همشهری آنلاین - سمانه ابوالقاسم: بشر برای حیات در دنیای اطلاعاتی امروز، که اساس همه جنبه‌های زندگی را اطلاعات و رسانه‌ها تشکیل می‌دهد، نیازمند مهارت‌های است که هنگام استفاده از اطلاعات و رسانه‌ها قضاوت و تفسیر درستی داشته باشد. در واقع با قرار گرفتن در عصر انفجار اطلاعات و گسترش رسانه‌ها که هر روز به دامنه آن نیز افزوده می‌شود، افراد نیازمند آموزش‌ها و مهارت‌هایی هستند که بتوانند به‌طور موثرتری از رسانه‌های مختلف اطلاعاتی بهره‌مند شوند. لذا سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی به عنوان مهارت لازم برای قرن بیست و یکم از سوی یونسکو معرفی شده است تا افراد بتوانند مهارت‌های مورد نیاز جهت دسترسی، ارزیابی و استفاده از منابع مختلف را کسب کنند. امروزه با گسترش فناوری‌های نوین در تمامی عرصه‌ها، توجه همه افراد جامعه به سمت این فناوری‌ها معطوف شده و بحث لزوم توجه به مفهوم و آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی برای داشتن درک درست و استفاده صحیح و کارآمد از ابزار فناوری بیش از پیش نمایان شده است.
توسعه و نفوذ بی‌وفقه فناوری‌های جدید در زندگی افراد جامعه، سطح مهمی از آموزش را می‌طلبد، زیرا نیاز است که افراد در برخورد با پدیده های نوین، به سطحی از دانش رسیده باشند که ضمن استفاده صحیح از این فناوری ها، ارزش ها و فرهنگ های دینی و ملی خود را حفظ کنند. در غیر اینصورت این فناوری‌ها تنها ابزاری برای نابودی اخلاق و ارزشها در نسل آینده خواهند بود.
هدف اصلی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی این است که به ما قدرت بیشتری نسبت به تعابیر پیام‌ها و اطلاعات بدهد، زیرا همه پیام‌های رسانه‌ای، تعابیر و تفاسیر مختلفی دارند. هر چه ما بتوانیم این تعابیر را بهتر و بیشتر درک و مدیریت کنیم تاثیرات مثبت رسانه‌ها افزایش و تاثیرات منفی آنها کاهش خواهند یافت. به عبارتی سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی پاسخی واقع‌نگر به تکنولوژیهای جدید و پیچیده و پیوسته در حال تغییر به شمار می‌آید.
در عصر اطلاعات و ارتباطات، با توجه به سیل عظیم اطلاعاتی که از سوی رسانه‌ها به سمت مخاطبین در جریان است، ضروری‌ترین و اولین مهارت جهت آموزش، مهارت سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی است تا افراد توانایی بهره‌گیری و استفاده صحیح از این اطلاعات را داشته باشند.
رسانه و اطلاعات مفاهیمی مهم و بحث برانگیز هستند و به میزان فزاینده ای محیط ما را دگرگون کرده‌اند. درست است که فناوری ها فرصت های مناسبی را برای دستیابی به اطلاعات فراهم می کنند، اما نباید این نکته را ندیده گرفت که این فرصت ها نیازمند دانش و مهارت‌هایی است که باید آنها را کسب کرد. مخاطب با مجهز شدن به سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی تشخیص می دهد، ورای ظاهر پیام‌های رسانه‌ها که رویکردی صادقانه و دلسوزانه دارند، دقیقا چیست؟ افراد بی خبرند از اینکه رسانه‌ها، اطلاعاتی از سیاست و فرهنگ و اجتماع به آنها می‌دهند که طبق سیاست‌گذاری‌های‌شان و در جهت نیل به اهداف‌شان است و اینگونه جهان بینی آنها را شکل می‌دهند و با قدرت غیر قابل اجتناب خود در تار و پود جریان عادی زندگی روزمره مردم رسوخ می‌کنند.
ازدیاد فناوری های اطلاعاتی و رسانه‌ای، تجاری سازی و جهانی شدن رسانه‌ها همه زندگی بشر را دچار تحول کرده است. روشن است که این گسترش و قدرت اطلاعات و رسانه‌ها نقل داستانی ساده نیست و مسلما به طرق مختلف بر نسل آینده ما اثر خواهد گذاشت. ارزشها و سنت‌ها، فرهنگ و آداب و رسوم در حال سست شدن هستند و نسل جدید با سرعتی ناهمگن و در محیطی چند فرهنگی بزرگ می‌شوند و با مفاهیم اخلاقی و غیر اخلاقی بسیار مختلفی مواجه می‌شوند.
هم اکنون در جهان غنی اطلاعاتی، سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، ابزاری برای قدرتمندی شخصی و ملی به شمار می‌آید و به افراد این توانایی را می‌دهد که نیاز اطلاعاتی خود را تشخیص دهند و اطلاعات بازیابی شده را بپذیرند و یا رد کنند و اطلاعات صحیح را در چرخه زندگی خود بکار گیرند.
برای آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی همین بس که آمار مصرف رسانه و اطلاعات افراد جامعه افزایش روزافزون داشته و اکثر افراد بالاخص جوانان و نوجوانان در محاصره رسانه‌ها و اطلاعات هستند و بخش عمده‌ای از زمان خود را به تماشای فیلم‌ها، مستندات دارای اضافه بار اطلاعاتی، بازی‌های رایانه‌ای و موبایلی، وقت‌گذرانی در شبکه های اجتماعی و... اختصاص می‌دهند و بخاطر ناآگاهی تبدیل به طعمه‌های اصلی رسانه‌ها شده‌اند. اما علیرغم اهمیت روزافزون اطلاعات و رسانه و ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی، پیشروی آموزش آن آهسته و نامتوازن است. در حالیکه باید در نظر گرفته شود امروزه سبک زندگی همه افراد جامعه وابسته به آموزش‌های مادامی‌العمر است، که ضروری‌ترین آنها با توجه به دوره‌ای که در آن قرار داریم، سواد رسانه‌ای و اطلاعاتی است و تنها راه نجات نسل آینده‌مان گسترش آموزش این سواد است.
نظر شما