بهطوری که در بسیاری از موارد، هنگام مراجعه به چشمپزشک فقط یک راه باقی میماند: تخلیه چشم.
مرکز کنترل بیماریهای ایالات متحده (CDC) اعلام کرده که این محلولها، اعم از اینکه محلول نگهداری لنز یا ضدعفونی کننده باشد و چنانچه 2 نوع میکروب خاص در آن وجود داشته باشد، میتواند منجر به بروز عفونتهای حاد چشمی شود.
در کشور ما هم هر از گاهی نسبت به تبعات استفاده از لنزهای رنگی و همچنین استفاده از محلولهای تقلبی شست وشوی لنزها هشدار داده میشود.
دکتر پرویز زرینبخش، متخصص چشم و رئیس مرکز تحقیقات لنز و اپتیک ایران با تأیید این خبر با اشاره به اینکه اکثر محلولهای نگهدارنده لنز تقلبی هستند، میگوید: «علت اصلی این امر این است که ماده اصلی ضدعفونیکننده لنز اغلب در این محلولها نیست و البته این بیشتر مربوط به لنزهای نرم است چون لنزهای سخت کمتر نیاز به استریل کردن و پاک کردن دارند.»
وی با اشاره به اینکه یکی از محلولهای سالم و مطمئن برای شستوشوی لنزهای نرم آب اکسیژنه 3درصد است، در ادامه میگوید: «اگر لنزهای نرم استریل نشوند فرد دچار بیماریای به نام کراتیت و همچنین زخم قرنیه میشود. در بیشتر موارد نیز ممکن است فرد نابینا شود یا اینکه چشمش بهطور کامل تخلیه شود. برای همین افرادی که از لنز استفاده میکنند باید در موقع خرید این محصولات به نمایندگیهای معتبر مراجعه کنند نه به بازار یا داروخانهها.»
اما هشدار متخصصان چشم و اپتومتریستها نسبت به تقلبیبودن محلولهای شستوشوی چشم در حالی است که در همه جای دنیا بهخصوص کشورهای آسیای جنوب شرقی موارد زیادی از نابینایی در اثر استفاده از این محصولات دیده شده است.
دکتر فقیهی، متخصص چشم ضمن اشاره به اینکه متأسفانه در تمام دنیا انواع تقلبی این محلولها وجود دارد و بیشتر سودجویان نوع مشابه آن را با مارک اصلی میفروشند، میگوید: «در کشور ما هم، از لنز گرفته تا محلولهای شستوشودهنده آن بهصورت تقلبی به فروش میرسند. برای همین این محصولات علاوه بر اینکه باید از مکانهای معتبر خریداری شوند حتماً در هنگام خرید، باید با چشمپزشک تماس گرفته شود چون چشمپزشک میتواند نوع تقلبی را از نوع غیرتقلبی تشخیص دهد.»
این متخصص ضمن تاکید بر مضرات استفاده از کنتاکتلنزها در ادامه اینطور توضیح میدهد: «علاوه بر اینکه کنتاکتلنزها با هدف استفاده بهمنظور زیبایی باعث ضررهای غیرقابل جبران در چشم میشوند و باید فقط در مدت کوتاهی مصرف شوند، این محلولها هم بهطور کامل نمیتوانند آمیبها و انگلهای مختلف در لنز بهخصوص لنزهای نرم را از بین ببرند. مخصوصاً در محیط آلودهای مثل تهران. محلولهای تقلبی هم علاوه بر اینکه باعث عفونتهای شدید میشوند، فرد را دچار آلرژی شدید چشمی میکنند، لنز را از بین میبرند، قرنیه، ملتحمه و پلک را هم دچار آسیب میکنند.»
وی در ادامه توضیح میدهد: «برای هر لنزی محلول خاصی وجود دارد که تمام افراد باید برای بار دوم استفاده، لنز را در این محلولها شستوشو دهند. وقتی لنز با این محلولها شستوشو داده شد، باید با سرم شستوشوی نرمال سالین هم شسته شود تا مواد و رسوباتی که روی لنز هستند بهطور کامل پاک شوند. همچنین باید در هنگام خرید این محلولها به بروشورها و مجوز فروش آنها توجه داشته باشیم و از فروشگاههای لنزفروشی این محصولات را خریداری نکنیم.»
مشکلات استفاده از کنتاکتلنزها و همچنین محلولهای شستوشودهنده آنها به همینجا ختم نمیشود.
در بخش دیگری از هشدار متخصصان نسبت به این مورد که درباره انتخاب و مصرف محلولها است آمده صرفاً نباید به نام تجاری آنها اکتفا شود و حتماً با پزشک مربوطه مشورت شود و همچنین اینکه در عین حال از مراکزی که اعتبارشان مورد تایید نیست، به هیچ وجه لنز نباید خریداری شود، آمده است: « بهدنبال استفاده نادرست از لنزها چنانچه افراد پس از استفاده از لنز دچار درد یا قرمزی چشم، تاری دید، حساسیت به نور و یا احساس خارش در چشم شدند، حتماً با پزشک متخصص خود تماس بگیرند تا به موقع مشکل آنها برطرف شود.»
به گفته متخصصان چشم بیشترین موارد عفونت چشمی در مصرفکنندگان لنزهای رنگی بروز میکند که علت آن استفاده ناصحیح از لنزهای رنگی است نه صرفاً استفاده از لنز. عدهای از استفادهکنندگان از لنزهای رنگی آنها را فقط در سرم نمکی نگهداری میکنند که این درست مثل آن است که دستهای کثیف فقط با آب شستوشو شوند.
به عقیده متخصصان، سرم فقط محلول شستوشوی لنز است و محلول نگهداری آن نیست.
به گفته دکتر فقیهی، محلولهای نگهداری لنز حاوی موادی هستند که لنز باید حداقل بهمدت 5 ساعت در آن نگهداری شود. همچنین نوعی عفونت انگلی به اسم آمیب آکانتومبا در لنزهای تماسی به خوبی رشد میکند و درصورت عدمرعایت نکات بهداشتی و عدمقرارگیری لنز در محیط ضدعفونی، احتمال بروز این نوع عفونت در استفادهکنندگان لنز و از بین رفتن قرنیه افزایش مییابد.
محلولهای شستوشوی لنزهای نرم
سالین: برای شستن و نگهداری لنز تماسی است به شرط اینکه از حرارت یا اشعه ماوراءبنفش برای ضدعفونی کردن لنز تماسی استفاده نکنید.
هیدروژن پراکسید: برای پاک کردن، ضدعفونی کردن و شستن و نگهداری لنز استفاده میشود. با این محصول لنز را در سبد خاصی قرار داده و آن را میشویید سپس سبد را در ظرف مخصوص قرار داده و آن را از محلول پر میکنید تا لنز تمیز شود.
محلولهای هیدروژن پراکسید حتماً باید خنثیکننده داشته باشد که یا در خود محلول وجود دارد یا بهطور جداگانه قرص خنثیکننده باید استفاده شود تا هیدروژن پراکسید تبدیل به آب شود و واکنشهای حساسیتی ایجاد نکند. بعد از در آوردن لنز از محلول هیدروژن پراکسید، لنزتان را با محلول دیگری بشویید و داخل چشم بگذارید.
وسایل پاککننده و ضدعفونیکننده: وسایل پاککننده از امواج اولتراسوند و وسایل ضدعفونیکننده از امواج ماوراءبنفش یا حرارت استفاده میکنند. ابتدا لنز را شسته و سپس در این وسایل قرار دهید و با محلول پر کنید و آن را روشن کنید تا لنز شما پاک و ضدعفونی شود.
پاککننده آنزیمی: برای شستن پروتئینها، از لنز استفاده میشود. معمولاً هفتهای یکبار از این آنزیم استفاده میشود. لنز باید معمولا 51 دقیقه در این محلول بماند و بعد با محلول دیگری ضدعفونی شود.