روزهای تازه سینمای هند

ترجمه - امیررضا نوری زاده: گرچه موفقیت فیلم میلیونر زاغه‌نشین در اسکار امسال برای بسیاری از علاقه‌مندان سینما تعجب برانگیز بود اما تعقیب‌کنندگان جدی جریان جاری سینمای جهان مدت‌ها شاهد تغییر رویکرد استودیوهای فیلمسازی جهان به بالیوود بوده‌اند

و فروش خوب این فیلم که روزگاری قرار بود تنها در شبکه ویدئویی عرضه شود تنها نمونه‌ای از این رویکرد تازه است.

میلیونر زاغه نشین در مراسم اسکار امسال که در هفته آخر فوریه برگزار شد، 8جایزه از جمله بهترین فیلم و بهترین کارگردانی (دنی بویل) را به دست آورد اما ماه‌ها قبل از آن در هندوستان به‌عنوان الگویی برای مشارکت موفق شرکت‌های هندی و استودیوهای فیلمسازی در عرضه آثار جدی مطرح شد.

فیلم براساس کتابی به نام «سؤال و جواب» از ویکاس سواروپ- دیپلمات هندی- و توسط تیمی‌انگلیسی ساخته شده است البته تمامی‌ هنرپیشگان و در کنار آن موزیسین فیلم، هندی هستند.

این فیلم در اکران خود در جهان تابه حال بیش از 100 میلیون دلار فروش داشته است و این می‌تواند برای استودیوهایی که دست به سرمایه‌گذاری در هندوستان زده‌اند، امیدوار‌کننده باشد. در 2سال اخیر استودیوهای سونی، وارنر و پارامونت همکاری‌های متعددی با فیلمسازان هندی داشته‌اند و در برخی موارد نیز توزیع جهانی فیلم‌های نهایی شده هندی را برعهده گرفته‌اند.

در شرایطی که اوضاع اقتصادی جهان چندان رضایت بخش نیست و رکود اقتصادی بر گردش مالی استودیوها تاثیر زیادی داشته، فروش فیلم‌ها در گیشه شهر‌های هندوستان روند صعودی خود را حفظ کرده و تخمین زده شده که درآمد گیشه سینمای هند تا سال 2012 دوبرابرشده و از 4 میلیارد دلار فراتر رود که با مقایسه این رقم با فروش 9 میلیارد دلاری فیلم‌ها در آمریکا متوجه اهمیت اقتصادی هند در بازار امروز سینمای جهان خواهیم شد.

از سوی دیگر بالیوود قصد دارد به بازارهای جدید جهانی دست یابد و بتواند در سال‌های آینده عایدی قابل توجهی از گیشه‌های بین‌المللی داشته باشد. در این راستا تهیه‌کنندگان هندی دست به افتتاح دفاتری در آمریکا و اروپا زده‌اند تا از این پس بتوانند در توزیع فیلم‌های هندی در جهان نقش پررنگ‌تری داشته باشند. پیش از برگزاری مراسم اسکار آنیل آمبانی، یکی از مشهورترین تهیه‌کنندگان هندی خبر داد که قراردادهای متعددی را برای تولید و توزیع فیلم در آمریکا به امضا رسانده که یکی از آنها با شرکت تولید فیلم جولیا رابرتز بوده است.

در عین حال استودیوهای فیلمسازی نیز برای اینکه بتوانند از بازار فیلم هندوستان سهمی ‌ببرند، اقدامات مشابهی انجام داده‌اند طوری که انجمن فیلم آمریکا در 16 فوریه گذشته نخستین دفتر خود را در هندوستان گشود. به گفته مایکل الیس، مدیر این دفتر هر چند طرح‌هایی برای تبادلات سینمایی با هندوستان وجود دارد اما این دفتر قصد دارد که عمده تلاش خود را معطوف به مبارزه با قاچاق آثار سینمایی در هند کند که بنا به آمار منتشر شده تنها در سال 2008 به سینمای هند بیش از یک میلیارد دلار ضرر زده است.

اما یکی از شرکت‌هایی که ظرف مدت کوتاه حضورش در کشور هند توانسته به نتایج قابل توجه مالی دست یابد شرکت «یو. تی. وی» است که دفتر آن در بمبئی واقع شده است. این شرکت در سال 2007 همراه با استودیو فاکس دست به تولید فیلم namesake از میرا ناییر، کارگردان هندی زد و همچنین تهیه‌کننده فیلم جدید نایت شیامالان، کارگردان هندی -آمریکایی به نام «اتفاق» بوده است. این فیلم گرچه موفقیت کارهای قبلی شیامالان را تکرار نکرد اما حدود 160 میلیون دلار در دنیا فروش داشت. انتشار ارقامی ‌از این دست باعث شد که استودیو دیزنی دست به خرید بیش از 57 درصد سهام شرکت یو. تی. وی در سال گذشته بزند.

با تمام اینها یافتن فرمولی برای ارائه فیلم‌های بالیوودی به تماشاگران جهان با سلایق مختلف، هرگز ساده نبوده و بخشی از موضوع به کارایی فراوان فیلمنامه‌های محلی برای تماشاگران هندی برمی‌گردد که چندان برای تماشاگران در سایر نقاط جهان جذاب نیست.
جایدیپ سانهی، یکی از فیلمنامه نویسان هندی در این زمینه می‌گوید: اولویت‌های فرهنگی در هندوستان با سایر نقاط جهان تفاوت دارد و از این‌ رو یافتن تشابهاتی که بتواند برای تمامی‌ تماشاگران سینما به یک اندازه جذاب باشد بسیار مشکل است.

با این وجود پس از درخشش فیلم میلیونر زاغه نشین در اسکار 2009 برخی امیدوارند که شاید این فاصله‌های فرهنگی تا حد زیادی از میان رفته باشد چون فیلم با وجود موسیقی هندی و به تصویر کشیدن گوشه‌هایی از فقر موجود در شهر بمبئی که یکی از فقیرترین شهرهای جهان محسوب می‌شود تماشاگران هندی و بین‌المللی را به یک اندازه راضی کرده است.

در عین حال استودیوهای سینمایی جهان تجارب دیگری را نیز در عرصه سینمای هند داشته‌اند که البته به اندازه میلیونر زاغه نشین با استقبال مواجه نشده و شاید بتوان گفت که آنها هنوز آن فرمول جادویی برای دارابودن موضوعی جالب توجه برای تماشاگران جهانی را به دست نیاورده‌اند. استودیو سونی در سال 2007 فیلم «عاشقانه ساواریا» را در جهان توزیع کرد که نخستین فیلم ساخته شده توسط یک استودیو بین‌المللی فیلمسازی در هندوستان به شمار می‌آمد. این فیلم که 9میلیون دلار صرف تولید آن شده بود به سختی توانست در گیشه پاسخگوی هزینه‌هایش باشد.

فیلم انیمیشن «رومئو» نیز که توسط استودیو دیزنی تولید و توزیع شده بود تنها 3 هفته روی پرده بود و به‌دلیل عدم‌استقبال تماشاگران خیلی زود جای خود را به فیلم‌های آمریکایی داد. این انیمیشن که با صدا پیشگی هنرپیشگان هندی تولید شده بود گرچه امید داشت در اکران خانگی در هند با توجه به جمعیت جوان هند با استقبال مواجه شود، اما به‌دلیل دیالوگ‌هایی که درک آن برای کودکان دشوار به‌نظر می‌رسید شکست سختی خورد و آنوپاما پوپرا، منتقد سینمایی هند در مورد آن نوشت: من نمی‌توانم تشخیص دهم که این انیمیشن برای چه رده سنی تولید شده است چون شوخی‌های آن هرگز مناسب کودکان نیست.

اما با وجود این موضوع مسئولان استودیو دیزنی از فروش 4 میلیون دلاری فیلم اظهار رضایت کرده‌اند و این استودیو در سال‌جاری 2 پروژه سینمایی دیگر در هند خواهد داشت که در یکی از آنها کمال حسن، هنرپیشه مشهور هندی حضور می‌یابد.

یکی دیگر از ریسک‌های سینمایی هندوستان محصول مشترک استودیو وارنر و یکی از شرکت‌های هندی است به نام «چاندی چوک به چین می‌رود» که پرهزینه‌ترین فیلم سینمای هند با بودجه 9 میلیون دلاری به شمار می‌رود و در ژانر کمدی رزمی‌ ساخته می‌شود. برخی از تحلیلگران نسبت به این ریسک سینمایی بدبین هستند و موفقیت آن را در هاله‌ای از ابهام می‌دانند. آمود مهرا، یکی از منتقدان باسابقه سینمای هند این فیلم را بزرگترین ریسک سینمایی سال می‌داند که البته شانس اندکی برای فروش مناسب در گیشه خواهد داشت.