مبنای طراحی و اندیشه در هنرهای سنتی و بومی ایران‌زمین اساساً پیش از تاریخ پیدایش خط شکل می‌گیرد. نقش‌ها و موتیف‌های ایرانی به تاریخ وابسته‌اند؛ نقش‌های دوره شکار، نقش‌های دوره کهن‌سنگی، نوسنگی، دوره مفرغ و آهن که از جهات مختلف تاریخی متفاوتند. در دوره‌ای ویژه از هنر ایران(سفال نقشدار) نقوش آب به‌صورت سه‌گوشه‌ها یا امواج در پایین ظرف یا به شکل پرندگان آبزی در بالای ظروف و وسایل بسیار فراوانند.
کتاب «سفال ایران»، منابع پژوهشی و تصویری دقیقی را از دوران پیدایش (نوسنگی) تا دوره معاصر هنرهای سنتی ایران مورد بررسی قرار می‌دهد؛ دوره‌ای که به زعم نویسنده کتاب (مریم کیان)، دوره رهاوردهای مهم فرهنگی و اقتصادی به‌شمار میآید. ردپای کار و هنر، از دوره کهن‌سنگی(حدود هزاره دهم قبل از میلاد) تا نوسنگی و دوره‌ها، سبک‌ها و روش‌های متحول نقش‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی در سیر تحولی خود از هم متمایزند. پذیرفتن اسلام از سده سوم هجری، تأثیر بسزایی در هنر سفالگری می‌گذارد و با دگرگونی‌اش مکاتب و روش‌های نوینی عرضه می‌شود که در صفویه به‌اوج خود می‌رسد.
کتاب سفال ایران، به طور واضح ویژگی‌های هر دوره را به دقت و در کمال سادگی نوشتاری برای علاقه‌مندان مهیا کرده است که می‌توان به حساسیت و لطافت و ظرافت این هنر از آفرینش نقوش، آرایش ظروف و ابزار و ساخت اشیای مورد استفاده بشر پی برد. در مقدمه کوتاه کتاب به نقل از «هربرت رید» آمده است: هنر هر سرزمین و حد حساسیت هر قومی را با هنر کوزه‌گری (سفالگری) آن قوم می‌توان سنجید و از منظر کارشناسان هنر، مقیاس مطمئنی در عوامل شناخت و کشف مسائل مربوط با نیازهای هر تمدن است؛ نیازهای نخستین قوم‌ها که روح اقوام پیشین در آن تجلی کرده است.»
در فرهنگ زنده‌یاد دهخدا، سفال، سوفال، یا خزف به معنی گل پخته شده آورده شده و سازنده‌اش به سفالگر، کوزه‌گر، کاسه‌ساز و قطاع معنی شده است.
هنر سفالگری از نظر تجارت کالای دستی و هنری، جایگاه خاصی در جهان دارد و جزو کالاهایی است که ثروتمندان و دوستداران آن برای هدیه، سوغات یا مقاصد خاص مذهبی مورد استفاده قرار می‌دهند و دارای ارزش و اعتبار است.
فصل اول کتاب تحت‌عنوان «کلیات» به تعاریف و معرفی بدنه‌های ظروف سرامیکی از نظر فرم، اندازه، بافت و رنگ و جنس‌های مختلف بدنه و درصد مواد اولیه موجود در سفال‌ها می‌پردازد و انواع آن را طبقه‌‌بندی می‌کند و شرح می‌دهد که به‌طور مختصر به آن اشاره خواهیم کرد: سفال، ماجولیکا، بدل چینی، استون ور (stoneware)، چینی(Fla)، پرسلان(Porcelain)، ظروف پخت‌وپز لتیم دار (Flame Proot).
فصل دوم نیز به تاریخچه و کشف کاربردی خاک‌رس و سفال در مناطق جغرافیایی ایران می‌پردازد چرا که هر منطقه‌ای به‌جهت آب و هوای محیطی‌اش، جنسیت و رنگ کیفی آن متفاوت است و جنبه جغرافیایی و قومی نقش‌ها و اشکال هندسی آن از جهت هنر و مردم‌شناسی محتاج مطالعه و اهمیت است. فصل‌های دیگر کتاب به‌همین ترتیب به معرفی مواد، ابزار و طرزتهیه مواد اولیه و ثانویه در ساخت سفالینه‌ها، اختصاص دارد؛ لعابکاری، تجهیزات کارگاهی، تزئین و نقاشی... .
بخش مهم و چشمگیر این کتاب نفیس، تاریخچه هنر سفالگری نام دارد. ردپای هنر اسلامی را می‌توان از رهاوردهای مهم و شگرف این دستاورد هنری نام برد که از سده هفتم میلادی هنوز وامدار هنر بومی، آیینی و اسطوره‌ای این سرزمین است و باورها، اعتقادات اسلامی، موعظه‌ها و پندهای رفتاری مسلمانان، چهره ظاهری و درونی و شکوه سفالینه‌ها را از نظر شکل و آرایش مزین‌تر ساخته است. سفالگران مسلمان سده‌های اولیه اسلام ابتدا با پیروی از روش ساخت آثار گذشته و بعدها با ابتکارات ملهم از آیین نو، این هنر شریف را به اوج تکامل خود رساندند، همچنین سنت‌ها و باورهای زردشتی نیز از اوایل هزاره دوم قبل از میلاد (1800 ق.م) در ساخت و آرایش سفالگری از نظر فرم، اندازه و آرایش بی‌تأثیر نبوده است.
به‌زعم نویسنده کتاب، در این دوران مراکز سفال‌سازی متعددی در بسیاری از شهرهای ایران ایجاد شده که از آن جمله می‌توان به کاشان، نیشابور، سلطانیه و جرجان اشاره کرد. البته امروزه مراکز مهم سفالگری، لالجین همدان، اصفهان، شهرضا(قمشه)، نطنز، میبد یزد، تبریز و زنوز و گیلان است و از این میان می‌توان به سفال میبد یزد، طرح بسیار شاخص و معروف آن، طرح گل و مرغ (قاب و قدح/ زیرنگی/ تصویر 62 از کتاب) اشاره داشت که طرفداران این نقوش و سفال بسیارند.
یکی دیگر از روش‌های موسوم در نقاشی روی کوزه‌ها و ظروف، روش «نقش افزوده» است. در این روش گل غلیظی را با قلم‌موی مخصوص یا وسیله‌ای قیف‌مانند روی خطوط طرح منتقل می‌کردندکه به نحوی شبیه روش «لایه‌چینی» است و مراکز مهم ساخت این‌گونه سفال، ری و ساوه بوده‌اند که شاید امروزه با تولید محدود این نوع سفالینه‌ها روبه‌رو هستیم.
دستکاری‌های سفالگران گیلانی به‌ویژه اسالم، تالش و بندر انزلی نیز جذبه‌های ویژه خود را به همراه داشت چون به دلیل استفاده از گل رس قرمز متمایل به قهوه‌ای اخرایی که اصولاً خاک نایابی است دستمایه سفالگران بندر انزلی و آستارا، بسیار پرجذبه از کار درمی‌آمد و از جنس مستحکم‌تری برخوردار بود. شناختن اشکال و نوع هندسی کوزه و سفال به شناختن ارتباط آن با محصولات ساخته قوم یا ملتی دیگر کمک می‌کند که در واقع ترسیم مشخصه‌ها، تمایز بخشی نوعی سبک‌شناسی باستان‌شناسانه است.
تصاویر فصل‌های آخر کتاب به معرفی ابزار و تجهیزات تراش‌دهنده و شکل‌دهنده ظروف پرداخته و بیش از 130تصویر از سفال‌های کهن و نو در این کتاب سودمند معرفی شده است. با مطالعه و دقت‌نظر در مباحث تصویری و توضیحی «سفال ایران»به‌واقع می‌توان به ظرافت فنون و طرز نقش‌پردازی از جهات شکل، محتوا یا مضمون به نقش آیینی و تزئینی و ابتکارات و ابداعات هنری ایران پی برد و نسل امروزی را در مسیر این اندوخته فرهنگی و تاریخی سوق داد و سنت‌ها و رازگونگی این فنون را به فراموشی نسپرد.
