همشهری آنلاین: کامبوزیا پرتوی ۴ بار از جشنواره فیلم فجر موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه برای فیلم‌های «من ترانه پانزده سال دارم» (رسول صدرعاملی، ۱۳۸۰)، «کافه ترانزیت» (پرتوی، ۱۳۸۴)، «فراری» (علیرضا داودنژاد، ۱۳۹۵) و «کامیون» (پرتوی، ۱۳۹۶) شده و از این حیث جزء رکوردداران جشنواره بود.
او که متولد ۱۸ اسفند ۱۳۳۴ در رستم‌آباد گیلان بود، تحصیلات سینمایی‌اش را نیمه‌تمام گذاشت و با ساخت فیلم‌های کوتاه به طور عملی سینما را دنبال کرد. پرتوی نخستین فیلم بلند داستانی خود را با نام «عینک» برای شبکه دوم تلویزیون ساخت و با نوشتن و ساختن فیلم «ماهی» (۱۳۶۶) حرفه‌اش را در سینما آغاز کرد.
«ماهی» داستانی نمادین و منبعث از حال‌وهوای فیلم‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در سال‌های پیش از انقلاب دارد. نوجوانی به نام جواد، که پدرش در زندان است، روز عید ماهی قرمزی به‌دست می‌آورد و به خانه می‌برد، اما مادرش او را سرزنش می‌کند و می‌گوید که ماهی را آزاد کند؛ زیرا معتقد است وقتی پدر در زندان است محبوس کردن ماهی شگون ندارد. جواد که برای به چنگ آوردن ماهی با یکی از همسن‌وسالان خود گلاویز شده، با اکراه ماهی را از خانه می‌برد و پدر به خانه بازمی‌گردد.
حال که به عقب نگاه می‌کنیم، می‌بینیم در سال‌های دهه ۱۳۶۰، نمادگرایی آرمانی این داستان، معنایی مضاعف به آن می‌بخشد. ماهی جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم جیفونی ایتالیا، جایزه یونیسف جشنواره فیلم برلین و جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم آدلاید استرالیا را به‌دست آورد.
پرتوی سپس فیلمنامه‌های «شیرک» (داریوش مهرجویی، ۱۳۶۶) و «خانه در انتظار» (منوچهر عسگری‌نسب، ۱۳۶۶) را نوشت که هر دو با مضمون مقاومت در برابر متجاوزان سروکار داشتند. بعد «گلنار» (۱۳۶۷) و «گربه آوازه‌خوان» (۱۳۶۹) را با فیلمنامه‌های خودش ساخت و به رشد و محبوبیت سینمای کودک در دهه ۶۰ کمک کرد.
در سال ۱۳۷۸، فیلمنامه «دایره» را برای جعفر پناهی نوشت که ساختاری اپیزودیک و دایره‌وار داشت و از این منظر تجربه‌ای نو در سینمای پس از انقلاب بود.
«من ترانه ۱۵سال دارم» یکی از فیلم‌های مطرح پس از روی کار آمدن دولت اصلاحات بود که پرتوی در آن به مسائل ازدواج دختران کم‌سن‌وسال و مصائبی که در جامعه با آنها مواجه هستند، توجه نشان داد. پرتوی برای این فیلم جایزه بهترین فیلمنامه را از بیستمین جشنواره فیلم فجر دریافت کرد.
ابتدای دهه ۸۰ تا میانه‌های آن را باید دوره بلوغ حرفه‌ای و پرکاری پرتوی قلمداد کرد. در سال ۱۳۸۰، نام پرتوی در کنار نام عباس کیارستمی به‌عنوان فیلمنامه‌نویسان فیلم «ایستگاه متروک» (علیرضا رئیسیان) قرار گرفت. در این فیلم به دغدغه‌های عاطفی و فکری زنی شهری که نمی‌تواند بچه‌دار شود و در مسیر سفرش به مشهد سر از روستایی بدوی درمی‌آورد، پرداخته می‌شود. اما فیلم بعدی پرتوی یعنی «کافه ترانزیت» را باید موفق‌ترین و تحسین‌شده‌ترین فیلم پرتوی دانست.
پرتوی فیلمنامه «کافه ترانزیت» را خودش نوشت و آن را با حضور بازیگرانی همچون پرویز پرستویی و فرشته صدرعرفایی کارگردانی کرد. فیلم در مورد زنی به نام ریحان است که شوهرش به‌تازگی فوت شده و از او قهوه‌خانه‌ای جاده‌ای در نزدیکی ماکو به ارث مانده است. ریحان تلاش می‌کند تا با راه‌انداختن این قهوه‌خانه خرج زندگی‌اش را دربیاورد و استقلال خود را حفظ کند، ولی برادرشوهرش، ناصر، توقع دارد که مطابق سنت منطقه ریحان با او ازدواج کند.
پرتوی برای کارگردانی «کافه ترانزیت» جایزه جشنواره بین‌المللی فیلم مار دل پلاتا و جایزه فیپرشی جشنواره بین‌المللی فیلم داکا و همچنین سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را از جشنواره فیلم فجر و تندیس زرین جشن خانه سینما را کسب کرد.
پرتوی دهه ۱۳۸۰ را با نوشتن ۳ فیلمنامه «دیشب باباتو دیدم آیدا» (۱۳۸۳)، «هر شب تنهایی» (۱۳۸۶) و «شب» (۱۳۸۶) برای رسول صدرعاملی و «خیابان‌های آرام» (۱۳۸۹) برای کمال تبریزی ـــ که هنوز اقبال اکران عمومی نیافته ـــ به پایان برد. مضمون مشترک همه این فیلم‌ها مناسبات انسانی و توجه به مسائل اجتماعی است.
اثر بعدی وی، «پرده» (۱۳۹۱)، بر اساس فیلمنامه و کارگردانی مشترک پرتوی و جعفر پناهی ساخته شد و توانست جایزه خرس نقره‌ای جشنواره برلین را برای بهترین فیلمنامه از آن خود کند.
«محمدرسول‌الله» (مجید مجیدی، ۱۳۹۴) فیلمنامه دیگری بود که پرتوی همراه خود مجیدی و حمید امجد نوشت؛ پروژه‌ای بزرگ در مقیاس سینمای ایران که به زندگی پیامبر اسلام(ص) می‌پرداخت.
پرتوی در سال ۱۳۹۵ با نوشتن فیلمنامه «فراری» سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را از سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر به دست آورد که در مرکز آن دختری جوان که ترک دیار کرده و به تهران آمده قرار دارد. در این فیلم پرتوی همچون «من ترانه پانزده سال دارم» دوباره به مسائل دختران جوان پرداخت، اما دختر «فراری» مسائل خاص نسل خودش را دارد و شاید در نگاه اول هیچ ارتباطی به ترانه نداشته باشد.
پرتوی در سال ۱۳۹۶ «کامیون» را براساس فیلمنامه‌ای از خودش ساخت که برای آن از سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه را دریافت کرد. این آخرین کار پرتوی در عرصه سینما بود.
نظر شما