وی پس از گذراندن سال اول دبیرستان به کشور آلمان رفت و با ادامه تحصیل در این کشور موفق به کسب دکترای روان‌شناسی و سپس پزشکی شد. پروفسور مه منش دوره تخصصی جراحی قلب و عروق را در آلمان و سپس آمریکا گذراند و به‌مدت چندین سال معاونت کل دپارتمان جراحی قلب و عروق دانشگاه مونیخ را برعهده داشت. وی چند سالی است با گنجینه‌ای گرانبها از اندوخته‌های 3 دهه فعالیت علمی به ایران بازگشته است تا با انتقال این دانش منشأ خدمات گران قدری باشد. او که یکی از افراد انگشت شمار دنیا در زمینه جراحی رباتیک قلب است، اولین عمل کامل دریچه میترال با سیستم رباتیک را در دنیا در سال2000 انجام داده است.
برخی سمت‌های پروفسور هرمز مه منش عبارتند از: مدیر بخش جراحی رباتیک مرکز قلب دانشگاه مونیخ 2001-1998، مدیر بخش پیوند قلب مرکز قلب دانشگاه مونیخ 2001-1998، معاون کل دپارتمان جراحی قلب و عروق دانشگاه مونیخ 2001-1998، مدیر بخش الکتروفیزیولوژی جراحی قلب دانشگاه هایدلبرگ 1998-1992، جراح ویژه بخش پیوند قلب دانشگاه هایدلبرگ 1998-1995.پروفسور مه منش، جراحی رباتیک را حاصل تاثیر فناوری‌های نوین در علم پزشکی توصیف می‌کند و می‌گوید: اگر دانش پزشکی مانند سایر علوم همگام با فناوری‌های جدید پیش نرود، دچار رکود میشود.
وی جراحی رباتیک را چنین تعریف می‌کند: این نوع جراحی در واقع استفاده از ابزاری است که با بهره گیری از بازوهای رباتیک می‌تواند حرکت دست جراح را بسیار دقیق به درون بدن بیمار منتقل کند و تصاویر هنگام عمل را به‌صورت واضح و شفاف در اختیار جراح قرار دهد. جراحی رباتیک حتی از راه دور هم قابل اجراست.
پروفسور مه منش و تیم مهندسی‌اش در شمال تهران، تا‌کنون اختراعات متعددی در زمینه مهندسی پزشکی داشته که همگی دارای پتنت جهانی است. او در گفت‌وگو با همشهری از 6 اختراع جدید خبر داده است که یکی از آنها با نام «آویسنا» تحولی مهم در زمینه بهبود وضعیت بیماران قلبی محتاج پیوند ایجاد خواهد کرد. به عبارت بهتر این دستگاه جایگزین عمل پیوند خواهد شد.از یک سال و نیم پیش تا‌کنون روی این اختراعات کار کرده، در اداره ثبت اختراع اروپا آن را به ثبت رسانده‌است. در مجموع 6 اختراع بوده که 5مورد از آنها با موفقیت به ثبت جهانی رسیده و ششمی هم در حال طی مراحل نهایی است.
- در باره این ابزارهای هوشمند و کاربردهای آن توضیح دهید.
در حال حاضر ابزارهای مناسب زیادی برای جراحی که می‌خواهد جراحی‌هایی با برش‌های کوچک (کم تهاجمی) یا رباتیک انجام دهد وجود ندارد. البته در این جراحی‌ها همان کاری صورت می‌گیرد که در جراحی باز انجام میشود ولی چون برش‌ها کوچک و رسیدن به بافت‌های بدن مشکل است، حرکت دست جراح بسیار محدود میشود بنابراین وجود یک‌سری ابزار با ویژگی‌های خاص فوق‌العاده ضروری است که البته در جراحی‌های باز و معمولی هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
از‌جمله این ابزار باید به‌صورتی جمع شود که توانایی عبور از سوراخ‌های حداکثر یک و نیم سانتی‌متری به بدن را داشته و پس از رسیدن به بافت مورد نظر در بدن باز شود. 5 اختراع اول ما مربوط به این نوع جراحی‌ها میشود که جنس پایه آنها پلاستیکی است. یک سری از این ابزارها برای باز نگهداشتن حفره‌هایی هستند که جراح باید روی آن کار کند. مثلا در جراحی آئورت به‌علت انعطاف پذیر بودن بافت، باز نگهداشتن دریچه آئورت حین عمل ضروری است. این ابزارهای پس از رسیدن به دریچه به وسیله هوای استریل باز میشود و آن را باز نگه‌می‌دارد.
یکی دیگر از این ابزارها کلمپ هوشمند است که می‌تواند با عبور از برش‌های کوچک، دهانه رگ را با زاویه مشخص و مطابق با نظر جراح ببندد. ما الان درصدد ساختن پروتوتایپ و نمونه اولیه این ابزار هستیم تا نیاز به ساخت ابزارهایی با فناوری‌های نوین در جراحی‌های آینده را نشان بدهیم.
- آیا ابزارهای ساخت گروه شما وارد بازار شده است؟
نه ما در حال مذاکره با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی فعال در زمینه تولید تجهیزات پزشکی هستیم ولی اصرار داریم که نمونه اولیه این ابزارها در داخل ایران ساخته شود و مورد آزمایش قرار گیرد تا به نام ایران ثبت شود.
- آیا به کار بردن این ابزارها از وارد شدن آسیب به برخی بافت‌ها جلوگیری کرده و باعث کاهش زمان عمل جراحی خواهد شد؟
بله، این نوع ابزارها وسایل جدیدی‌هستند که باعث دستیابی به نوعی از روش‌های جدید جراحی خواهند شد که در آن اولا طی اعمال جراحی صدمه کمتری به بدن بیماران وارد میشود و بهبودی بیماران بعد از عمل سریعتر صورت می‌گیرد و میزان کمتری دارو مصرف خواهد کرد. به‌خصوص در کشور ما که میزان سن افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و نیازمندان جراحی قلب نسبت به اروپا و آمریکا خیلی پایین‌تر است؛ این ابزارها می‌تواند برای این گروه خیلی مؤثر باشد و سریعا آنها را به جامعه برگرداند و به فعالیت‌های خود ادامه دهند و از خسارت‌های عمده‌ای که از نظر شخصی و اقتصادی به آنها وارد میشود جلوگیری می‌کند.
- در جراحی‌های معمولی چه آسیب‌هایی به برخی بافت‌های بدن وارد میشود؟
در جراحی معمولی و استاندارد قلب که به‌طور روزمره و به وفور در دنیا انجام میشود قفسه سینه بیمار باز میشود که مستلزم اره شدن استخوان جناق سینه از وسط و باز نگهداشتن آن به وسیله دستگاهی است تا جراح بتواند به بافت قلب دسترسی داشته باشد. همین امر باعث صدمه دیدن دنده‌ها میشود، بازسازی قفسه سینه بعد از عمل 6 هفته طول می‌کشد و درد زیادی به بیمار تحمیل می‌کند و بیمار مجبور است در طول این 6 هفته حرکات بالا تنه خود را کنترل کند و حرکت زیادی نداشته باشد تا قفسه سینه جوش بخورد. در برخی موارد به دلایلی مثلا سرفه یا حرکت زیاد این قفسه جوش نمی‌خورد و باعث ایجاد مشکلات دیگری برای بیماران میشود و در برخی موارد منجر به شکافت دوباره پوست و اتصال استخوان با سیم میشود تا دوباره جوش بخورد.
این مسئله باعث طولانی شدن مدت زمان بازگشت بیمار به زندگی عادی میشود. در مقابل این نوع جراحی وقتی جراح ابزار و امکاناتی در اختیار دارد که با آن می‌تواند با ایجاد برش‌ها و سوراخ‌های کوچک یک‌سانتی یا برش‌های 5 تا 6سانتی‌متری بدون شکافتن جناق سینه قلب را جراحی کند چون جراحی مذکور صدمه‌ای به وحدت استخوانی قفسه سینه وارد نمی‌آورد و سوراخ و شکاف صورت گرفته کوچک است هم دارو کمتر مصرف می‌کند و هم بیمار بعد از 5 تا 6 روز به زندگی و فعالیت‌های عادی‌اش بر‌می‌گردد و میزان خسارت‌های اجتماعی و اقتصادی برای فرد و جامعه کاهش می‌یابد.
- آیا این اعمال تماما با دوربین انجام میشود؟ چون در برش‌های یک سانتی امکان دید مستقیم وجود ندارد؟
جراح وقتی از جراحی‌های کم تهاجمی عمل را انجام می‌دهد در واقع 2 برش یک سانتی در دو طرف محل مورد نظر ایجاد می‌کند که از یکی ابزار وارد میشود و از دیگری دوربینی که تصاویر سه بعدی از مسیر ورودی و سپس بافت را در اختیار جراح قرار می‌دهد؛ این شیوه عمل به‌عنوان جراحی رباتیک مشهور است. اگر جراح برای ترمیم یا تعویض دریچه میترال قلب بدون شکافتن قفسه سینه از برش‌های 5تا6سانتی استفاده کند نیاز به دوربین ندارد ولی باید از ابزارهای ویژه‌ای استفاده کند که ما آن را ساخته‌ایم.
- آیا فشاری که باید برای باز شدن یک بافت مانند دریچه آئورت به عضو وارد شود اندازه مشخصی دارد؟ و این دستگاه شما قادر به وارد کردن میزان دقیق آن فشار است؟
بله ابزاری که اختراع کرده‌ایم بیس و پایه‌اش از پلاستیک است و در واقع بالن‌هایی است که به وسیله گاز کربنیک درون بافت باز میشود (این کار به‌صورت اتوماتیک با یک پدال و توسط پا انجام میشود). یکی از خصوصیات استثنایی این ابزار و دستگاه این است که قابلیت تطابق با سایز بافت و ابعاد بدن را دارد. ولی در روش معمولی ابزارهای فلزی به‌صورت استاندارد و یکسان برای همه بیماران ساخته میشود. این ابزار در مقایسه با ابزار فعلی جراحی دارای سنسورهای فشار بوده و قادر است فشار وارده به بافت مورد نظر جراحی را به‌طور کاملا هوشمندانه بررسی کند و مانع وارد شدن (ناخواسته) فشار بیش از حد به بافت توسط جراح و آسیب به بافت شود.
- در باره جدید‌ترین اختراعتان توضیح دهید.
جدید‌ترین اختراع ابزاری است که به اعتقاد ما باعث ایجاد جهش بزرگی در دنیا ست؛ ابزاری به نام «اسیست دیوایس»(Asist device) به معنای «دستگاه حمایت از عملکرد قلب» . این ابزار توسط گروه ما اختراع شده است و جزئیات آن به‌زودی منتشر خواهد شد.
- آیا این ابزار هم برای اعمال جراحی به کار می‌رود؟
خیر. کاربرد این دستگاه برای قلب‌هایی است که قبل از جراحی عملکردشان آنقدر ضعیف شده که بیمار محکوم به مرگ است یا با عوارض بسیار شدید مانند تنگی نفس‌های غیرقابل تحمل و به‌وسیله دستگاه‌های اکسیژن می‌تواند کمی بیشتر ادامه حیات دهد. این بیماران معمولا چندین راه بیشتر ندارند یا باید پیوند قلب شوند یا باید از اسیست دیوایس‌های موجود در بازار استفاده کنند که بدون استثنا دارای عوارض بسیار زیاد بوده و هزینه هنگفتی دارند و نصب آنها نیز در بدن از طریق جراحی قلب باز (و توقف فعالیت قلب) صورت می‌گیرد.
اما دستگاهی که ما اختراع کرده‌ایم و در اروپا به ثبت رسانده‌ایم اولا از نظر قیمت بسیار ارزان‌تر است و عوارض آن برای بیمار قابل مقایسه با دستگاه‌های فعلی نیست و از همه مهم‌تر این دستگاه بدون صدمه زدن به بافت‌ها و وحدت قفسه سینه و بدون جراحی باز ظرف 20 دقیقه تا نیم ساعت در بدن بیمار نصب میشود و نصب آن هم به این صورت است که در داخل بدن بیمار ایمپلنت و باتری‌های آن از طریق پوست شارژ میشود و بیمار می‌تواند با آن به زندگی خود با آرامش و راحتی بیشتری ادامه دهد.
این دستگاه با محاسبات ما عملکرد قلب را بیش از دو برابر می‌کند و این مژده‌ای است برای اکثریت قریب به اتفاق بیمارانی که به‌دلیل عملکرد بسیار ضعیف قلب ناچار به پیوند قلب هستند تا بدون انجام چنین عمل دشواری (پیوند قلب) و فقط با این دستگاه به زندگی طبیعی خود ادامه دهند. بنابراین این اختراع دارای ابعاد جهانی است و ما به‌زودی جزئیات آن را به اطلاع خواهیم رساند.
- می‌توانید بگویید چقدر روی این اختراع کار کرده‌اید؟
من به اتفاق مهندس حاجی‌زاده حدود 2سال و نیم روی نوشتن جزئیات، طراحی و انیمیت کردن این دستگاه کار کرده‌ایم و مراحل ثبت بین‌المللی آن در اروپا نیز یک سال طول کشیده است.
- این دستگاه از نظر هزینه چه تفاوتی با دستگاه‌های فعلی دارد؟
دستگاه‌های فعلی حمایت‌کننده قلب حدود 150هزار دلار برای بیمار هزینه در بر دارد در حالی که دستگاهی که ما اختراع کرده‌ایم هزینه تمام شده‌اش برای بیمار به احتمال خیلی قوی حدود 20 تا 30 هزار دلار یعنی یک پنجم تا یک هفتم اسیست دیوایس‌های فعلی و نیز کارایی بالاتری خواهد بود.
- با توجه به اینکه اداره ثبت اختراع اروپا آن را به ثبت رسانده است قاعدتا علاوه بر منحصر به فرد بودنش باید دارای استانداردهای بالایی باشد؟
بله. می‌دانید که پروسه به ثبت رساندن اختراعات و پتنت‌ها در اداره‌های ثبت اختراع آمریکا و اروپا بسیار پیچیده و زمان بر است. چندین مرحله باید طی شود. باید ثابت شود که چنین دستگاهی وجود ندارد. باید تمایز این دستگاه با دستگاه‌های مشابه نشان داده شده و ثابت شود.
- نام این دستگاه را اگر ممکن است بفرمایید. چه زمانی در باره جزئیات این دستگاه اطلاع‌رسانی خواهد شد؟
- نام نهایی این دستگاه با توجه به کارکرد آن «آویسنا» خواهد بود که همان ابن‌سینای خودمان است. طی روز‌های آینده بعد از دریافت ثبت، برنامه برای ساخت پروتو تایپ و تست‌های بعدی ما شروع خواهد شد و طی چند ماه آینده بعد از انجام این مراحل جزئیات آن به اطلاع عموم خواهد رسید.
