوع کویری و گله‌های شتر در قاب نگاهتان جا خوش می‌کنند تا به کاروانسرای قصر بهرام برسید.
این کاروانسرا در گذشته جزو اتراقگاه‌های جاده ابریشم به شمار می‌رفت و امروزه محوطه‌اش پاتوق اهالی نجوم مقیم در شهرهای تهران، اصفهان، ری و کاشان به حساب می‌آید. از این آسمان دب‌اکبر، دب اصغر و بخشی از کهکشان راه شیری به وضوح قابل مشاهده است.
آسمان کوه دنج کویری
چک‌چک یزد
یزد هم یکی از شهرهای کویری است که آسمان زلالی دارد. گوشه‌ای دنج کنار کویر، روستای چک‌چک قرار دارد که زرتشتیان یزدی آنجا را مقدس می‌دانند. در این سرزمین علاوه بر آسمانی تاریک و دور از آلودگی نوری می‌توان ابنیه تاریخی متعددی را هم تماشا کرد. گرچه تابستان‌های کویر گرم و تفتان است اما چک‌چک، منطقه‌ای است با کوه‌های سنگی زیبا که عبادتگاه و زیارتگاه زرتشتیان هم به حساب می‌آید و همین اعتقاد موجب شده همیشه سکوت و آرامش در منطقه جاری باشد.
روستای چک‌چک، آسمان پرستاره‌ای دارد که دلیلش دور بودن از شهر بزرگ یزد است اما به علت کوهستانی بودن، افق‌های این منطقه کاملا بسته است و باعث می‌شود رصدکنندگان ستاره‌های کویری، طلوع واقعی ستارگان را نبینند. ساعتی طول می‌کشد تا ستاره‌ها از پشت کوه‌ها بالا بیایند و دیده‌شوند.
برای رسیدن به این روستا باید از شهر یزد راه میبد را در شمال‌غربی پیش بگیرید؛ حدود ۱۰ کیلومتر از اشک‌زرد بگذرید تا از سه‌راهی خرانق به سوی این روستا مسیرتان را تغییر دهید. بعد از ۵۵ کیلومتر که نزدیک خرانق شدید به سمت اردکان حرکت کنید تا بعد از ۱۵ کیلومتر به چک‌چک برسید. در این راه بخش‌هایی از مسیر، خاکی است اما آسمانی را که می‌بینید ارزشش را دارد.
ستاره‌ها آزاد از زندان دیو
تخت سلیمان تکاب
آسمان تاریک و پر ستاره مجموعه تخت‌سلیمان مکانی جذاب برای اهل نجوم و تاریخ به‌حساب می‌آید. نام تخت سلیمان که چهارمین اثر تاریخی ایرانی ثبت‌شده در یونسکو به‌شمار می‌آید، بیش از ۶۰ بار در شاهنامه نوشته شده.
دور بودن از شهرهای بزرگ، واقع شدن در یک دره و حضور بادهای موسمی ملایم، هرگونه آلودگی را از آسمان این منطقه دور نگه داشته تا ستارگان پرشمار، بهتر به‌چشم بیایند.
تخت سلیمان در ۴۵ کیلومتری شمال شرقی شهرستان تکاب قرار دارد. اگر از تهران یا مرکز و جنوب ایران قصد سفر به این منطقه را دارید جاده بیجار به تکاب بهترین راه به حساب می‌آید. فاصله تهران به تکاب‌ـ از مسیر تهران، قزوین، زنجان، بیجار، تکاب‌ـ حدود ۵۵۰ کیلومتر است. راه دسترسی شهرهای استان آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل به این شهر هم از مسیر شاهین‌دژ به تکاب میسر است.
از تکاب به سوی شاهین‌دژ حرکت کنید، بعد از پنج کیلومتر یک جاده از سمت راست جدا می‌شود. این جاده از کنار مزارع و باغ‌ها و روستاهای زیبا عبور می‌کند و بعد از روستای شیرمرد، جاده فرعی در سمت چپ قرار دارد. با پشت‌سر گذاشتن یک شیب تند سربالایی به مجموعه تخت سلیمان می‌رسید که شامل دریاچه، آتشکده و کوهی مشهور به زندان دیو است.
اگر برای نجوم به مجموعه باستانی تخت‌سلیمان رفتید برای ماندن یک روز اضافه هم برنامه‌ریزی کنید تا بتوانید آثار باستانی را ببینید و در مجموعه آبگرم تنی به آب بزنید. چشمه‌های آبگرم تخت‌سلیمان در درمان بیماری‌های مفصلی مفید است و خستگی راه را از تنتان در می‌کند.
زیارت صوفی و آسمان صاف
صوفی‌آباد سمنان
نزدیک به ۲۲ کیلومتر باید از سمنان به سمت شرق برویم تا در روستای صوفی‌آباد یک رصد به‌یادماندنی از آسمان کویری را تجربه کنیم. کنار این روستا، بنای باشکوهی از اوایل قرن هشتم دیده می‌شود که آرامگاه شیخ‌علاء‌الدوله سمنانی یکی از عرفای بنام ایران است که از شاگردان معروفش می‌توان خواجوی کرمانی را نام برد. کنار این آرامگاه روستای صوفی‌آباد واقع شده که با تهران ۲۲۸ کیلومتر فاصله دارد.
برای رسیدن به صوفی‌آباد اگر از تهران حرکت کنید و در آزادراه امام‌رضا(ع) پیش بروید همه راه به جز هفت کیلومتر پایانی، آزادراه است. فقط حواستان باشد ۱۵ کیلومتر قبل از سمنان و چهار، پنج کیلومتر بعد از سرخه، پمپ بنزینی در سمت چپ جاده است که آخرین محل برای خریداری آب و دیگر ملزومات به‌شمار می‌رود. درست بعد از پمپ‌بنزین و در سمت راست جاده راهی برای روستای صوفی‌آباد جدا می‌شود.
عکاسی نجومی
برای عکاسی نجومی کافی است از دوربینی استفاده کنید که قابلیت نوردهی بلندمدت داشته باشد. این فاصله زمانی باید به اندازه‌ای باشد که دوربین، نور را به صفحه فیلم در دوربین‌های آنالوگ و سی‌سی‌دی روی دوربین‌های دیجیتال برساند. برای شناخت این قابلیت در دوربینتان به بخش سرعت‌های عکاسی نگاه کنید، اگر کلمه «B» روی آن نوشته‌شده باشد یا در دوربین‌های دیجیتال در منوی بخش سرعت‌های دوربین، کلمه «BULB» وجود داشته باشد یعنی امکان عکاسی خوب فراهم است.
فقط لازم است این دوربین‌ها را روی سه‌پایه قرار داده و رو به آسمان تنظیم کنید. عکاسی در زمان‌های بیش از 30 ثانیه باعث می‌شود تصاویر پرستاره‌ای داشته باشید.
نظر شما