همشهری آنلاین-گروه سیاسی: طرح شفافیت قوای سه‌گانه، دستگاه‌های اجرایی و سایر نهادها یک بار دیگر با مخالفت مجمع تشخیص مصلحت نظام از تعیین تکلیف بازماند و سرنوشت آن همزمان با واپسین ماه‌های فعالیت مجلس یازدهم با اماواگرهای زیادی مواجه شده است. این طرح برای شفافیت آرا و مشروح مذاکرات بسیاری از نهادهای حاکمیتی تصریح دارد که تاکنون هدف نهایی از آن محقق نشده است. با علیرضا سلیمی عضو هیات رئیسه مجلس، نماینده محلات و عضو کمیسیون صنایع و معادن درباره سرنوشت طرح شفافیت گفت‌وگو کردیم.
با توجه به مخالفت‌های مجمع تشخیص مصلحت نظام با طرح شفافیت، سرنوشت این طرح چه می‌شود؟
مجلس شفاف‌سازی را از خودش شروع کرد و مدت‌های مدید است که آرای نمایندگان داوطلب دارد به‌صورت داوطلبانه منتشر می‌شود. از طرف دیگر صدر تا ذیل مذاکرات مجلس مستقیم از رسانه‌ها پخش می‌شود. حتی سامانه‌ای در خود مجلس طراحی شده است که مذاکرات مجلس به‌صورتی صوتی و تصویری پخش می‌شود. از طرف سوم جالب است که تعداد نمایندگان داوطلبی که آرای آنها در حال انتشار است بالای 200نفر شده‌اند که این عدد معناداری است. بنابراین مجلس از شفافیت نه‌تنها نگران نبود، بلکه پیش‌قدم شد. اعتقاد ما این بود که غیر از مسائل امنیتی و حساس، چه اشکالی دارد سایر دستگاه‌ها شفاف عمل کنند. هیات دولت را در نظر بگیرد که خبرنگاران مجبورند بیرون بایستند. عکاس‌ها هم همان ابتدای جلسه هیات دولت عکس می‌گیرند و بعد بیرون می‌روند. مذاکرات هیات دولت به‌طور مستقیم پخش نمی‌شود و خبرنگاری در آنجا حضور ندارد.
نظر مجلس درباره شفاف‌سازی مذاکرات هیات دولت چیست؟
ما اعتقاد داریم همان‌طور که کل مذاکرات مجلس شفاف است، جلسات هیات دولت هم شفاف باشد؛ چه اشکال دارد؟ البته مسائل امنیتی و حساس جای خود دارند. هیچ کشوری با امنیت خودش بازی نمی‌کند و ما این را در طرح استثنا کرده بودیم. چه اشکال دارد مذاکرات مجمع تشخیص مصلحت نظام شفاف شود؟ مجمع تشخیص مصلحت نظام باید توجه کند که اگر مذاکراتش را منتشر کند، خودش یک دانشگاه و یک کلاس درس می‌شود که مبنای تصمیمات آنها چیست، استنادات‌شان چیست. ما همه دستگاه‌ها را در طرح آورده بودیم چون معتقدیم شفافیت باعث ارتقای دانش عمومی در حوزه‌های مختلف می‌شود. شفافیت موجب می‌شود که تضارب آرا صورت گیرد و احتمال خطا در تصمیمات ملی، کلان و حساس کمتر شود. شفافیت موجب افزایش اعتماد و سرمایه اجتماعی می‌شود. مردم نمی‌دانند مسائل در چه بستری شکل گرفته است و شفافیت تصمیمات می‌توانست اعتماد مردم را افزون کند.
روند بررسی طرح در مجمع بالاخره چه خواهد شد؟
مجمع تشخیص مصلحت نظام طرح شفافیت را برای دومین بار رد کرد. ما توقع داشتیم این مسئله زودتر سامان پیدا کند، ولی مجلس از این مسئله کوتاه نیامده و داوطلبانه مسیر را ادامه خواهد داشت.
موضوعی که رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام مبنی بر مخالفت دولت با بخش‌هایی از طرح شفافیت مطرح کرد، از کجا ناشی می‌شود؟
اگر ما بخواهیم در قانون‌گذاری به‌صورت موضعی و جزیره‌ای عمل کنیم، حتما با مشکل مواجه می‌شویم. به‌عبارت روشن‌تر ما در قانون‌گذاری نباید ببینیم که چه کسی خوشش می‌آید و چه کسی بدش می‌آید، باید مصالح ملی را در نظر بگیریم. اگر این طرح منطبق با سیاست‌های کلی نظام نیست، آقایان استنادات‌شان را شفاف بیان کنند، اینکه بگویند دولت مخالف طرح شفافیت است، محمل مناسبی برای اقدام حقوقی نیست. مجلس ملاک حقوقی در طرح شفافیت داشته است؛ ما اینجا که نمی‌خواستیم کار سیاسی کنیم. ایکاش به‌جای این اظهارنظر، آقایان منطق تصمیم‌شان را اعلام می‌کردند تا روشن شود تصمیم مخالفت در چه بستری شکل گرفته است.
این برداشت شکل گرفته است که برای مخالفت با طرح شفافیت، توپ را به زمین دولت انداخته‌اند.
مجلس به‌صورت داوطلبانه این طرح را اجرا کرد. من می‌خواهم بپرسم با فرض مخالفت مجمع تشخیص مصلحت نظام با طرح شفافیت، آیا وزرای محترم دولت هم سیزدهم نیز حاضرند مثل مجلس، آرایشان را به‌صورت داوطلبانه منتشر کنند؟
آیا مجوز خاصی از سوی رهبر معظم انقلاب برای تغییرات در طرح شفافیت و در نظر گرفتن ملاحظات دولت و نهادهای حاکمیتی صادر شده است؟
اگر حکم حکومتی باشد، همه تابع هستیم. اما ورای حکم حکومتی، مجمع نمی‌تواند به‌خودی خود دخل و تصرفی در طرح داشته باشد، باید به مجلس بفرستد تا مجلس بررسی کند. اگر مجوزی گرفته‌اند، این مجوز باید مسیر قانونی خودش را طی کند. آقایان مجمع تشخیص مصلحت نظام تصور نکنند که فوق قانون هستند. مقام معظم رهبری به نهادهای قانون و روال‌های قانونی به‌شدت معتقد هستند. اینجا هم باید سراغ مسیر قانونی خودش رفت.
درخصوص نهادهای حاکمیتی همچون شوراهای عالی وضع در طرح شفافیت به چه منوال است؟
من شورای عالی انقلاب فرهنگی را مصداق می‌آورم. برخی‌ها در شورای عالی انقلاب فرهنگی معتقدند این شورا فوق قانون است و حتی در امور اجرایی قانون‌گذاری می‌کنند. حضرت آقا هم چند سال قبل به اینها نهیب زد، ولی نمی‌دانم چرا به‌رغم نهیب حضرت آقا، باز در امور جزیی که کاملا اجرایی است دارند ورود پیدا می‌کنند. هنوز علت این برای ما پیدا نیست. حتی شنیده‌ها حاکی است که شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌خواهد در مورد برخی مسائل کاملا اجرایی در حوزه دانشگاه‌ها ورود پیدا کند که امیدوارم این مسئله صحت نداشته باشد. تنها سیاست‌گذاری و مهندسی فرهنگی بر عهده شورای عالی انقلاب فرهنگی است. آقا هم این را از آنها خواسته است. برداشت برخی از افراد این است که چون شورای عالی انقلاب فرهنگی در حیطه وظایف اصلی خودش نتوانسته کارنامه قابل ارائه‌ای داشته باشد، دارد در امور جزیی دخالت می‌کند، برای اینکه کارنامه خودش را پر نشان دهد. این شان شورا و شخصیت‌های برجسته شورا را پایین می‌آورد. شخصیت‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی شخصیت‌های برجسته‌ای هستند و شان آنها ورای این حرف‌هاست. من نمی‌دانم چه کسی دستور جلسات شورا را تعیین می‌کند که این اتفاقات می‌افتد. این به شخصیت حقوقی شورا آسیب می‌زند، یعنی هم جایگاه شورای عالی انقلاب فرهنگی را تنزل می‌دهد، هم به افراد فرهیخته، توانمند و دانشمند شورا ضربه می‌زند.
آیا مجلس مصوبه خودش در بحث شفافیت را تقلیل خواهد داد و از اجرای آن در سایر نهادهای حاکمیتی همچون قوه قضاییه یا شوراها صرف‌نظر خواهد کرد؟
حتما همین‌طور خواهد بود. چرا شوراها نباید شفاف باشند؟ اگر شوراها شفاف باشند یک‌دفعه همه اعضای شورای شهر یک شهرستان بازداشت نمی‌شوند. البته خیلی‌ها از شفافیت فراری هستند. بحثی که در مجلس درخصوص وکلا مصوب شد، سریعا درباره آن جوسازی کردند. من تعجب می‌کنم از طرح این مسئله خلاف واقعیت که مجلس استقلال قوه قضاییه را زیر سوال برده است. چنین چیزی نیست. مجلس می‌گوید صدور مجوز یا با قوه قضاییه است یا کانون وکلا. اصل مجوزها و اینکه طرف شایستگی دارد یا خیر در حوزه وظایف قوه قضاییه و کانون وکلاست. وکلات یک امر تخصصی است. شان وکلا بالاتر از این حرف‌هاست که ما بخواهیم آنها را زیر نظر یک دستگاه یا وزارتخانه ببریم. چنین بحثی نیست. به‌عنوان مثال ما یک سازمان نظام مهندسی داریم که مهندسان وقتی بخواهند مجوزهای مربوط را بگیرند باید به همان سازمان نظام مهندسی مراجعه کنند، یا پزشک‌ها همین‌طور؛ شماره نظام را از همان سازمان نظام پزشکی می‌گیرند. اما ما در قانون گفتیم که پزشکان برای شفافیت به درگاه ملی بیایند و آنجا ثبت‌نام کنند. به وکلا هم گفتیم که در درگاه ملی ثبت‌نام کنند. الآن تعداد اندکی از وکلا که آلاف و الوف زیادی به جیب می‌زنند، دارند به جامعه بزرگ وکلای متعهد و شریف دارند آسیب می‌زنند. در بحث شفافیت مشخص می‌شود که وکیل کجا کار کرده است و از مالیات فرار نکند. آیا این شفافیت برای دیگران خوب است؟ خیلی‌ها خودشان را پرچمدار شفافیت جدا زدند ولی ما همان ابتدا گفتیم که می‌خواهیم بحث شفافیت را دنبال کنیم، اما بدانید این شفافیت یک روز دامن خود شما را هم خواهد گرفت. برخی‌ها دوست دارند شفافیت فقط برای دیگران باشد، حالا که نوبت خودشان رسید، بانگ و فریاد برآورده‌اند که این طریق مسلمانی نیست و چرا سراغ ما آمده‌اید؟ مجلس اصلا در مورد قوه قضاییه و وکلا به‌هیچ وجه دنبال زیر سوال بردن استقلال آنها نبوده است. برخی افراد عملیات فریب انجام دادند. اتفاقا ما گفتیم همه افراد برای مجوزها باید به کانون وکلا یا قوه قضاییه بروند، فقط گفتیم وارد سامانه و درگاه ملی هم بشوند تا مشخص باشد آقای وکیل چند پرونده گرفته است؟ کجا بوده و چقدر درآمد داشته است و چقدر باید مالیات دهد. نکند برخی‌ها دنبال چیز دیگری هستند؟ جالب است که ما بالاخره برخی از همین آقایان را بالاخره در لباس وکالت دیدیم. ما برخی از اینها را در دادگاه‌ها نمی‌بینیم. اینها باید شفاف شود.
نظر شما