پدیده جوی Haze یا «ریزگرد» که حاوی ذرات ریز سمی در هواست در شرایطی بروز کرد که به علت بارندگی‌های اخیر جوی انتظار می‌رفت هوای شهر در وضعیت سالم‌تری قرار گیرد و پیش‌بینی می‌شد این وضعیت تا چند هفته دیگر دوام داشته باشد؛ به گونه‌ای که شهروندان تهرانی آمادگی لازم برای مواجهه با این پدیده را نداشته و به گفته ایرج خسرونیا رئیس انجمن پزشکان متخصص کشور، مراجعات بیماران تنفسی به درمانگاه‌ها افزایش یافت.
هرچند این مسئولان در خصوص پیامدهای سوء این پدیده متفق‌القول بوده و معتقدند بیشترین تاثیر آن روی سلامت و مسئله ایمنی در رانندگی بوده است اما در مورد علل و ابعاد بروز آن مسائلی را مطرح می‌کنند که به نظر می‌رسد می‌توانست از علل متعددی نشأت گرفته باشد.
مشاور شهردار تهران در محیط‌زیست:علت، تغییرات آب و هوایی بود
محمدهادی حیدرزاده، مشاور شهردار تهران در محیط‌زیست بروز این پدیده را در این فصل از سال نگران‌کننده دانسته و معتقد است که با وجود بارش‌های اخیر قابل پیش‌بینی نبود. او می‌گوید: پدیده Haze به ندرت در این فصل از سال رخ می‌دهد و اغلب در فصل زمستان در شهرهای جنوب کشور اتفاق می‌افتد و خروج ذرات معلق حاصل از این پدیده که به شدت بیماری‌های تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهد به این صورت است که پس از بارش باران‌های مدیترانه‌ای از بین می‌رود و این زمان بسته به مقدار نزولات جوی فرق می‌کند.
حیدرزاده می‌افزاید: عامل تغییرات آب‌وهوایی در بروز این پدیده در تهران بسیار موثر بوده و احتمال می‌رود سرما و رطوبت موجود در هوای شهر از عوامل اصلی آن باشد چراکه چنین جریان‌های ناپایدار جوی در بهار سابقه نداشته و براثر بارش‌های اخیر میزان رطوبت در هوای تهران افزایش یافته بود. از دیدگاه مشاور شهردار تهران در محیط‌زیست، گردوغبار ناشی از پدیده Haze هرچند اندازه گاز منوکسیدکربن برای بیماران قلبی خطرناک نبوده و خطرات کمتری نسبت به آن دارد اما برای افرادی که مشکلات و بیماری‌های تنفسی دارند به شدت خطرناک بوده و در این ارتباط باید اطلاع‌رسانی وسیع‌تری صورت می‌گرفت تا بیماران تنفسی در مراقبت از سلامت خود بیشتر دقت کنند.
حیدرزاده معتقد است: این پدیده علاوه بر عوارض جسمانی، میزان دید را کاهش داده و باعث افزایش تصادفات در سطح شهر می‌شود؛ موضوعی که می‌توانست خسارت‌های بیشتری را به بار بیاورد.
معلوم نیست این ذرات تا کی در هوای تهران معلق باشند
یوسف رشیدی، مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران به‌رغم نظر برخی کارشناسان و مسئولان هواشناسی که اعلام می‌کنند گردوغبار ناشی از Haze در هوای تهران از بین رفته، معتقد است که هنوز این ذرات در هوای تهران معلق بوده و معلوم نیست تا کی دوام داشته باشد.
رشیدی می‌افزاید: این گردوغبار وقتی با آلاینده‌های شهری ترکیب می‌شود بسیار خطرناک بوده و با توجه به غلظت آن احتمال می‌دهم تعداد زیادی از شهروندان از این پدیده آسیب دیده باشند. از دیدگاه مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، جریان هوایی که از مناطق خشک صحرایی عبور می‌کند عامل ایجاد این پدیده بوده و باید توجه داشت که این گردوغبار ناشی از آن حاوی سمومی خطرناک است.
پدیده ریزگرد (Haze) از زمین‌های باتلاقی عراق آمد
محمدباقر صدوق، مدیرکل محیط‌زیست استان تهران در خصوص علل و چگونگی بروز پدیده Haze مسائلی را مطرح می‌کند که احتمال بازگشت دوباره این پدیده را دو چندان می‌کند. او می‌گوید: علت بروز این پدیده در تهران وجود نهری به نام نهر پنجم است که آن را بین دجله و فرات زده‌اند. و به این صورت زمین‌های باتلاقی را زهکشی می‌کنند. اما اتفاقی که در این فرایند زیست‌محیطی افتاده، این است که با خشک شدن این زمین‌ها، ذراتی در هوا تشکیل می‌شوند که این ذرات به صورت گردوغبار به سمت غرب کشور می‌آیند. صدوق می‌افزاید: جریان باد که گاه در این مناطق شدت می‌یابد، گردوغبار را در نقاط دیگر پراکنده می‌سازد و قبل از اینکه این اتفاق در تهران بیفتد ما شاهد بودیم که این پدیده در شهرهای خوزستان، کرمانشاه و ایلام رخ داد. بنابراین همزمان با خشک شدن زمین‌های باتلاقی عراق این احتمال وجود دارد که این پدیده دوباره تکرار شود.
از دیدگاه مدیرکل محیط‌زیست استان تهران، پدیده جوی Haze اغلب در کشورهای عراق و عربستان اتفاق می‌افتد و در این کشورها بروز آن یک امر طبیعی است ولی بروز چنین پدیده‌ای در تهران قابل پیش‌بینی نبود، چرا که احتمال می‌رفت به همان استان‌های غرب کشور محدود شود.
او معتقد است: این گردوغبار بسیار خطرناک بوده و بیماری‌های تنفسی را تشدید می‌کند. با این حال بارندگی در خروج این ذرات از آسمان تهران موثر بوده و آلودگی ناشی از پدیده Haze تقریبا 70درصد کاهش یافته است.
اختلالات تنفسی افزایش یافت
ایرج خسرونیا، رئیس انجمن پزشکان متخصص کشور در خصوص عوارض جسمانی ناشی از پدیده جوی Haze می‌گوید: این پدیده از بعد جسمانی پیامدهای سوء بسیاری به دنبال داشت، به گونه‌ای که شهروندانی که زمینه حساسیت و تنگی نفس داشتند به شدت دچار عارضه شده و تعداد مراجعات بیماران به بیمارستان‌ها افزایش یافت. او می‌افزاید: گردوغبار ناشی از پدیده Haze که در تهران با آلاینده‌های صنعتی ترکیب یافته بود، وارد جریان خون شده و غلظت خون را بالا می‌برد و بسته به زمینه‌های بیماری افراد منجر به سکته‌های قلبی، مشکلات تنفسی و آلرژی می‌شود.
