بخوان تا قلیانی نشوی!

به گزارش همشهری آنلاین، شاید یکی از بزرگ‌ترین اشتباهاتی که ممکن است هر یک از ما مرتکب شویم، این است که اوقات فراغت را به فصل تابستان و به‌ویژه تعطیلات تابستانی دانش‌آموزان و دانشجویان محدود کنیم. در این صورت، اوقات فراغت یک کارمند، کارگر، پزشک یا هر فرد شاغل دیگر و همچنین اوقات فراغت بانوان خانه‌دار دیگر چه معنایی از نظر زمانی خواهد داشت؟! به همین دلیل باید گستره زمانی اوقات فراغت را بسیار بیشتر از تعطیلات تابستانی و حتی تعطیلات یکی دو روز آخر هفته در نظر بگیریم.

اتفاقا کتاب «اوقات فراغت» اثر دکتر حسین پورسلطانی و آزاده غیبی‌زاده این موضوع را به شکلی علمی بررسی کرده است.

معنای لغوی اوقات فراغت چیست؟
برای این‌که به معنای دقیق «اوقات فراغت» دست یابیم، ابتدا باید کلمه فراغت را معنا کنیم. در کتاب اوقات فراغت این‌گونه درباره معنای کلمه فراغت توضیح داده شده است: «فرهنگ عمید واژه فراغت را آسودگی و آسایش از کار و شغل معنی کرده است. در فرهنگ معین در تعریف این واژه آمده است: «پرداختن به فراغت، آسایش، استراحت، آسودگی و آرامش، بی‌اعتنایی، وارستگی، فرصت و مجال.» در لغتنامه دهخدا نیز فراغت چنین معنا شده است: «آسایش و استراحت، ضد گرفتاری از کار و مشغله.» فراغت، فرصت و زمانی است که پس از کار موظف روزانه باقی می‌ماند و فرد به هنگام آسودگی با شوق و رغبت به تفریحات، سرگرمی‌ها و توسعه آگاهی و فعالیت‌های مورد علاقه خود می‌پردازد تا تجدید قوا کرده و رشد و شخصیت خود را تعالی بخشد.»
به یقین چنین معناهایی از کلمه فراغت باعث می‌شود که واژه اوقات فراغت نیز همه افراد را با هر سن، سطح تحصیلات، موقعیت اجتماعی، وضعیت درآمد مالی و نوع گرفتاری‌ و حتی میزان سلامت و معلولیت بدنی دربر بگیرد. جالب این‌که در فرهنگ انگلیسی «وبستر» نیز کلمه فراغت به معنای «آزادی به دست آمده پس از یک فعالیت یا زمان آزاد پس از کار و وظیفه» معنا شده است. 
بار دیگر باید این سوال را از خودمان کنیم که معنای اوقات فراغت در قاموس زندگی من و شما چیست؟ آیا اساسا واژه‌ای به معنای اوقات فراغت در فرهنگ لغات زندگی ما وجود دارد؟! بسیاری از ما اگر به دقت به زندگی خودمان نگاه کنیم، جایی برای اوقات فراغت نگذاشته‌ایم و تعریفی برای این واژه ارزشمند در کتاب لغت زندگی‌مان نداریم یا این‌که آن را با اوقات بطالت اشتباه گرفته‌ایم. شاید کتاب اوقات فراغت که از سوی نشر ورزش منتشر شده است، بتواند ما را در دستیابی به تعریفی صحیح از این واژه و همچنین پیدا کردن نگرشی علمی نسبت به آن، کارکردهای چنین اوقاتی و رابطه آن با سلامتی جسم و روان کمک کند.

6فصل با یک هدف مشترک
کتاب اوقات فراغت از شش فصل مجزا تشکیل شده و هریک از این فصل‌ها با محور قرار دادن اوقات فراغت، از زاویه‌ای خاص به آن می‌نگرند اما در مجموع می‌توان این فصل‌ها را دارای یک هدف مشترک دانست؛ آن هم معنا بخشیدن به اوقات فراغت به شکلی ریشه‌ای، علمی ‌و کاربردی است تا پس از این، دیگر بین اوقات فراغت و اوقات بطالت فرق قائل شویم و اساسا جایی برای آن در ذهن‌مان در نظر بگیریم.
فصل نخست کتاب به تعریف و تشریح مفاهیم اوقات فراغت می‌پردازد و پس از معنای لغوی این واژه دو کلمه‌ای، ویژگی‌های فراغت، انواع فراغت و فعالیت‌های فراغتی، تفریح و انواع آن را بررسی می‌کند.
در فصل دوم، تاریخچه اوقات فراغت بیان می‌شود و پس از بررسی تفاوت‌های میان اوقات فراغت در جوامع اولیه، جهان قدیم و جهان جدید و عصر میانه، نگاهی هم به اوقات فراغت در جوامع مدرن انداخته می‌شود. نگاهی به تاریخچه فراغت در سایر نقاط جهان و ویژگی‌های فراغت در عصر حاضر، پایان‌دهنده فصل دوم کتاب است.
شما پس از این‌که در فصل سوم با مقوله اوقات فراغت و تفریح در اسلام آشنا می‌شوید، نوبت به بررسی دیدگاه‌ها و نظریات درباره فراغت در فصل چهارم می‌رسد. در این فصل مطالب بسیار جالبی آورده شده که ازجمله آن‌ها می‌توان به جامعه‌شناسی و اوقات فراغت، دیدگاه‌های فلسفی و آرا و نظریات فلاسفه درباره اوقات فراغت و همچنین نگرش روانشناسان در این‌باره اشاره کرد.
فصل پنجم شما را با کارکردهای مختلف اجتماعی، روان‌شناختی، فردی و شخصیتی، اقتصادی و محیطی اوقات فراغت آشنا می‌کند و بعد هم به تشریح موانع شرکت در فعالیت‌های تفریحی پرداخته می‌شود.
مطالعه این پنج بخش، مخاطب خود را آماده ورود به مبحث ورزشی اوقات فراغت می‌کند، آن‌جایی‌ که صحبت از اوقات فراغت و فعالیت‌های جسمانی به میان می‌آید. در این فصل پس از بررسی تاثیر بهره‌گیری از فعالیت‌های جسمانی در اوقات فراغت به‌ویژه در جنبه‌های سلامت روانی، سلامت جسمانی و سلامت اجتماعی، از بازی به عنوان هسته مرکزی اوقات فراغت و تفریح نام برده می‌شود.
واقعیت این است که این کتاب با قلمی روان و به دور از هر نوع تکلفی مخاطب خودش را از اهمیت جایگاه اوقات فراغت در زندگی روزمره و همچنین ضرورت انجام فعالیت‌های دلخواه مفید به ویژه فعالیت‌های ورزشی و بدنی در چنین اوقاتی آگاه می‌سازد. به یقین مطالعه این کتاب دیگر به من و شما اجازه نخواهد داد تا هنگامی که به پرکردن اوقات فراغت خودمان و خانواده‌مان مثلا در یک روز تعطیل می‌اندیشیم و عازم بوستان یا یک منطقه خوش‌آب‌وهوا می‌شویم، اول از همه قلیان را در سبد لوازم لازم برای پرکردن اوقات فراغت قرار دهیم؛ چیزی که متاسفانه این روزها به وفور در هر گوشه و کناری از بوستان‌های محل زندگی ما به چشم می‌آید!
کتاب اوقات فراغت از سوی نشر ورزش با شمارگان 2هزار نسخه، منتشر شده است.