آشنایی با انواع موشک‌های بالستیک عملیاتی ساخت ایران

به گزارش همشهری آنلاین، موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد،  موشک‌های بالستیک میان‌برد و موشک‌های بالستیک دوربرد می‌توانند در مسیری پیچیده به اهداف برسند. ایران در حال حاضر دارای موشک‌های بالستیک زیر است.

موشک‌های بالستیک کوتاه‌برد (SRBM)

موشک بالستیک کوتاه برد ساخت ایران  با برد حدود ۱۰۰۰ کیلومتر (۶۲۰ مایل) یا کمتر است که  در درگیری های منطقه ای گذشته و احتمالی آینده، به دلیل فاصله کم برخی کشورها و هزینه نسبتا کم و سهولت پیکربندی، از این موشک ها استفاده می شود و مورد استفاده قرار می گیرد. ایران رسما دارای ۵ موشک بالستیک کوتاه‌برد است:

موشک فاتح ۱۱۰: یک موشک برد کوتاه است که در اوایل دهه ۸۰ شمسی نسل اول این موشک رونمایی شد. برد نسل اول این موشک حدود ۲۰۰ کیلومتر اعلام شده بود اما چند سال بعد، نسل دوم این موشک تست عملیاتی شد، نسلی که ارتقای برد و بهینه‌سازی سیستم‌های کنترل و ناوبری از جمله تغییرات آن نسبت به نسل نخست بود.  سرعت عملیاتی بالا به‌واسطه کاهش سیستم‌های پشتیبانی کننده سایت پرتاب، افزایش طول عمر موشک، افزایش زمان استقرار موشک مسلح روی سکوی پرتاب جهت شلیک به‌موقع، کاهش زمان تست‌های قبل از پرتاب و حین پرتاب، ‌ کاهش زمان ترک موضع پرتاب و عدم نیاز به بازدیدهای دوره‌ای کوتاه‌مدت از جمله توانمندی‌های دیگر نسل چهارم این موشک است.  

موشک فاتح ۳۱۳:  یک موشک بالستیک کوتاه برد با سوخت جامد است که در ۲۱ اوت ۲۰۱۵ رونمایی شد. موشک فاتح-۳۱۳ جدیدترین مدل از خانواده موشکی فاتح است. تقریباً مشابه نسل قبلی فاتح-۱۱۰ است، اما از سوخت جدید و بدنه کامپوزیت استفاده می کند. این تغییرات برد را از ۳۰۰ کیلومتر فاتح-۱۱۰ به ۵۰۰ کیلومتر افزایش داد. وزارت دفاع ایران قصد دارد این موشک را تولید انبوه کند.

شهاب ۱: یک موشک ساخت ایران است که در برنامه موشکهای کوتاه برد ایران قرار دارد. این موشک از موشکهای اسکاد-بی کوچکی به حساب می‌آید که بین سال‌های ۶۵–۱۳۶۴ هجری شمسی از سوریه و لیبی وارد ایران شده‌اند. این موشک که دارای برد ۳۰۰ کیلومتر است در دوران جنگ ایران و عراق، به ایران امکان هدف قراردادن بغداد را می‌داد. موشک‌های اسکاد-بی از جمله شهاب ۱، بعدها از کشورهایی چون کره شمالی و هم وارد شدند. بین جنگ ایران و عراق برآورد می‌شود که حدوداً ۱۰۰ تا ۲۳۱ موشک اسکاد-بی از سمت ایران به عراق، شلیک شده‌است. ایران ساختن موشک شهاب ۱ را بین سال‌های ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۳، آغاز کرد و هم‌اکنون تولیدکننده رسمی این موشک به حساب می‌آید.

 شهاب ۲: موشکی ایرانی است که جانشین موشک شهاب ۱ به حساب می‌آید. این موشک از نوع موشک‌های اسکاد-سی است و برای نخستین بار در سال ۱۳۶۹ با موفقیت آزمایش شد. خطای این موشک درحالت بیشینه، ۵۰ متر است و توانایی شلیک به اهدافی در کویت، قطر، عمان، عراق و اسرائیل (بسته به محل پرتاب) را دارد.

نازعات: موشک نازعات یک راکت تولید ایران است که حدود صد کیلومتر برد دارد. از این موشک دو نوع ۶-H (با طول شش متر و برد حداکثر صد کیلومتر) و ۱۰-H (با طول هشت متر و برد تا ۱۵۰ کیلومتر) تولید شده‌است.

موشک‌های بالستیک میان‌برد (MRBM)

موشک شهاب ۳: موشک شهاب ۳ در ادامه روند توسعه موشک های شهاب-۱ و ۲ و با رویکرد اعمال تغییرات طراحی در سامانه‌های مختلف بوجود آمد. شباهت های زیادی از نظر فن آوری بین شهاب ۲ و ۳ وجود دارد، اما شهاب ۳ پیشرفته تر بوده و از نظر الکترونیک با فن آوری جدید و رایانه هدایتی پیشرفته از نظر سخت افزار و نرم افزار در ساخت آن استفاده شده است. برد این موشک بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر عنوان شد که به معنای توانایی رسیدن به سرزمین های اشغالی فلسطین در صورت شلیک از نواحی غربی کشور بود. نمونه های مختلفی از شهاب ۳ تولید شده و به خدمت نیروهای مسلح کشور وارد شد که از نظر برد و زیرسامانه ها ارتقاء یافته اند اما همگی یک مرحله‌ای سوخت مایع بوده و از سامانه هدایت اینرسیایی برخوردارند.  کلاهک آخرین نمونه های شهاب ۳ از نوع جدا شونده است که پس از رسیدن به قوس نزولی در ارتفاع مناسب از بدنه موشک جدا شده و به سمت هدف ادامه مسیر داده و باعث ناتوانی دشمن در انهدام آن می‌شود. همچنین انواع مختلف کلاهک از جمله کلاهک بارانی روی این موشک قابل بکارگیری است. طول این نمونه ها حدود ۱۶.۵ تا ۱۷ متر بوده و برد آنها تا ۱۸۰۰ کیلومتر در نمونه های نهایی عنوان شده است. جرم کلاهک آنها نیز تا ۱۰۰۰ کیلوگرم برآورد شده است. با توجه به اینکه کمترین فاصله از نواحی غربی ایران تا دورترین نقطه در سرزمین های اشغالی به ۱۲۰۰ کیلومتر نمی رسد خانواده شهاب۳ تهدیدی کاملاً جدی برای هر متجاوز و دشمن محسوب می شود.

موشک فجر ۳: فجر-۳ موشک بالستیک میان برد ساخته شده توسط ایران با برد نهایی نامشخص (حدود ۲۰۰۰ کیلومتر) است.   این موشک قابلیت رادار گریزی داشته و توانایی اصابت چندین هدف به‌طور مستقل را دارد.  

موشک فتاح: ابر موشک هایپر سونیک «فتاح» از دقت اصابت فزاینده، سرعت بسیار بالا، قابلیت مانورپذیری فوق‌العاده و همچنین از توان پنهان‌کاری و عبور از سامانه‌های راداری برخوردار است. توانایی اجرای مانور داخل و خارج جو و سرعت بیش از ۱۴ ماخ (حدود ۱۵ هزار کیلومتر بر ساعت) از قابلیت های موشک ابرفراصوت (هایپرسونیک) فتاح است.

موشک عاشورا: موشک عاشورا با بردی معادل ۲٬۰۰۰ کیلومتر در سال ۲۰۰۷ رونمایی شد.   این موشک از نظر برد نمونه ارتقاء یافته موشک شهاب ۳ است که با افزایش ۵۰۰ کیلومتری برد نسبت به شهاب ۳، حدودا ۲۵۰۰ کیلومتر برد دارد. ارتفاع این موشک در حدود ۱۹ تا ۲۳ متر است.

قدر ۱۱۰: موشک قدر ۱ که در سال ۱۳۸۶ معرفی شده در ادامه توسعه موشک های دوربرد سوخت مایع شهاب به تولید رسید و در واقع یکی از نمونه های خانواده شهاب محسوب می‌شود. برد این موشک تک مرحله‌ای در حدود ۲۰۰۰ کیلومتر عنوان شده و از ویژگی های آن زمان کوتاه تر آماده سازی آن در مقایسه با موشک های قبلی است.  بدین تریب سرعت واکنش این موشک بالاتر است.

قدر ۳۱۳: موشک قدر ۳۱۳ نمونه هایی از موشک قدر ۱۱۰ مجهز به کلاهک خوشه ای نیز معرفی شده که کلاهک این موشک ها نیز از نوع جدا شوند است. نوع قدر F طولی برابر با ۱۵.۸۶ متر و بردی در حدود ۱۹۵۰ کیلومتر و هدایت اینرسیایی دارد.

موشک ذوالفقار: قابلیت متفاوت موشک ذوالفقار نسبت به سایر سامانه‌های برد کوتاه تا متوسط، امکان جداشدن سرجنگی این موشک است. از این نظر مشابه موشک‌های بالیستیک برد متوسط و بلند عمل می‌کند. این امر ضمن کاستن از اثرات منفی اتصال بدنه به سرجنگی در فاز نهایی حمله بر روی برد موشک، سبب کاهش امکان ردیابی و کاهش احتمال اصابت موشک‌های پدافندی دشمن به سرجنگی ذوالفقار می‌شود.  موشک بالستیک ذوالفقار ایران نسخه ارتقا یافته موشک فاتح ۱۱۰ نسل چهارم است که طول و قطر و برد و وزن سرجنگی آن افزایش یافته‌است.  وزن کلاهک این موشک ۴۵۰ کیلوگرم و برد موثر آن ۷۰۰ کیلومتر است.

موشک سجیل: موشک سجیل نیز مانند قدر و عاشورا در نیمه دوم دهه ۱۳۸۰ خورشیدی معرفی شده و برخی آنرا برترین موشک بالستیک ایرانی می دانند. گواه این مدعا اعتراف کارشناسان خود دشمن در نبود مشابه خارجی برای سجیل است. سجیل اولین موشک دوربرد سوخت جامد ایران و به احتمال بسیار بالا خط شکن موشک های ایرانی در جهت محو اسرائیل از روی نقشه (در صورت نیاز به استفاده از عامل نظامی) خواهد بود. این به دلیل سامانه پرتاب متحرک با قابلیت حمل موشک آماده پرتاب است. این موشک به دلیل استفاده از سوخت جامد به سرعت و ظرف چند دقیقه آماده پرتاب شده و پس از شلیک نیز پرتابگر آن به سرعت محل را ترک می کند. این ویژگی باعث کاهش احتمال نابودی موشک قبل از پرتاب می‌شود. همچنین به دلیل شتاب بسیار بالای سجیل امکان ردگیری آن برای دشمن در فازهای اولیه پرتاب بسیار کم و عملآً شانس دشمن برای انهدام سجیل در طی پرواز ناچیز است. برد سجیل نیز ۲۰۰۰ کیلومتر عنوان و تاکنون در دو نمونه سجیل ۱ و ۲ معرفی شده که خود نشانگر تلاش صنایع مربوطه برای بهسازی آن است.

موشک خیبرشکن: در ۲۲ بهمن ماه ۱۴۰۰، از موشک میان‌برد و نقطه‌زن خیبرشکن رونمایی شد. این موشک نسل سوم موشک‌های بالستیک میان برد ایران، با شعاع عملکرد ۱۴۵۰ کیلومتر است.  به گزارش همشهری آنلاین، خیبرشکن از نسل سوم  موشک‌های بالستیک میان برد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است.  خیبرشکن از سوخت جامد استفاده می‌کند و نسبت به موشک‌های مشابه وزنی کمتر دارد. شعاع عملکرد قطعی خیبرشکن بیش از۱۴۰۰ کیلومتر برآورد شده ضمن اینکه قدرت مانورپذیری این موشک نسبت به موشک‌های هم رده‌ خود بسیار بالاست.

موشک بالستیک دوربرد (IRBM)

موشک شهاب ۴: شهاب ۴ یک موشک ساخت ایران است که در برنامه موشک‌های دوربرد ایران قرار دارد. این موشک نخستین موشک ایرانی است که برای حمل ماهواره و قرار دادن آن در مدار طراحی شده‌است. تغییرات روی موشک شهاب ۴ منجر به ساخت موشک فضایی ایرانی که کاوشگر ۱ نام دارد، شد.

موشک بالستیک هایپرسونیک: موشک بالستیک قاره پیمای سوپرسونیک (مشهور به ICBM) یک موشک بالستیک با برد بیش از ۵۵۰۰ کیلومتر (۳۴۰۰ مایل) است،   که عمدتاً برای حمل سلاح های خاص (ارائه یک یا چند کلاهک هسته ای گرما) طراحی شده است. سلاح‌های متعارف، شیمیایی و بیولوژیکی نیز می‌توانند با کارایی متفاوت تحویل داده شوند، اما تاکنون هرگز روی موشک‌های بالستیک قاره پیما مستقر نشده‌اند.  روز دوشنبه ۱۵ خرداد ۱۴۰۲  از این موشک رونمایی شد.

آخرین بروزرسانی  Jul ۲۵, ۲۰۲۳ - سه‌شنبه ۳ مرداد ۱۴۰۲