یکی از این دستاوردها دستیابی به دانش و تکنولوژی بازیافت پسماندهای خطرناک و سمی تولید شده در پالایشگاهها و مراکز پتروشیمی و تبدیل آن به محصولات پرارزش است که به گفته مهندس حمیدرضا شریفی، مبتکر و مجری پروژه با کارشکنیهای صورت گرفته مدت 1.5 سال افتتاح آن به تعویق افتاده است.
مهندس شریفی به همشهری میگوید: در دنیا جهت رهایی از این پسماندهای خطرناک از دو روش سوزاندن یا دفن کردن استفاده میکنند که کاربرد هریک از این روشها، سبب تولید مواد سمی خطرناک، مضر و سرطانزا و همچنین آلودگی هوا، خاک یا آب و نهایتا بیماری جامعه میشود. علاوه بر این مشکل حجم عظیم زبالههای سمی تولید شده، با سوزاندن و دفن کردن برطرف نمیشود.
بنابراین ما پس از مطالعه فراوان در طول چندین سال در زمینه اثرات سوء انسانی و زیستمحیطی این پسماندهای ویژه در کشورمان (که دارای مجتمعهای پالایشگاهی و پتروشیمی بزرگی است)، به فکر ابداع روش علمی و نوینی برای بازیافت افتادیم تا بتوان هم از امحای غیربهداشتی و مضر این زبالهها و تبعات خطرناک آن برای سلامت انسان و محیطزیست جلوگیری کنیم و هم با تولید محصولاتی ارزشمند جلوی خروج ارز از کشور را بگیریم که خوشبختانه موفق شدیم. صنایع نفت و پتروشیمی کشور دارای 43.75 درصد پسماندهای غیرقابل استفاده و خطرناک است که متأسفانه در حال حاضر بازیافت نمیشود.
براساس آمارهای مستند سالانه حداقل 30میلیون دلار ارز صرف خرید موادی در کشور میشود که از این پسماندها قابل استحصال است. پژوهشگر ایرانی انگیزه بهوجود آوردن چنین پروژهای را فقط در پاسخ به سؤال درج شده در یکی از نشریات مهندسی شیمی اعلام میکند که پرسیده بود آیا در دنیا ، فرایندی برای تبدیل و بازیافت این ضایعات به مواد باارزش یا از بین بردن اثرات سمی و مخرب انسانی و زیستمحیطی حاصل از سوزاندن یا دفن کردن آنها وجود ندارد؟ لذا این پژوهشگر خراسانی پس از سالها تلاش موفق به ابداع، طراحی و اجرای این فناوری بینظیر شده است که در حال حاضر مراحل پایانی پتنت در اتحادیه اروپا و کانادا را میگذراند.
مهندس شریفی تاکید میکند: مجتمع پتروشیمی فریمان قادر است روزانه بین 600 تا 800هزار لیتر یا حدود 42 درصد ضایعات خطرناک تولید شده در مجتمعهای پتروشیمی و پالایشگاهی در کشور را به محصولات با ارزش افزوده بالا تبدیل کند. با این حال عدمهمکاری بعضی مجتمعها و نیز بیتوجهی مسئولان مربوطه مانع انجام این فعالیت پر ارزش شده است.
شریفی یادآور میشود: با توجه به اجرای چنین پروژه منحصر به فردی و با وجود ارائه مستندات علمی از پروژه توسط نهادهای متخصص و مربوطه مانند سازمان حفاظت محیطزیست، H.S.E وزارت نفت، وزارت صنایع و زنجیره نفت فراکسیون محیطزیست، دولتمردان به چنین پروژه بزرگ و بینظیری هیچ اهمیتی ندادهاند، درحالی که کارشناسان برخی کشورها پس از مطالعه و بازدید از پروژه مصرانه پیگیر و خواهان انتقال این تکنولوژی به کشورهایشان شدهاند.
مجری پروژه میگوید: با بهکارگیری این فناوری طی فرایند بازیافت ضایعات پتروشیمی، تولید محصولات پرارزش صنعتی مانند حلالهایی نظیر: تتراکلرید کربن، اتیلن دی کلراید، کلروفرم، تریکلر و اتیلن و اسید کلریدریک و ماده پرارزش روغن پرایمر (بهعنوان قیر صنعتی، کاربرد وسیعی در صنایع ایزولاسیون و عایق بندی لولههای گاز، نفت، آب و صنعت خودروسازی دارد) امکان پذیر میشود.
به گفته مهندس شریفی، ازجمله دیگر مواد با ارزشی که از پسماندهای سمی تولید میشود میتوان به این موارد اشاره کرد: تتراکلرید کربن برای صنایع رنگ، چسب و رزین، اتیلن دی کلراید برای جلوگیری از انفجار بنزین در باک خودرو، کلروفرم ماده بیهوشی برای مصارف پزشکی، تری کلرواتیلن برای خشکشوییها و اسید کلریدریک که در بسیاری از صنایع و نیز ضدعفونی کردن کاربرد داردو مهمتر اینکه طی فرایند بازیافت هیچگونه ماده سمی یا بدون استفادهای باقی نمیماند.
مهندس شریفی در پایان از مشکلات عدیدهای که در پیادهسازی این پروژه با آن مواجه است سخن میگوید. وی علت تاخیر در راهاندازی پروژه را عدمتامین اعتبار میداند و این طور عنوان میکند که پس از 2.5 سال پیگیری تامین مالی پروژه و بهرغم خسارات فراوان مالی و قابل توجه وارد بر این مجتمع، موفق به اخذ مصوبه تسهیلات از یک بانک شدیم که به دلایلی مشکلات بسیار فراوانی را در روند پیشرفت پروژه داشته و دارد و از طرف دیگر پرداخت 20درصد گشایشهای اعتباری که بهعهده مجری است بار مالی سنگین دیگری به مجموعه نیز تحمیل میکند(متأسفانه هزینههای سنگین پژوهش و تحقیق نیز که رقم قابلتوجهی را تشکیل میدهد از دید کارشناسان بانک دور مانده و توجهی نشده است) که این موضوع مشکل اکثر تولیدکنندگان است که از این روش تسهیلات دریافت میکنند.
شکل بزرگ دیگر آن زمانبر بودن روند خود این گشایش اعتبار اسنادی است به هر حال تمام این مشکلات اجرای پروژه و راهاندازی را با تاخیر حدود 1.5 سال مواجه کرده است که چنانچه روش دیگری از سوی بانکها اتخاذ میشد این پروژه در شهریورماه 87 به بهرهبرداری کامل میرسید. علیهذا با تمام مشکلات بهوجود آمده، بهدلیل اهمیت پروژه، مجری پروژه اعلام کرد فاز اول آن در حال حاضر آماده بهره برداری شدهاست که انشاءلله در چند روز آینده تولید آزمایشی آن آغاز خواهد شد.
مهندس شریفی در پایان میگوید: از مسئولان محترم دولت و بانکها استدعا دارد با توجه به تحریمهای موجود و بحران اقتصادی جهانی و وضعیت بحرانی اشتغال و صنعت کشور و به جهت کمک به حفظ صنعت و جلوگیری از معضل بیکاری، مشکلات چنین مجموعههایی را که میتواند ضمن کمک به اقتصاد و محیطزیست کشور اشتغالزایی بسیار بالایی را در منطقه داشته باشد با کار کارشناسی در دستور کار خود قرار دهند.