به‌ویژه ممکن است این آزمایش، پیامدهای عمده‌ای برای ایران در پی داشته باشد، چرا که در حال حاضر، موضوع برنامه هسته‌ای این کشور نیز در مرکز توجهات و مباحث شورای امنیت سازمان ملل قرار دارد و احتمالاً در صورت خودداری تهران از تعلیق برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود، این کشور با تحریم‌هایی روبه‌رو خواهد شد.
البته تأثیر این واکنش چندجانبه به مقدار زیادی به چگونگی واکنش چین و روسیه نسبت به اقدام اخیر کره شمالی بستگی خواهد داشت. مسکو و پکن که ایران را همراهی می‌کنند از طریق قدرت وتوی خود در شورای امنیت، از نفوذ قابل ملاحظه‌ای برخوردارند. چین شریک تجاری ارشد پیونگ‌یانگ نیز هست. آمریکا به شورای امنیت پیشنهاد کرده است تحریم‌های سختی را علیه دو کشور اعمال کند.
- آزمایش هسته‌ای کره شمالی چه تأثیری بر روند مذاکرات با ایران خواهد داشت؟
کارشناسان می‌گویند این آزمایش هسته‌ای، پیش از هر چیز به عنوان یک عامل منحرف کننده (انحراف‌ساز) عمل می‌کند که ممکن است مذاکرات با ایران را تحت تأثیر منفی قرار دهد.
میکائیل ای.لوی یکی از اعضای مؤسسه علوم و تکنولوژی CFR می‌گوید: «یکی از اثرات آزمایش هسته‌ای کره شمالی در کوتاه‌مدت، کند شدن روند مذاکرات با ایران خواهد بود.»
جان ولفستال، یکی از کارشناسان موضوع منع گسترش سلاح‌های اتمی و از اعضای مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیک نیز در این رابطه می‌گوید: «هر روزی که در سازمان ملل صرف بحث در مورد کره شمالی می‌شود، یک روز از زمان لازم برای پرداختن به موضوع ایران تلف می‌شود.» اما سایرین آزمایش هسته‌ای کره شمالی را به عنوان یک فرصت قلمداد می‌کنند.
آر. نیکولاس برنز، معاون وزیر امور خارجه در خصوص امور سیاسی معتقد است از جمله پیامدهای آزمایش هسته‌ای کره شمالی، گرد هم آمدن کشورهایی همچون روسیه، چین و ژاپن حول محور این موضوع بود که همین مسأله، ممکن است موجبات بر هم خوردن مذاکرات با ایران را فراهم آورد.
در حال حاضر در شورای امنیت سازمان ملل، هر دو موضوع ایران و کره شمالی در حال بررسی است.
- اقدامات کره شمالی تا چه اندازه می‌تواند بر تصمیم‌گیری ایران اثرگذار باشد؟
کارشناسان بر این باورند که قطعاً ایرانیان توجه خود را به این مسأله جلب کرده‌اند که ببینند شورای امنیت سازمان ملل در واکنش به آزمایش هسته‌ای پیونگ‌یانگ، چه عکس‌العملی نشان خواهد داد.
هنوز مشخص نیست که آیا شورای امنیت، قطعنامه‌ای با قدرت‌های فصل که به موجب آن، اعمال تحریم‌های شدید بازدارنده و اقدام بالقوة نظامی امکان‌پذیر خواهد بود را صادر خواهد کرد یا خیر، چرا که روسیه و چین از دیرباز مخالف قطعنامه‌های شدیداللحن شورای امنیت هستند.
ولفستان می‌گوید: «اگر ما یک واکنش شدیداً منفی داشته باشیم و کره شمالی مورد تنبیه قرار گیرد، تفکر ایرانیان تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.»
ری تکیه یکی از اعضای ارشد CFR نیز در گفت‌وگو با «کریستین ساینس مونیتور» گفت: «شاید آزمایش هسته‌ای کره شمالی، عاملی شود تا جامعة بین‌الملل، عزم خود را برای رویارویی با ایران جزم کند.»
اما سایر کارشناسان می‌گویند آزمایش هسته‌ای کره شمالی، موجبات تقویت موضع مذاکراتی ایران را فراهم خواهد آورد.
کریم سجادپور یکی از تحلیلگران «گروه بحران بین‌المللی» می‌گوید: «آن‌ها (ایرانیان) می‌توانند به‌طور مشروع به این نکته اشاره کنند که در مقایسه با کره شمالی، رفتار و عملکرد آن‌ها شرافتمندانه بوده و هست، چرا که آن‌ها همانند کره شمالی، معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را زیر پا نگذاشته‌اند.»
گروهی از کارشناسان از جمله ولفستال می‌گویند اعمال یک اقدام هماهنگ شدید علیه پیونگ‌یانگ می‌تواند ایران را به سمت عملکردی بهتر سوق دهد.
گروهی دیگر از کارشناسان نیز بر این باورند که با اعمال یک اقدام شدید علیه پیونگ‌یانگ، ممکن است رادیکال‌های ایرانی تحریک شده و ضمن در پیش گرفتن مسیر کره شمالی، برنامه هسته‌ای خود را ارتقا دهند. لذا بهتر است ار وقوع هرگونه تهدید نظامی در آینده، پیشگیری کنیم.
بدترین نکته این که ممکن است ایران علناً برای تعقیب و دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای و کناره گذاشتن معاهده ان‌پی‌تی اعلام تمایل کند.
- پاسخ چین چه تأثیری بر ایران خواهد داشت؟
اگر چین با اعمال تحریم‌های اقتصادی علیه کره شمالی کنار نیاید، بدون شک پکن حمایت از اعمال تحریم‌هایی علیه ایران در آینده را منطقی نخواهد دانست. کارشناسان می‌گویند چین به دلیل روابط اقتصادی نزدیکش با پیونگ‌یانگ و به دلیل این که غذا، منابع مالی و انرژی کره‌ای‌ها را تأمین می‌نماید، در حال حاضر در قید و بند دشواری قرار گرفته است.
چین طرفدار محاصره و تحریم نیست، چرا که این مسأله فروپاشی رژیم کره شمالی را به دنبال خواهد داشت. لوی می‌گوید: «واضح است که چین از اقدامات کره شمالی ناراضی است. اما این کشور، بین روابط خود با کره شمالی و روابطش با ایران، تفاوت قائل است.»
لوی همچنین می‌گوید: «چین نگران عبور آوارگان ایرانی از مرزهایش نیست. همچنین چین در زمینه منابع نفتی و گاز طبیعی، قراردادهای سودمندی با ایران به امضا رسانده است و مایل نیست روابط اقتصادی خود با تهران را به مخاطره بیندازد. به عبارت دیگر، اعمال برخی تحریم‌ها علیه کره شمالی با حمایت چین، شاید موجب ترغیب ایران برای به تعلیق درآوردن برنامه‌های هسته‌ای خود و رسیدن به یک توافق شود.»
- آیا احتمال دارد روسیه به دلیل اقدام اخیر کره شمالی، سیاست خود نسبت به ایران را تغییر دهد؟
کارشناسان می‌گویند چنین چیزی بعید به نظر می‌رسد. چرا که روسیه در مورد هر دو بحران [ایران و کره شمالی] رسماً از یک راه‌حل «چندجانبه» اعلام حمایت کرده است. روسیه بارها اعلام کرده است که برای رسیدن به راه‌حل‌های صلح‌آمیز، تحریم‌ها چاره‌ساز نیستند.
تعامل میان روسیه و ایران، همانند تعامل میان چین و کره شمالی است. روسیه معاهدات گسترده‌ای در زمینة انرژی و اقتصاد با ایران دارد، در صورتی که با کره شمالی، چنین معاهداتی ندارد.
از جمله بزرگ‌ترین معاهدات روسیه با ایران، ساخت راکتور هسته‌ای 8 میلیادر دلاری در بوشهر است. روسیه هیچ تعامل سودمندی با سایر کشورهای آسیای شرقی که در حال توسعة قابلیت تسلیحات هسته‌ای‌اند، ندارد و احتمالاً به منظور جلوگیری از اقدامات کره شمالی، خواهان انجام اقدامی سخت خواهد بود.
- آزمایش هسته‌ای کره شمالی چه تأثیری بر پادمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خواهد داشت؟
پس از این که کره شمالی، اولین نمونه از تسلیحات هسته‌ای خود را مورد آزمایش قرار داد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه گفت: «آسیب فوق‌العاده‌ای بر روند منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی وارد آمد.»
برخی از کارشناسان می‌گویند اقدامات پیونگ‌یانگ باعث خواهد شد تا یک رقابت تسلیحات هسته‌ای در آسیای شرقی به وجود آید. علاوه بر این، کره جنوبی و یا چین نیز از کره شمالی دنباله‌روی خواهند کرد.
ولفستان می‌گوید: «غیرمنطقی نیست که تصور کنیم کشورها ممکن است برنامه‌های هسته‌ای خود را تحت ارزیابی قرار دهند. حتی ممکن است آن‌ها نسبت به برخورداری از تجهیزات بازدارنده احساس نیاز کنند.»
علاوه بر این، آزمایش هسته‌ای ممکن است دوام‌پذیری ان‌پی‌تی را نیز به خطر بیندازد.
- مذاکرات با کره شمالی با مذاکرات با ایران چه تفاوتی دارد؟
کارشناسان می‌گویند ایجاد تشابه میان مذاکرات هسته‌ای دو کشور، بسیار مشکل است، چرا که کره شمالی از ان.پی.تی صرف‌نظر کرده و در راستای پیشبرد اهداف هسته‌ای خود قدم برمی‌دارد. علاوه بر این، کره شمالی همواره نسبت به یک برنامه پلوتونیوم تأکید دارد.
این در حالی است که ایران بیشترین منابع خود را برای غنی‌سازی اورانیوم متمرکز کرده است. همچنین ایران در چهارچوب قانونی ان‌پی‌تی عمل کرده و مکرراً می‌گوید که تنها به دنبال تأمین انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز است.
*پایگاه شورای روابط خارجی آمریکا، 13 اکتبر 2006
