با توجه به بحران اقتصادی جهان، بهنظر میرسد این مسئله کانون توجه اجلاس امسال اکو نیز باشد.
اکو یا سازمان همکاری اقتصادی، یک سازمان اقتصادی منطقهای در خاورمیانه و آسیای مرکزی است که پیشینه آن به دهه 40شمسی برمیگردد. 3کشور ایران، پاکستان و ترکیه، در سال 1341 (۱۹۶۲) نخستین بار این سازمان را با نام «آر.سی.دی» -که نام اختصاری سازمان همکاری عمران منطقهای- است، پایهریزی کردند. پس از انقلاب اسلامی در ایران، کار این سازمان با وقفه مواجه شد و در سال 1364 (1984) با نام «اکو» و ساختاری جدید، حیات خود را از سر گرفت. پس از فروپاشی شوروی، کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز در سال 1992 به سازمان اکو پیوستند و از آن پس اعتبار آن بالاتر رفت. این سازمان هماکنون با 10عضو، حدود 421میلیون نفر جمعیت و 6/8میلیون کیلومترمربع وسعت دارد.
آژانسهای تخصصی و مؤسسات منطقهای اکو
با توجه به رویکرد سازمان جهت توسعه همکاریهای منطقهای و فرا منطقهای، سازمان اکو نهادهای تخصصی زیر را ایجاد کرده است:
مؤسسه فرهنگی اکو
مؤسسه آموزش عالی بیمه اکو
شرکت بیمه اتکایی اکو
بانک توسعه و تجارت اکو
مجمع اتاقهای بازرگانی و صنایع اکو
بنیاد علمی و مؤسسه آموزشی اکو
مؤسسه منطقهای استانداردسازی اکو
هر یک از نهادهای فوق در زمینههای تخصصی مربوطه فعالیت دارند. همچنین اکو ایجاد تعدادی از مراکز منطقهای تخصصی را نیز تصویب کرده است که از آن جملهاند:
مرکز منطقهای مدیریت خشکسالی در مشهد
مرکز منطقهای انتقال تکنولوژی در تهران
مرکز منطقهای مبارزه با بلایای طبیعی
کمیسیون دائمی مبارزه با بیماریهای دامی
تشکیلات اکو
نشست سران : این نشست هر دوسال یکبار جهت اتخاذ راهبردهای کلی برگزار میشود.
شورای وزیران که بالاترین رکن تصمیمگیری و سیاستگذاری سازمان است و سالی یکبار تشکیل جلسه میدهد، از نظر ساختار سازمانی، مهمترین بخش فعال در این سازمان است که تمامی سیاستگذاریها و تصمیمگیریهای اصلی سازمان توسط این بخش انجام میشود. این شورا متشکل از وزرای امور خارجه یا نمایندگان عالیرتبهای است که توسط دولتهای کشورهای عضو تعیین میشود.
شورای نمایندگان دائم که بازوی اجرایی شورای وزیران است و هر ماه در سطح سفرا در تهران تشکیل جلسه میدهد.
شورای برنامهریزی منطقهای که سالی یکبار در سطح روسای سازمانهای برنامهریزی کشورهای عضو تشکیل جلسه میدهد و وظایفی از قبیل تدوین برنامههای عملی برای تحقق اهداف سازمان، بررسی برنامههای گذشته و پیشنهاد تشکیل نهادهای منطقهای را بهعهده دارد.
دبیرخانه اکو: بهمنظور برقراری ارتباط بین ارگانهای مختلف کشورهای عضو، تصمیم گرفته شد که سازمان همکاری اقتصادی( اکو) دارای یک دفتر دائمی به نام دبیرخانه باشد که مقر آن در تهران است.
اهداف سازمان اکو
ارتقای شرایط برای توسعه اقتصادی پایدار و افزایش سطح زندگی و رفاه مردم.
گسترش تجارت درون منطقهای و فرامنطقهای و حذف موانع تجاری.
تلاش در جهت ادغام تجارت کشورهای منطقه با تجارت جهانی و ارتقای همکاریهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، فنی و علمی.
توسعه زیربناهای حملونقل و ارتباطات.
توسعه همگرایی بخش دولتی و خصوصی با تاکید بر آزادسازی اقتصادی.
تدوین برنامه مشترک جهت توسعه منابع انسانی و بهرهبرداری از منابع طبیعی.
مبادلات درون منطقهای
در سالهای اخیر بهطور متوسط حدود 10درصد کل مبادلات تجاری کشورهای عضو اکو شامل مبادلات منطقهای بین اعضا بوده است. بیشترین مبادلات درونمنطقهای از آن ترکیه است و قرقیزستان نیز از این لحاظ در رتبه آخر قرار گرفته است.
دبیرخانه اکو
مقر دبیرخانه سازمان در تهران است. دبیرخانه مسئول هماهنگی و نظارت بر اجرای فعالیتهای اکو و کمک به برگزاری نشستهاست. شورای وزیران از میان نامزدهای انتخاب شده از سوی کشورهای عضو، دبیرکل را برای یک مدت 3ساله غیرقابل تمدید انتخاب میکنند. دبیرکل بالاترین مقام اجرایی سازمان است. هماکنون «خورشید انور» پاکستانی دبیرکل اکو است. دبیرکل اکو به تناوب از هر یک از کشورهای عضو براساس ترتیب حروف انگلیسی انتخاب میشود.
دبیرخانه سازمان دارای تشکیلات منسجمی است که این تشکیلات عبارتند از: دبیرکل سازمان، معاونین دبیرکل، مدیران دبیرخانه (از هر کشور 2نفر بهعنوان مدیر انتخاب میشوند) و تعدادی کارمند اداری و دفتری.در حال حاضر ریاست اکو بر عهده الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان است.