همشهری آنلاین-مرضیه موسوی: تا همین یک دهه پیش یا شاید کمی بیشتر، بادبادک‌ها «ساختنی» بودند نه «فروختنی». حالا اما بادبادک‌ها سوغات فرنگ شده‌اند و باید آنها را از مغازه خرید. یادش بخیر تابستان که از راه می‌رسید بادبادک‌ها خطی رنگی روی آسمان یک دست آبی می‌انداختند. فوت و فن درست کردن بادبادک هم میراثی بود که در هر خانواده‌ای از پدر و مادر به فرزندان می‌رسید. بادبادک هرچه دنباله‌اش بلندتر و هرچه رنگارنگ ترمی‌شد، دل صاحب آن و بچه‌های محله را بیشتر می‌برد.
بچه‌های این دوره و زمانه اگرچه میانه چندانی با ساختن بادبادک ندارند اما هنوز این شانس را دارند که شادی‌های کوچک و بزرگ رنگی را به آسمان بفرستند. بادبادک‌هایی که دیگر کاغذی نیستند و سوغات فرنگ شده‌اند. مشتری‌های ثابت این بادبادک‌فروشی هم بچه‌های دیروز و مردان پا به سن گذاشته امروزند؛ کسانی که هنوز مزه هوا کردن بادبادک‌های کاغذی زیر زبانشان مانده است.
قصه‌های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
بادبادک‌فروشی چهارفصل
هیاهوی خیابان ۱۵ خرداد بازیگوشی بادبادک‌های پاساژ حافظ را در خود گم می‌کند. با این حال اگر رهگذری حواسش را کمی جمع کند، بادبادک‌های سفید و رنگی آویزان از سردر پاساژ حافظ را می‌بیند که او را به مرکز خرید بادبادک در طبقه دوم این پاساژ دعوت می‌کند. «قاسم امیرزادگان» صاحب همه بادبادک‌هایی است که از چین تا تهران راه درازی طی کرده‌اند تا در دل آسمان پایتخت خوش بنشینند.
او میان انبوهی از بادبادک و نخ و قرقره نشسته و در گفت‌وگو با ما یاد ۵ سال پیش می‌کند: «۵ سال پیش شغلم فروش اسباب‌بازی بود. یک روز با خودم فکر کردم در تمام بازار تهران کسی نیست که فقط و فقط به فروش بادبادک مشغول باشد. همین موضوع بهانه‌ای شد تا اسباب‌بازی‌فروشی را تبدیل به بادبادک‌فروشی کنم. حالا در تمام تهران تنها مغازه‌ای که تمام فصول سال فقط و فقط بادبادک می‌فروشد مغازه من است.»
او همه بادبادک فروش‌های شهر را می‌شناسد که در کنار پارک‌ها و تفرجگاه‌ها مستقر می‌شوند. به گفته امیرزادگان فرزندان بادبادک فروش‌ها بیش از هر کس دیگری از شغل پدران خود احساس رضایت می‌کنند.
وقتی بادبادک خال آسمان می‌شود
همه بادبادک بازهای حرفه‌ای این مغازه را می‌شناسند و گهگاهی برای خرید بادبادک و یا ملزومات آن سری به این مغازه می‌زنند. بادبادک‌فروشی چهارفصل بازار تهران همه نوع مشتری‌ای دارد. از بادبادک بازهای حرفه‌ای تا کسانی که برای نخستین بار این ورزش تفریحی را دنبال می‌کنند، کودک و بزرگ و پیر و جوان هم ندارد. امیرزادگان می‌گوید: «من مشتری‌ای دارم که حدود ۱۰۰ سال سن دارد. بادبادک بازی جدی‌ترین تفریح او است، به جرئت می‌توانم بگویم که بیش از ۱۰۰ کایت و بادبادک مختلف در خانه دارد.»
تابستان و بهار پر بارترین فصل برای مغازه بادبادک‌فروشی بازار تهران است. مغازه مدام از مشتری‌ها پر و خالی می‌شود. «سعید راد» دو، سه سالی است که اوقات فراغتش را به بادبادک بازی می‌گذراند. او درباره تأثیر بادبادک بازی بر روحیه و فکر خود می‌گوید: «وقتی بادبادک اوج می‌گیرد و در خال آسمان می‌نشیند همه فکر و ذهن بادبادک باز صرف تمرکز بر روی حفظ تعادل بادبادک می‌شود. در آن لحظات هیچ دغدغه و نگرانی‌ای در ذهن جایی ندارد و انسان احساس سبکی می‌کند.»
آسمان خالی نیست؛ بادبادک‌ها می‌رقصند
بادبادک بازی ورزش و تفریح گران قیمتی نیست؛ با هر میزان بودجه‌ای می‌توانید بادبادک مناسبی تهیه کنید. یکی از مهم‌ترین عوامل تعیین قیمت یک بادبادک، ابعاد آن است. قیمت بادبادک‌های کوچک از ۵ هزار تومان شروع می‌شود و بسته به اندازه و جنس پارچه آن، تا ۱۰۰ هزار، ۸۰۰ هزار و یک میلیون تومان متفاوت است. بادبادک‌هایی که روی آنها لامپ‌های کوچکی نصب شده قیمت بیشتری دارند که گاهی تا ۲ میلیون تومان باید برای خرید آن هزینه کرد! برای هوا کردن بادبادک به ملزومات دیگری هم نیاز است از جمله نخ و قرقره. نخ‌های ساده ۳۰۰ متری را می‌توان با ۱۰ هزار تومان تهیه کرد. نخ‌های یک هزار و ۵۰۰ متری از جنس ضد گلوله، تا ۲۰۰ هزار تومان قیمت دارند. برای خرید قرقره هم می‌توانید از ۱۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه کنید. اندازه قرقره مورد نیاز را جنس و اندازه بادبادک و مقدار نخی که برای آن تهیه می‌کنید تعیین می‌کند. قرقره‌های استیل با ظاهری لوکس، گران‌ترین نوع قرقره‌ها هستند.
بادبادک بازی؛ همه جا، همه وقت
منطقه ۱۲ بافت متراکمی دارد و ساختمان‌ها روی هم سوار شده‌اند. کمتر فضای باز و آزادی می‌توان در این منطقه پیدا کرد. شاید پارک شهر، بزرگ‌ترین بوستان منطقه، مناسب‌ترین فضا در هسته مرکزی شهر برای بادبادک‌بازی باشد. با این حال بوستان‌هایی مثل پردیسان، پارک پرواز، آب و آتش، پارک پلیس، محوطه برج میلاد و فضاهایی از این دست، پاتوق‌های شناخته شده بادبادک بازهای شهر است. بد نیست به هوای بادبادک بازی هم که شده گهگاه از محدوده منطقه بیرون بزنید و هوایی تازه کنید.
بادبادک بازی روز و ماه نمی‌شناسد؛ هر نسیمی که بتواند پرچم‌های به اهتزاز درآمده در شهر را تکان بدهد، شرایط مناسبی را برای بادبادک بازی فراهم می‌کند. قاسم امیرزادگان می‌گوید: «مردم تصور می‌کنند تنها فصل مناسب برای بادبادک بازی تابستان است. در حالی که در پاییز و زمستان هم شرایط مناسبی برای بادبادک بازی مهیا است. این فصل‌ها بادبادک‌های مخصوص به خود را دارند. لذت بادبادک بازی در زمستان، وقتی که دانه‌های ریز برف به زمین می‌ریزند قابل وصف نیست.»
تیم‌های غیررسمی بادبادک بازی
بادبادک بازی در ایران به‌عنوان ورزشی بومی شناخته شده است، با این حال توجه چندانی به آن نمی‌شود. نه تنها در تهران، بلکه در سراسر ایران هیچ تیم رسمی‌ای برای بادبادک بازی تشکیل نشده و علاقه‌مندان به این ورزش تفریحی، خودشان به‌صورت فردی این علاقه‌مندی را دنبال می‌کنند. «امیرزادگان» وقتی هوا خوب باشد و شرایط برای بادبادک بازی مهیا، با دوستانش قرار و مدار یک بادبادک بازی دسته‌جمعی را می‌گذارند؛ دوستانی که اغلب از مشتری‌های چندین و چند ساله او هستند و یا بادبادک فروش‌های دستفروش. آنها در تیم‌های چند نفره کنار هم قرار می‌گیرند و بادبادک خود را به اوج می‌برند. گاهی رقابت بر سر به زمین انداختن بادبادک‌های دیگر است و گاهی اوج گرفتن هر بادبادک. امیرزادگان از بادبادک‌های چند ده متری‌ای می‌گوید که برای هوا کردن آنها گاهی به بیش از ۱۰ بادبادکباز نیاز است. او بادبادک بازی را ورزشی مفرح می‌داند که می‌تواند تأثیر زیادی بر روحیه کار گروهی داشته باشد.
شادی‌های لوزی شکل کاغذی
تابستان که از راه می‌رسید بساط بادبادک درست کردن هم به پا می‌شد؛ کاغذ و قیچی و سریش، بال‌هایی رویایی برای کودکان می‌ساخت و آنها را پا به پای بادبادک‌ها به آسمان می‌فرستاد. شاید کمی عجیب به نظر برسد اما بادبادک بیش از ۳ هزار سال است اختراع شده است. قدیمی‌ترین بادبادک‌ها در آسیای جنوب شرقی متولد شدند. با اینکه زمان و مکان دقیق آن مشخص نیست اما تاریخ‌دانان و پژوهشگران نخستین بادبادک‌ها را متعلق به چینی‌ها می‌دانند.
بادبادک‌ها در دوره‌های مختلف در کشاورزی، فعالیت‌های نظامی، مذهب، و حتی پیشرفت علومی مثل هواشناسی کمک حال مردم بودند و آن‌طور که پیداست بیش از آنکه وسیله‌ای برای تفریح کودکان باشند، ابزاری جدی برای برطرف کردن نیازهای روزمره بودند. مارکوپولو نخستین کسی بود که وصف بادبادک را از آسیا به به گوش اروپاییان رساند و پای بادبادک را به آسمان این قاره باز کرد.
گرچه خاستگاه بادبادک ایران نبود اما بادبادک بازی یکی از بازی‌ها و تفریح‌های بومی مردم ایران است و بادبادک‌های سنتی ایرانی، لوزی شکل با دنباله‌های رنگی و بلند، برای همه ایرانی‌ها ظاهری آشنا دارد.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
*منتشر شده در همشهری محله منطقه ۱۲ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۵/۰۴
نظر شما