همشهری آنلاین -لیلاباقری : البته باید حسابی حواست را جمع کنی تا از جلوی قهوه‌خانه رد نشوی و پیدایش کنی چون سر و ته آنجا ۲ متر هم نمی‌شود! اما مشهور است و پرمشتری و خوش‌نام با انواع چای‌هایی که اگر یکبار طعمش را بچشی، اسیرشان می‌شوی.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
قهوه‌خانه هم سابقه طولانی دارد و همه قصه جالبی که آن را بخشی از هویت بازار تهران می‌کند و البته به نام «قهوه‌خانه درویش» هم به ثبت رسیده است. حاج‌حسن شمشیری را اغلب ما می‌شناسیم. همان‌که کبابی معروفی در بازار داشته، آنقدر که هنوز هم عده‌ای از اعتبار نامش برای کبابی خود بهره‌می‌گیرند. همان حاج‌حسن خیّری که مردی بدون دروغ و وطن‌دوست بود. فرزندی نداشت و چون آدم دست به خیری بود، تمام اموالش را در راه مردم صرف کرد و تعداد زیادی بچه یتیم و نیازمند را هم به سرپرستی گرفت. این عقبه را گفتم که برسم به اینجا؛ شمشیری کار خودش را در بازار با یک قهوه‌خانه کوچک شروع می‌کند. سماری می‌خرد و قوری و استکانی دست و پا می‌کند و به بازاریان و مشتری‌ها چای می‌دهد. قدیمی‌های بازار در خاطراتشان تعریف می‌کنند که او هرگاه برای بازاری‌ها چای می‌برد، سماورش را می‌دزدیدند و بازاری‌ها کمک می‌کردند تا حاج حسن دوباره بساط چای‌اش را راه بیندازد. این قهوه‌خانه درویش در واقع همان قهوه‌خانه‌ای است که شمشیری معروف داشت، کارش را آنجا شروع کرد و بعد هم فروختش.
سال ۱۲۹۷ شمشیری این قهوه‌خانه را به دلیل کسالت واگذار می‌کند. بعد اما دوباره برمی‌گردد و مدتی دیگر با یک واسطه آن را به شخصی به نام «محمدحسن» می‌فروشد. سال ۱۳۴۲ هم آقای کاظم مبهوتیان قهوه‌خانه را می‌خرد. چون او فردی عارف و درویش مسلک بوده، کم‌کم قهوه‌خانه به نام درویش
در بازار شهره می‌شود. بعد از او، پسرش حاج‌علی قهوه‌خانه را دست می‌گیرد و حالا هم هر وقت که به بازار بروید و قهوه‌خانه درویش، حاج‌علی را می‌بینید که با رویی گشاده و مهربانی‌ای اصیل از شما با چای‌های دبشش پذیرایی می‌کند. البته پذیرایی در آن قهوه‌خانه، با تمام قهوه‌خانه‌های دیگر فرق می‌کند. اول اینکه بهداشت حسابی رعایت می‌شود. یعنی اگر مشتری ثابت درویش باشید، استکان چای‌تان شماره دارد. گذری هم باشید از شما می‌پرسد که دوست دارید چای را در چه مدل استکانی بخورید. روی برگه‌ای هم از شما درخواست کرده اگر سرما خورده‌اید، بگویید. اگر هم دیابت دارید باز بگویید که به جای قند، توت و کشمش بدهند تا چای‌تان را میل کنید. قیمت چای هم البته متفاوت است و روی برگه‌ای تأکید شده که «مشتری گرامی چای برای شما ۲هزار تومان، برای بعضیها ۱۵۰۰ تومان، برای بعضیها هزار تومان، برای بعضیها ۵۰۰ تومان، برای بعضیها ۲۰۰ تومان، برای بعضیها ۱۰۰ تومان. کیفیت ربطی به توان مالی افراد ندارد. کیفیت و اندازه چای یکسان است.»
در گذشته رسم قهوه‌خانه‌ها برای چای بردن به دکان بازاری‌ها این بوده؛ به هر دکانی تعدادی «مهر» یا به زبان امروزی «ژتون» می‌دادند. چای را که می‌بردند صاحب دکان به همان تعداد، مهر در سینی می‌گذاشت. آخر هفته، پنجشنبه‌شب، قهوه‌خانه‌دار به در دکان می‌رفت و بر حسب تعداد مهر مصرف شده پول چای می‌گرفت و باز تعدادی مهر به صاحب مغازه می‌داد. حاج‌علی درویش برای احیا کردن این رسم قدیمی و قشنگ، تعدادی مهر جدید زده و رویش نوشته «قهوه‌خانه درویش۱۲۹۷»، نشانی هم درج شده. مشتری استکان را که پس می‌آورد، یکی از این مهرها را به درویش می‌دهد.
این را هم بدانید که فقط اهالی بازار نیستند که عاشق طعم چای‌های این قهوه‌خانه‌اند. توریست‌ها از مشتری‌های پر و پاقرص هستند و حاج‌علی چند ابتکار هم برای پذیرایی بهتر از این قشر مشتری‌هایش دارد. مثلاً اینکه بهشان سکه‌ای می‌دهد که یک طرفش «یاعلی» نوشته و طرف دیگرش بیت شعری: «نقش کردم رخ زیبای تو بر خانه دل/ خانه ویران شد و آن نقش بماند»، توریست‌ها از او می‌پرسند «علی» کیست و حاج‌علی می‌گوید «امام اول ما مسلمانان که عین عدالت است.» درباره شعر هم بهشان توضیح می‌دهد. این سهم زیبای این قهوه‌خانه در معرفی دین و ادبیات ما به خارجی‌هاست.
جز اینها قهوه‌خانه درویش کلی فعالیت فرهنگی هم دارد. مسابقه برای محیط‌زیست می‌گذارد، کلیپی برای تولد شجریان می‌سازد و البته در برگزاری مراسمی برای ۱۰۰ سالگی بازار شرکت می‌کند. او از کشورهای مختلفی پیشنهاد کار داشته است؛ ونیز، فرانسه، نیویورک و... اما نرفته چون عاشق کارش است. عاشق چای دادن به مردم و پذیرایی ازشان و زنده کردن رسوم گذشته. گذرتان اگر به بازار افتاد حتماً سری به این قهوه‌خانه کوچک و زیبا بزنید و چای خوش‌رنگ و خوش‌طعمش را بنوشید.
----------------------------------------------------------------------------------------
* منتشر شده در همشهری محله منطقه ۲۰ به تاریخ ۱۳۹۵/۰۷/۲۶
نظر شما