به زبان مادری از سرزمین پدری | از «سارای» تا «باجاناقلار»

همشهری آنلاین؛ فهیمه پناه آذر: بعد از مدت ها؛ وقتی مینی سریال «عاشورا» به زبان آذری در شبکه یک روی آنتن رفت؛ این موضوع باعث شد تا برخی نقدهایی به آن وارد کنند؛ این نقدها در حالی است که در سال های اخیر چه در سینما و چه تلویزیون فیلم ها به زبان جز فارسی نمایش داده شده و با زیرنویس همراه بوده است.
برخی معتقدند که با توجه به مخاطبان زیادی که فارسی زبان هستند، باید سریال ها و فیلم ها در زمان پخش دوبله شوند و این در حالی است که سازندگان این آثار نیز معتقد بر این هستند که پخش آثار به زبان آذری و یا هر قوم دیگر باعث جذابیت فیلم و سریال است و با دوبله آثار از جذابیت کاسته می شود.
اما تجربه نشان داده اگر سریال و فیلمی سوژه جذاب داشته  و خوش ساخت باشد؛ می تواند با هر زبانی که پخش می شود؛ مخاطب خود را داشته باشد. تجربه این موضوع در فیلم سینمایی «آتابای» نیکی کریمی و «موقعیت مهدی» هادی حجازی فر دیده شد. حتی زمانی که سریال «باجاناقلار» از شبکه دو روی آنتن رفت؛ این سریال که تولید مرکز آذربایجان بود توانست جز سریال های پربیننده باشد.
زمانی که سریال «شهریار» پخش شد، به زبان فارسی بود اما خیلی ها معقتد بودند که این کار جذابیت سریال را گرفته است و ای کاش سریال به زبان ترکی تولیدو روی آنتن می رفت.
در دهه گذشته؛ بیشتر سریال های تولید شده بومی بیشتر با لهجه همان منطقه تولید شدند و با توجه به این که تلویزیون در دیگر شهرها بیشترین بیننده را دارد؛ شاید «عاشورا» بتواند فتح بابی بر پخش سریال های به زبان های غیر از فارسی در تلویزیون باشد. در این گزارش نگاهی می اندازیم به فیلم ها و سریال هایی که به زبان آذری تولید و پخش شده اند.

«سارای» یدالله صمدی
یداله صمدی یکی از اولین کارگرادانانی است که زبان ترکی توجه خاصی داشت، سال  1376 سراغ یکی از داستان های بومی منطقه آذربایجان رفت و فیلم «سارای» را به زبان ترکی ساخت.
سویوق (برادران ارک)
برادران ارک اوائل دهه 80 فیلم سینمایی «سویوق» به معنانی سرد را به زبان ترکی ساختند و فیلم در جشنواره فیلم کودک و نوجوان به نمایش درآمد.

آتابای ( نیکی کریمی)
 نیکی کریمی فیلم سینمایی «آتابای» را با بازی هادی حجازی فر در شهر خوی تولید کرد، فیلمی که علاوه بر مناظر زیبا و جذابیت داستانی اش توانست مخاطبان را به سالن سینما بکشاند و در جشنواره فیلم فجر بازخورد خوبی داشته باشد.این فیلم در زمان اکران به زبان آذری نمایش داده شد.

پوست (برادران ارک)
اولین فیلم برادران ارک «پوست» در ژانر وحشت ساخته شد که برگرفته از ادبیات فولکلور و داستان‌های محلی ترکی بود، فیلم در شهرستان اسکو ساخته شد. در این فیلم خلاقیت و نوآوری دیده می شد؛ مخاطبان خاص را مجذوب خودش کرد.

ائو ( اصغر یوسفی نژاد) 
فیلم ائو به معنای خانه درامی است با پایانی غافلگیرکننده. فیلمی که زمان ساختش عنوان شد که اولین فیلم سینمای ایران به زبان ترکی است.

«کومور» اسماعیل منصف
یکی دیگر از آثار سینمای هنر و تجربه که به زبان ترکی ساخته شده است، فیلم تحسین شده‌ «کومور» به معنای زغال به کارگردانی و نویسندگی اسماعیل منصف است. این فیلم در سیزدهمین جشن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران موفق به دریافت جایزه‌ی بهترین فیلم اول شد.

«موقعیت مهدی» هادی حجازی فر
در  چهلمین جشنواره‌ی فیلم فجر، فیلم «موقعیت مهدی» با محوریت زندگی شهید مهدی باکری به نمایش درآمد. مهدی باکری فرمانده‌ی لشکر عاشورا و اعزامی از استان آذربایجان غربی بود، از همین روی این فیلم نیز به زبان آذری  ساخته شده است. فیلم «موقعیت مهدی» که در نوروز ۱۴۰۱ اکران شد.نسخه سریال این فیلم به نام «عاشورا» از شبکه یک روی آنتن می رود. این سریال قرار است هفته دفاع مقدس هم هر روز روی آنتن برود.
باجناقلار در شبکه دو
از دیگر سریال های پرمخاطبی که دهه 80 از شبکه دو سراسری پخش شد، «باجناقلار» بود. سریالی که ابتدا از شبکه استانی روی آنتن رفت و بعد از شبکه سراسری به نمایش درآمد و توانست مخاطبان زیادی داشته باشد. باقرحبیب پیران کارگردان این سریال این مجموعه را در سه فصل تولید کرد.