هجوم ناگهانی گردوغبار به استان های ساحلی شمال | توفان گردو خاک از کجا به شهرهای شمالی رسید؟

همشهری - مجید جباری: علاوه بر مردم شهرهای شرقی گلستان که متاثر از کانون‌های گردوغبار کشور ترکمنستان، چنین شرایطی را تجربه کرده‌اند، این وضعیت برای ساکنان شهرهای غربی گلستان و به‌ویژه استان مازندران عجیب بود. اما عامل ایجاد چنین وضعیتی چیست و گرد و خاک چگونه و توفان‌های گردوغبار از کجا نشأت می‌گیرند؟ کانون‌های بحرانی کشور ترکمنستان به همراه برخی چشمه‌های بحرانی داخلی، عامل اصلی ایجاد شرایط روزهای شنبه و یکشنبه در نواحی شمالی، شمال شرق و شرق کشور بود. تأثیر چشمه گردوغبار «قره‌قوم» به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کویرهای شنی جهان که ۷۰درصد از مساحت کشور ترکمنستان را تشکیل می‌دهد، سال‌هاست هشدار کارشناسان محیط‌زیست کشور را دربرداشته است. ۲هفته قبل بود که علی‌محمد طهماسبی‌بیرگانی، دبیر ستاد ملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار کشور در گفت‌وگو با همشهری نگرانی از این منبع بحرانی گردوغبار را گوشزد کرد و گفت که این چشمه عظیم توفان گرد و خاک که علاوه بر شمال، شمال شرق و شرق ایران، بعضا به نواحی مرکزی ایران هم می‌رسد و بر این اساس است که امسال نگرانی ما بیش از اینکه معطوف به کانون‌های گرد و خاک عراق و سوریه باشد، باید به ‌این بخش تمرکز داشته باشیم.

فارغ از این ماجرا، منشأ‌های داخلی گردوغبار هم تأثیر زیادی بر غبارآلودکردن شهرها دارد. با اینکه به‌گفته مسئولان، چشمه‌های بحرانی گرد و خاک داخلی یک‌پنجم کانون‌های خارجی (ترکمنستان، عراق، سوریه، افغانستان، امارات و کویت) است اما اجرای راهکارهایی برای مقابله با منابع داخلی گردوغبار هم ضرورت دارد. در این راستا طرح‌هایی به اجرا درآمده و طرح‌های دیگری هم در دست اجرا قرار دارد. دیپلماسی محیط‌زیستی با کشورهای همسایه و اجرای برنامه‌های عملیاتی مشترک مثل کاشت پوشش‌های گیاهی در نوارهای مرزی کشورهای دارای مرز زمینی با ایران، اجرای طرح‌های آبخیزداری، تثبیت شن‌های روان و... از راهکارهایی است که بعد از سفر هیأت ایرانی به عراق در نیمه مردادماه امسال، قرار شد به‌زودی به اجرا درآید.

با اینکه اجرای طرح های مدیریت گرد و غبار در کوتاه مدت آنچنان که بایدکارساز نیست اما به هر حال گام مهمی برای مقابله با گردو خاک به حساب می‌آید. در کنار اقداماتی همچون مالچ پاشی و تثبیت شن‌های روان، به عنوان راهکارهای کوتاه مدت، اجرای اقداماتی همچون پروژه‌های آبخیزداری و همچنین کاشت گونه‌های گیاهی می تواند ضمن مهار چشمه‌های بحرانی، توفان‌های گرد و غبار را تا حد زیادی کاهش دهد.