همشهری آنلاین- علی‌الله سلیمی: جامعه ایران در دهه‌های اخیر تحولات اجتماعی زیادی را پشت سر گذاشته که این تغییر و تحولات در بخش‌های گوناگون بود و تنها بخشی از آن در حوزه زندگی زنان به ویژه پوشش این قشر اجتماعی بوده است. این موضوع دستمایه پژوهش‌ها و تحقیقات زیادی شده و آثار متعددی هم تا به حال در این زمینه تالیف و منتشر شده است. یکی از این آثار، کتاب «آن صخره مرجانی» با عنوان فرعی: تحولات اجتماعی پوشش زنان ایران در پیش و پس از انقلاب اسلامی به اهتمام محمدرضا امینی است که به تازگی از سوی انتشارات موسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران چاپ و منتشر شده است. در توضیح و معرفی این اثر آمده است، به‌واسطه چرخشی اساسی که در جامعه ایرانی و حتی متأثر از آن در روندهای جهانی با پدیده انقلاب اسلامی ایران روی داد، بازه پیش و پس از انقلاب در مطالعات اجتماعی ایران از اهمیت بسیار برخوردار است. این چرخش و تحول چنان جدی بود که حتی نظریات تحلیل‌گر انقلاب‌ها هم به‌سبب عقب‌ماندگی از تحلیل انقلاب ایران ناچار به بازسازی و بازآرایی شدند. از یکسو این بازۀ زمانی بازه‌ای معاصر است، و از دیگرسو، در خود یک چرخش بنیادین را نشان می‌دهد. اینکه چگونه جامعه معاصر ایرانی از یک نظام فکری و اجتماعی خاص به نظامی دیگر، و نیز از یک مجموعه کنش‌های خاص به کنش‌های دیگر با تفاوت‌های اساسی بین این دو گردش یافته، پرسشی است که کتاب «صخره مرجانی» تلاش دارد با بررسی تحولات اجتماعی پوشش زنان ایران پیش و پس از انقلاب اسلامی به آن پاسخ دهد. این کتاب، در قاب و قامت آثار تحلیلی در حوزه تاریخی-اجتماعی که به تعقیبِ کلانِ موضوع پوشش اسلامی، با نیم‌نگاهی به چادر پرداخته و مساله حجاب اسلامی و علی‌الخصوص این نوع پوشش را از دهه‌های پیش از انقلاب دنبال کرده و به پس از انقلاب و تاثیر نقش زنان و ورود آن‌ها به مناسبات سیاسی-اجتماعی رسیده است.
کتاب«آن صخره مرجانی» ذره‌بین خود را روی تحلیل تغییر و تحولات دو بازه زمانی پیش و پس از انقلاب و ذیل عنوان و سوژه مطالعات اجتماعی ایران قرار داده و منطق این نگاه را تفاوت این دو بازۀ زمانی به دلیل ماهوی دانسته است. نگاهی که کمتر می‌توان آن را در میان آثار تحلیل با چنین موضوعی ردیابی کرد. ناگفته پیداست که حکومت پهلوی بعد از اِعمال قانون کشف حجاب در دوره رضاخان، تلاش فراوان کرد تا زنان را با کمک نهادها و رسانه‌های خود ابتدا با ارشاد، و در صورت مقاومت، به‌زور، بی‌حجاب کند و برای این کار از هیچ ابزار زور و ارعابی دریغ نکرد و همین روند چنان با مناسبات اجتماعی پیش رفت که بی‌حجابی به یک فرهنگ اجتماعی مسلط تبدیل شد. به گفته نویسنده کتاب «زنان بسیاری اما مغلوب این فرهنگ نشدند و آرام‌آرام زنان چادری و باحجاب مخصوصا پس از انقلاب اسلامی در بازه زمانی مورد بحث دیگر، سربرآوردند و ذره‌ذره به خودباوری رسیدند، از لاک انفعال بیرون آمدند و آهسته و پیوسته تمامی عرصه‌های قابل فتح را به تسخیر خود درآوردند.» این کتاب از دل تحلیل هزاران صفحه، نمایه و برگه‌برداری از مطبوعات بیرون آمده که در این مسیر انبوهی از موضوعات دیگر مرتبط با تاریخ اجتماعی و فرهنگ عمومی ایران در آن مقطع را نیز مورد شناسایی و تمرکز قرار داده است. نویسنده در بخشی از کتاب می‌نویسد: «پس‌از پیروزی انقلاب نیز همچون تمامیِ جنبه‌های حیاتی مردم ایران، تحولات سیاسی و اجتماعی بسیاری پیرامون زنان و پوشش آنان رخ داد. بلافاصله پس از پیروزی، تظاهرات برخی زنانْ ضد حجاب اجباری راه افتاد. در برهه‌های بعد نیز ایران شاهد این دست تظاهرات بود. اما در کنار این تظاهرات، عمدۀ دختران و زنان، در هویتِ تازه‌یاب خود نقش‌آفرینی کردند.» شما می‌توانید جایگاه زنان و پوشش آن‌ها پیش از انقلاب را در این کتاب ببینید و تحلیل کنید و به پس از انقلاب و دوران کنونی برسید. چاپ اول (پاییز ۱۴۰۲) کتاب «آن صخره مرجانی» در ۳۱۶ صفحه از سوی انتشارات موسسه فرهنگی و مطبوعاتی ایران منتشر و در بازار کتاب ایران توزیع شده است.
نظر شما