بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین جهان در ایران

همشهری آنلاین، آب زریوار نه از رودخانه‌ها که از چشمه‌های درون آن و باران تامین می‌شود. جزیره‌های کوچک سرگردان زریوار هم از شگفتی‌های این دریاچه است. جزیره‌هایی که از ریشه‌های در هم تنیده نی و گیاهان حاشیه دریاچه ساخته شده و روی آب شناورند.

چطوربرسیم؟

برای رسیدن به زریوار، اول از همه باید به مریوان رفت؛ شهری که دریاچه در دل آن قرار دارد. تا همین چند سال قبل دریاچه در فاصله ۳ کیلومتری بیرون شهر قرار داشت؛ اما با گسترش مریوان دریاچه هم جزئی از متعلقات شهر شد. اگر از تهران قصد آغاز سفر دارید، سه راه پیش روی شماست: 

اگر مسیر هوایی را انتخاب کرده‌اید، مقصد شهر سنندج است.

 انتخاب بعدی سفر جاده‌ای است؛ در صورتی که بخواهید با اتوبوس بروید، می‌توانید از ترمینال غرب راهی شوید و پس از خرید یک بلیت در مریوان پیاده شوید. اما بهترین گزینه برای رسیدن به دریاچه، سفر با خودروی شخصی و عبور از شهرهای ساوه، همدان، قروه، سنندج و پیمودن ۶۳۷ کیلومتر راه است. پس از عبور از پیچ و خم‌های مسیر از سمت شرق وارد مرکز استان کردستان می‌شوید. می‌توانید نیم روزی را صرف دیدن شهر سنندج کنید یا یکراست و بدون معطلی آماده یک سفر ۱۲۵ کیلومتری تا مریوان و زریوار شوید.

اواسط فصل تابستان که زمان برداشت محصولاتی مثل گندم است، دامنه کوه‌ها زردرنگ می‌شوند و درختان بلوط در لابه‌لای مزارع به چشم می‌خورند. ۶۵ کیلومتر راه را که بپیمایید بعد از گذر از پیچی به نگل می‌رسید.

روستای نگل به دلیل داشتن قرآن قدیمی‌ای معروف شده که امروز به شدت توسط خود اهالی هم از آن حفاظت می‌شود. این قرآن در قطع رحلی بزرگ چند بار دزدیده شد اما دوباره به دست اهالی بازگشت و امروزه در محفظه‌ای شیشه‌ای همچون یک امامزاده از آن نگهداری می‌شود.

مردم محلی می‌گویند در سال‌های دور، چوپانی هنگام چرای گوسفندان صندوقچه‌ای در خاک می‌یابد که قرآن تاریخی نگل در جلدی از چرم به رنگ قهوه‌ای تیره در آن قرار دارد. این جلد به پوست آهو شهرت دارد. از مردم منطقه که بپرسید خواهند گفت این قرآن یکی از چهار قرآن خطی‌ای است که در زمان خلیفه سوم به رشته تحریر درآمده، به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده و قسم دروغ به آن گناهی بزرگ و نابخشودنی است.

علاوه بر آن، مسجدی که قرآن در آن نگهداری می‌شود و همچنین معماری روستا هم برای شما دیدنی خواهد بود.  
در ادامه مسیر ۱۵ کیلومتر مانده به مریوان به یک دوراهی می‌رسید که دودلتان می‌کند. اینجا دوراهی اورامان تخت است. می‌توانید پیش از دیدار زریوار شبی را در اورامان تخت اقامت کنید و بر سر مزار پیر شالیار بروید. جاده مریوان تا اورامان آسفالت شده است.

اورامان تخت (ماسوله غرب) این روستای پلکانی در ۶۳ کیلومتری جنوب مریوان قرار دارد و یکی از روستاهای تاریخی ایران است. ارتفاعات این منطقه در بهار و تابستان بسیار زیبا بوده و در زمستان بسیار سرد است. مراسم پیر شالیار در اردیبهشت و بهمن ماه برگزار می‌شود و اگر غیر از فصل تابستان زمانی را برای سفر به استان کردستان انتخاب کرده‌اید، بهتر است برنامه سفر را طوری تنظیم کنید که در این ماه‌ها در روستا باشید و مراسم آیین پیر شالیار را از نزدیک ببینید. در هر زمان که در اورامان تخت باشید می‌توانید به زیارت پیر شالیار بروید که در ۵۰۰ متری روستاست.

برای اقامت در اورامان می‌توانید در هتل سنگی اورامان بمانید. اما اگر به دنبال اقامت ارزان‌تر از هتل هستید پیشنهاد می‌کنیم در خانه‌های روستایی اقامت کنید.  علاقه‌مندان به غذاهای محلی می‌توانند طعم آش دوغ (دوغه وا)، ساوار، گردول، ترخینه، آش گزنه، یتیمچه با گوشت گوسفند، شدروا، پرشین، کلانه و انواع کباب‌های محلی این منطقه را بچشند. پس از اقامتی یکشبه در روستای افسانه‌ای اورامان تخت به سمت دوراهی مریوان بازگردید و از سمت چپ جاده و بعد از طی حدود یک ساعت از دوراهی به مریوان برسید.

چند پیشنهاد تماشایی در سنندج

پارک جنگلی آبیدر:  اگر می‌خواهید اول سنندج گردی کنید، پارک جنگلی آبیدر از معروف‌ترین مکان‌های این شهر- به خصوص در روزهای گرم تابستان- است. آبیدَر کوهی مشرف به سنندج است. می‌توانید قله کوه را انتخاب کنید یا سراغ چشمه‌ها بروید که از نقاط مختلف آن جوشیده است. آلاچیق‌های چوبی، پارکینگ، سرویس بهداشتی و حتی چایخانه‌های سنتی از امکاناتی هستند که می‌توان در این پارک طبیعی سراغ گرفت.

عمارت آصف(خانه کرد) : به سنندج که رسیدید تماشای عمارت آصف را از دست ندهید. این عمارت که در خیابان امام‌خمینی(ره) است. اما از تمام مردم کوچه و خیابان هم می‌توان نشانی آنجا را بپرسید. این ساختمان در دوره صفوی ساخته شده. این عمارت در دو طبقه ساخته شده و بخش‌های مختلف موزه مثل: حمام، اتاق خان، مکتبخانه، اتاق شکار و...  را در این جا تماشا کنید.

عمارت سالار سعید (موزه سنندج) :  موزه سنندج هم در خیابان امام خمینی(ره) و در کنار مسجد جامع قرار دارد. این عمارت اواخر دوره ناصرالدین شاه و به سفارش ملالطف‌الله شیخ‌الاسلام ساخته شد و پس از مرگ صاحبخانه اصلی به نام مالکان و نوادگان بعدی شناخته می‌شود. این موزه قدیمی محل نمایش آثار باستانی ایران است که در کردستان (سرزمین غرب ایران باستان) و به‌خصوص تمدن زیویه به دست آمده.

حمام خان: در سنندج می‌توان سراغ حمام‌های زیادی رفت اما یکی از زیباترین حمام‌های این شهر حمام خان است. این حمام یکی از حمام‌های باقیمانده از بافت قدیم شهر در شمال بازار سرپوشیده سنندج و کنار مسجد داروغه است. در حمام خان علاوه بر آنکه لذت بصری، می‌توانید با گذر از بخش‌های مختلف حمام لذت یک حمام اشرافی را هم در ذهن مجسم کنید.

بازارچه مرزی

مریوان در فاصله ۲۰ کیلومتری مرز ایران و عراق است و در بازارهای آن می‌توانید اجناس مختلفی را از صنایع‌دستی تا لوازم الکترونیک پیدا کنید. به همین دلیل حتما به بازار قدیمی مریوان سری بزنید. مهم‌ترین محصولات صنایع دستی مریوان محصولات چوبی و گیوه‌های دستباف هستند که به زبان کردی به آن کلاش می‌گویند. این گیوه‌ها را بیشتر در روستاهای اورامانات و هجیج می‌بافند. ازکلاش فروشی‌های سر بازار قدیم می‌توانید با قیمت‌های مختلف خرید کنید.

بازار مریوان سراغ «موج» را بگیرید. موج پارچه نازک و لطیفی دستبافی است که کردها از آن برای نگهداری رختخواب و وسایل اضافی استفاده می‌کنند. از شال دستباف هم غافل نشوید چون این روزها نوع دستبافت آن را کمتر می‌توان یافت؛ پارچه‌ای که برای تهیه لباس کردی استفاده می‌شود. علاوه بر اینها عسل طبیعی و سرشیر هم از سوغاتی‌های این بازارچه است.

علاوه بر اینها در این بازار می‌توانید اجناس الکترونیکی و لوازم خانگی‌ای را که از مرز عراق وارد می‌شوند با قیمتی بسیار پایین‌تر از تهران بخرید. حتی می‌توانید کمی دورتر هم در ۱۶ کیلومتری مریوان سری به بازار مرزی باشماق زده و اجناس متنوع‌تری بیابید.  

کجا بمانیم؟

پس از آنکه وارد مریوان شدید، به سمت میدان استادیوم بروید. از آنجا پنج دقیقه بیشتر تا دریاچه زریوار راه نیست. قبل از آنکه تنی به آب بزنید به فکر پیدا کردن محلی برای اقامت شبانه باشید چون در روزهای تعطیل حتی برای پیدا کردن محل برپایی چادر هم دچار مشکل خواهید شد. اگر اهل سفرهای طبیعت‌گردی هستید، می‌توانید بر سکوهای سیمانی مجاور رودخانه چادر بزنید. توصیه ما این است که در محوطه دریاچه که بیشترین امکانات و امنیت را دارد مستقر شوید. اگر تمایلی به چادرخوابی ندارید، هتل‌های کنار دریاچه هم جای خوبی برای ماندن هستند.

در کنار زریوار چه کنیم؟

برای اقامت در منطقه زریوار شب را در کنار دریاچه بگذارنید و در محل‌های تعیین شده چادر برپا کنید.

فقط در محل‌های تعیین شده شنا کنید و هنگام شنا مراقب قایق‌های موتوری‌ای که در دریاچه رفت و آمد می‌کنند، باشید.

اگر موقع شنا کردن از آب دریاچه خوردید، نگران نشوید چون آب دریاچه فقط از چشمه‌های آب داخل آن و آب باران تامین می‌شود.  

برای خوردن ناهار سراغ ماهی‌فروشی‌های حاشیه دریاچه بروید. بسته به وزن ماهی قیمت هر کباب ماهی آن متفاوت است.

بعد از آنکه از تیزی آفتاب گذشت، لذت قایق سواری روی زریوار را حتما تجربه کنید. قایق‌های پارویی کنار دریاچه را می‌توانید اجاره کنید. اگر خوش‌شانس باشید، جزایر کوچک سرگردان دریاچه را هم خواهید دید. می‌توانید از قایق پیاده شوید و روی آنها قدم بزنید.  

هنگام شب می‌توانید پیاده یا با خودروی شخصی در جاده اطراف دریاچه بگردید و دریاچه را در روشنایی شب تماشا کنید.

یادتان نرود که به خصوص صبح‌های زود دوربین عکاسی‌تان را بردارید و از این زیبایی‌ها و درختان بلوط اطراف دریاچه عکاسی کنید.

حواستان به شلوغی‌های کنار دریاچه باشد. اگر بخت یار باشید، می‌توانید عروس و دامادهایی را با لباس کردی و اقوام آنها را با لباس رنگارنگ در روزهایی که در نزدیکی دریاچه هستید، ببینید.  

ماهیگیری و شکار در محوطه دریاچه ممنوع است و امکان دارد که به همین دلیل جریمه شوید. محیط زیست را قدر بدانید.

مراقب محیط زیست حاشیه دریاچه باشید و بی‌جهت نی و گیاهان اطراف دریاچه را از ریشه نکنید. شما را به خدا پلاستیک و آشغال نریزید.

جزیره‌های سرگردان

زریوار یکی از زیباترین دریاچه‌های جهان است. این دریاچه آرام را بزرگ‌ترین چشمه آب شیرین جهان می‌دانند. سیاه ماهی خالدار، سیاه ماهی معمولی و عروس ماهی از گونه‌های بومی دریاچه هستند. گیاهان خاردار و نی‌های حاشیه دریاچه، بارهنگ آبی، نیلوفر آبی، پیچک‌ها و جگن زیبایی دریاچه را بیشتر کرده‌اند. اگر با علاقه‌مندی ویژه به عنوان مثال پرنده نگری (bird watching) به زریوار رفته‌اید دوربین دوچشمی را فراموش نکنید چون در زریوار زیستگاه انواع پرندگان بومی و مهاجر مثل اردک سرحنایی و سرسبز، بوتیمار بزرگ و کوچک، انواع چنگر، پرستوهای دریایی، کشیم بزرگ و کشیم کوچک، کاکائی‌ها، حواصیل خاکستری، خوتکا، و پرندگان شکاری همچون سنقر تالابی و دلیچه وجود دارد.

یکی از شگفتی‌های این دریاچه زیبا، جزیره‌های متحرک آن است. این جزیره‌ها از ریشه در هم تنیده نی و گیاهان حاشیه دریاچه هستند که همراه با حرکت باد و جریان آب از سایر گیاهان کنار دریاچه جدا شده و در نقاط مختلف دریاچه حرکت می‌کنند. مساحت برخی از آنها به ۲۰ متر مربع هم می‌رسد.