بحران در روابط مسکو و تفلیس از دو سال و نیم پیش با وقوع انقلاب مخملی در گرجستان و روی کار آمدن دولت غرب‌گرا در این کشورِ منطقه قفقاز جنوبی آغاز شد و به دلایل مختلف از جمله ادامه حضور نظامیان روسی در گرجستان، مسأله اخلال در صادرات گاز روسیه به گرجستان و همچنین مناقشه در مناطق جدایی‌طلب گرجستان تشدید شده است. از اوایل ماه مهر نیز با بازداشت شش افسر روسی در گرجستان که به چهار تن از آن‌ها اتهام جاسوسی زده شد، بحران به اوج رسیده است.
افسران روسی به کسب اطلاعات از شهروندان گرجی در مورد تأسیسات نظامی گرجستان، دخالت در حمله به شهر «جوری» گرجستان و کشته شدن سه پلیس و تعدادی شهروند گرجی و همچنین نقش داشتن در انتقال تجهیزات دفاع ضدموشکی به منطقة خودخوانده و مورد مناقشه اوستیای جنوبی در گرجستان متهم شدند.
در پی این حادثه، میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان اعلام کرد: «با فعالیت‌های جاسوسی عوامل اطلاعاتی روسیه در کشورش و بی‌توجهی مسکو به این هشدارها، تفلیس ناگزیر شده علیه این‌گونه فعالیت‌ها آشکارا وارد عمل شود.»
ساکاشویلی حتی عوامل اطلاعاتی روسیه را متهم کرد که برای ترور وی و وزیر دفاع گرجستان توطئه کردند، اما خوش اقبالی سبب شد تا آن‌ها از توطئه سرنگونی هلی‌کوپتر در نزدیکی جمهوری خودخواندة اوستیای جنوبی جان سالم به در ببرند. در پی این اتهامات، چهار تن از افسران روسی، محاکمه و زندانی شدند.
مقامات روسیه بلافاصله این اتهامات را تکذیب کردند. سرگئی ایوانف، وزیر دفاع روسیه اتهامات گرجستان علیه افسران روسی بازداشت شده را ساختگی و غیرمعقول خواند.
ایوانف اظهار داشت: «مقامات گرجستان، افسران روسی را به جاسوسی و دست داشتن در عملیات تروریستی که قبلاً در این کشور اتفاق افتاده بود، متهم کرده‌اند.»
به گفته ایوانف، برخی از افسران، تنها کمتر از سه ماه بود که در گرجستان حضور داشتند و وظیفه آن‌ها نیز تسهیل در برچیدن پایگاه‌های روسیه از گرجستان بود که بر اساس توافق مقامات دو کشور در حال اجرا بود، و به همین دلیل، آن‌ها با حملات تروریستی که قبلاً اتفاق افتاده بود، ارتباط نداشته‌اند.
وزیر دفاع روسیه معتقد است این اقدام با اهداف سیاسی در آستانه انتخابات شهرداری‌ها در گرجستان و با هدف افزایش محبوبیت دولت و حزب حاکم صورت گرفته، زیرا محبوبیت آن‌ها در اثر عمل نکردن به تعهدات خود برای برقراری دموکراسی، بهبود اوضاع اقتصادی و حفظ تمامیت ارضی، کاهش یافته است.
ایوانف همچنین هدف دیگر از این اقدام را در راستای سیاست ضدروسی دولت گرجستان، تحریک روسیه به اقدام مشابه و تخریب وجهه این کشور در عرصة بین‌المللی خواند. وزیر دفاع روسیه پس از این اظهارات از دولت گرجستان خواسته بود که تا 24 ساعت آینده مدارک و مستندات جاسوسی افسران روسی را ارائه کند.
سرانجام با تهدیدها و فشارهای روسیه و میانجیگری سازمان امنیت و همکاری اروپا، افسران روسی آزاد و به مسکو تحویل داده شدند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه و بلندپایه‌ترین مقام دولت این کشور، گرجستان را متهم کرد که آشکارا به تنش در روابط دو کشور دامن می‌زند. پوتین همچنین دولت گرجستان را متهم کرد که با توسل به خشونت، آماده عملیات نظامی در جمهوری‌های خودخواندة اوستیای جنوبی و آبخازیا است. پوتین به دولت گرجستان هشدار داد که از زبان شانتاژ علیه روسیه استفاده نکند.
اظهارات شدیداللحن رئیس جمهوری روسیه، مقدمه تحریم همه‌جانبه علیه گرجستان شده است. با وجود آزادی افسران روسی، تمامی راه‌های ارتباطی هوایی، زمینی، دریایی، ریلی و پستی روسیه با گرجستان مسدود شده است.
سفارت روسیه در تفلیس تعطیل و سفیر روسیه به مسکو فرا خوانده شد و کارکنان سفارت نیز تحت عنوان ناامنی در گرجستان علیه اتباع روسیه، به مسکو منتقل شده‌اند. همچنین صدور روادید برای شهروندان گرجی متوقف و ورود کارگران گرجی به روسیه نیز منع شد.
در پی دستور پوتین مبنی بر بازنگری در قوانین مهاجرتی روسیه، شهروندان گرجی مقیم روسیه از جمله کارگران و برخی دانشجویان و دانش‌آموزان، تحت عنوان مهاجران غیرقانونی به صورت دسته‌جمعی از روسیه اخراج شده‌اند.
مقامات روسیه در هفته‌های اخیر از کشف و توقیف فعالیت باندهای تبهکار گرجی، کشف شبکه بزرگ پول‌شویی متعلق به اتباع گرجستان در مسکو و همچنین منع انتقال پول‌های غیرقانونی به خارج از روسیه خبر دادند.
حدود یک میلیون و سیصد هزار شهروند گرجی که بیشتر آن‌ها کارگر هستند، در روسیه به سر می‌برند و سالانه بیش از یک میلیارد دلار به کشورشان منتقل می‌کنند. منع انتقال این پول به گرجستان که 20 درصد از تولید ناخالص ملی این کشور را تشکیل می‌دهد، ضربه شدیدی به اقتصاد گرجستان وارد خواهد کرد.
علاوه بر تحریم اقتصادی و پولی گرجستان، پوتین چند روز پس از بازداشت افسران روسی، در بندر سوچی روسیه در ساحل دریای سیاه، با سرگئی باگاپش و ادوارد کوکویتی رهبران جمهوری‌های خودخواندة آبخازیا و اوستیای جنوبی ملاقات کرد و به این ترتیب، حمایت مسکو را از جدایی‌طلبان گرجستان اعلام نمود.
در همین راستا، سرگئی ایوانف وزیر دفاع روسیه و یوری بالویفسکی رئیس ستاد نیروهای مسلح این کشور هشدار دادند اگر دولت گرجستان بر ضد اتباع روس در آبخازیا و اوستیای جنوبی وارد عمل شود و به نیروهای حافظ صلح روسیه در این مناطق تعرض کند، دولت متبوع وی به کمک آن‌ها خواهد شتافت.
دولت روسیه همچنین چند روز پس از بحران اخیر، عملیات زمان‌بندی شده خروج نیروهای خود را از گرجستان به حالت تعلیق درآورد. از سوی دیگر، دولت روسیه در پی تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، از اتحادیه اروپا خواست مانع اقدامات ضدروسی دولت تفلیس شود.
همچنین با ارائه قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل توانست موافقت سایر اعضای این شورا را در محکومیت اقدامات خشن دولت گرجستان در مناطق جدایی‌طلب این کشور و تهدید مأموریت نیروهای صلح‌بان روسی در این مناطق تا آوریل 2007 به دست آورد.
میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان در نخستین موضع‌گیری در قبال تهدیدات و اقدامات تنبیهی روسیه اعلام کرد کشورش هیچ ترسی از این مسائل ندارد. وزارت خارجه گرجستان، اخراج اتباع گرجی از روسیه را نقض حقوق بشر و نیز تمامی کنوانسیون‌های بین‌المللی که روسیه نیز یکی از اعضای آن به شمار می‌آید، دانسته و دولت روسیه را به انتقال این اطلاعات به دادگاه اروپایی حقوق بشر تهدید کرده است.
دولت گرجستان در اقدامی دیگر از مجامع خارجی و به‌ویژه دولت‌ها و سازمان‌های غربی خواست نسبت به تحریم‌های روسیه از جمله تعقیب اتباع گرجی از خود عکس‌العمل نشان دهند.
همچنین اعلام کرد که به تلافی اقدام روسیه در محاصره اقتصادی کشورش، مانع از آغاز دور جدید مذاکرات در مورد تلاش روسیه برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی می‌شود. اما چند روز پس از فروکش کردن نسبی بحران، تفلیس آمادگی خود را برای حل اختلافات با مسکو از راه گفت‌وگو اعلام کرد.
درک بحران کنونی در روابط گرجستان و روسیه، بدون فهم مناسبات گذشته و متغیرهای گوناگون در روابط دو کشور، ناممکن می‌نماید. با وقوع انقلاب مخملی مورد حمایت و پشتیبانی غرب در گرجستان در سال 2003 انتظار می‌رفت که روابط تفلیس و مسکو شکننده‌تر شود.
انقلاب مخملی، سرآغاز و الهام‌بخش انقلابهای رنگین و ضدروسی در منطقه اوراسیا در قلمرو شوروی سابق بود. در چنین شرایطی، به قدرت رسیدن میخائیل ساکاشویلی رهبر انقلاب نارنجی و رئیس جمهوری مورد حمایت غرب در گرجستان، به منزله یک تهدید جدی برای روسیه به عنوان جایگزین شوروی سابق بود.
ساکاشویلی برخلاف سلف خود ادوارد شوارد نادزه رئیس جمهوری سابق گرجستان که به دنبال توازن در روابط این کشور با روسیه و غرب بود، سیاست فاصله گرفتن از روسیه و همگرایی با غرب را در پیش گرفته است.
ساکاشویلی از زمان انقلاب مخملی سعی کرده است گرجستان را از کنترل مسکو خارج کند و با تحت اختیار گرفتن مناطق عمدتاً روس‌نشین آبخازیا و اوستیای جنوبی و اخراج نیروهای روس از کشورش و جایگزین کردن نیروهای غربی، زمینه‌های پیوستن تفلیس به ناتو را فراهم سازد.
از زمان جنگ‌های ایران و روس که گرجستان در سیطرة تزار روس قرار گرفت و بویژه پس از انقلاب کمونیستی که این سرزمین در درون اتحاد جماهیر شوروی هضم شد، یکی از رؤیاهای تفلیس آن بوده که از حضور و نفوذ همسایه بزرگ رهایی یابد.
مانع اصلی بر سر تحقق این هدف، حضور پایگاه‌های روسیه به همراه نیروها و تجهیزات نظامی این کشور در گرجستان بوده است. گرجی‌ها در شانزده سال اخیر از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، همواره بر تعطیلی پایگاه‌های روسیه و خروج نیروهای این کشور از گرجستان به عنوان آخرین نمادها و نشان‌های سطره مسکو بر کشورشان تأکید داشته‌اند.
تفلیس برای تحقق این هدف به قدرت‌ها و سازمان‌های غربی از جمله سازمان امنیت و همکاری اروپا متوسل شده است. در نشست سران سازمان امنیت و همکاری اروپا در استانبول ترکیه در سال 1999 از روسیه خواسته شد طی زمان معینی پایگاه‌های خود را در گرجستان برچیند.
روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، چهار پایگاه نظامی خود را در مناطق وازیانی، گودائوتا، باتومی و آخالکالاکی گرجستان حفظ کرده است. جنگ دولت گرجستان با استقلال‌طلبان آبخازیا و اوستیای جنوبی طی سال‌های 92 – 1991 با دخالت ارتش روسیه پایان یافت، اما در عمل با استقرار نظامیان روسی به عنوان نیروهای حافظ صلح در سال 1994 در پی امضای موافقت‌نامه‌ای بین تفلیس و رهبران جدایی‌طلب و با میانجیگری سازمان امنیت و همکاری اروپا، حق حاکمیت دولت گرجستان در این مناطق از بین رفت.
تفلیس همواره نیروهای روسی را به تحریک جدایی‌طلبان آبخازیا و اوستیای جنوبی جهت جدایی از گرجستان و تضعیف وحدت سرزمینی و ملی این کشور متهم کرده و خواستار استقرار نیروهای بین‌المللی در قالب سازمان ملل، سازمان امنیت و همکاری اروپا و یا ناتو به جای نیروهای روسی در این مناطق بوده است.
اعطای تابعیت روسی به برخی از شهروندان گرجی در آبخازیا و اوستیای جنوبی در سال‌های اخیر، خشم تفلیس را برانگیخته است. مقامات روسیه، ابتدا تعطیلی پایگاه‌های این کشور در گرجستان را به صرف هزینه سنگین موکول کردند و به خواسته های ساکنان جمهوری‌های خودخوانده توجهی نکردند.
اما در پی فشارهای غرب، نیروهای روسی با شرط جایگزین نشدن نیروهای خارجی (آمریکا و ناتو) به جای آن‌ها، در سال 2001 از مناطق وازیانی و کودائوتا خارج شدند. بر اساس توافقنامه دوجانبه میان وزرای خارجه روسیه و گرجستان در بهار سال جاری، نیروهای روس به تدریج تا سال 2008 از پایگاه‌های باتومی و آخالکالاکی خارج خواهند شد. اما سرنوشت نیروهای حافظ صلح روسی در آبخازیا و اوستیای جنوبی هنوز هم معلوم نیست.
در راستای سیاست فاصله گرفتن تفلیس از مسکو، میخائیل ساکاشویلی رئیس جمهوری گرجستان در اجلاس سران جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع در مردادماه سال جاری در مسکو، در اعتراض به سیاست‌های روسیه شرکت نکرد. همچنین تصمیم پارلمان گرجستان برای خروج این کشور از جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع تحت رهبری روسیه، خشم مسکو را برانگیخته است.
علاوه بر این با تلاش‌های تفلیس، رهبران اتحادیه غرب‌گرای گوام با مشارکت گرجستان، اوکراین، مولداوی و جمهوری آذربایجان در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با تشکیل نیروی پلیس و اعزام نیرو به مناطق مورد مناقشه در قلمرو کشورهای عضو جامعه مشترک‌المنافع به عنوان جایگزین نیروهای حافظ صلح روسیه موافقت کرده‌اند و به این ترتیب، آشکارا در مسیر تحرکات ضدروسی و همگرایی با غرب گام برداشته‌اند.
عامل دیگر که حساسیت مسکو به تفلیس را بیشتر کرده، نقض تعهد دولت گرجستان به موافقت‌نامه سال 1999 سازمان امنیت و همکاری اروپا است. براساس این موافقت‌نامه، شرط خروج نیروهای روسی از پایگاه‌های خودر در گرجستان، واگذار نکردن این پایگاه‌ها به کشور ثالث بود.
حال آن که نیروهای آمریکایی در پی خروج نیروهای روسی از مناطق وازیانی و کودائوتا در گرجستان در سال 2001، جایگزین آن‌ها شده‌اند و نیروهای ناتو نیز در حال بررسی برای حضور در این مناطق هستند.
حضور نظامی آمریکا در گرجستان به بهانه مبارزه با تروریسم در پی حوادث یازدهم سپتامبر 2001 و درخواست رسمی عضویت گرجستان در ناتو، این بدگمانی را در مسکو تقویت کرده است که گرجستان در حال تبدیل شدن به پایگاه آمریکا و ناتو علیه روسیه است.
هرگونه تحرک ضدروسی در مرزهای جنوبی روسیه از جمله گرجستان به نگرانی روس‌ها دامن می‌زند و واکنش آن‌ها را به دنبال دارد و اگر این تحرک از نوع حضور نیروهای آمریکایی یا ناتو در گرجستان باشد، نگرانی را به تهدید بدل می‌کند.
به همین دلیل، ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه همزمان با توافق مسکو و تفلیس در خردادماه گذشته در مورد خروج نیروهای روسی از گرجستان، استقرار نیروهای خارجی (ناتو و آمریکا) در گرجستان پس از خروج نیروهای روسی را یک تهدید جدی برای امنیت روسیه خواند.
سرگئی ایوانف وزیر دفاع روسیه با طرح اتهام به برخی کشورهای عضو ناتو مبنی بر فروش تسلیحات به گرجستان، این سازمان را عامل اقدامات ضدروسی تفلیس معرفی کرده است. ناتو یک ماه قبل از بروز تنش میان گرجستان و روسیه، تمایل خود را برای پیوستن گرجستان به این سازمان به عنوان بیست و هفتمین عضو اعلام کرده بود که این مسأله با مخالفت شدید روسیه روبرو شد.
وزارت خارجه روسیه در مخالفت با این اقدام اعلام کرد: «عضویت گرجستان در ناتو، به صورت جدی منافع سیاسی، اقتصادی و نظامی روسیه را تحت تأثیر قرار خواهد داد و بر اوضاع سیاسی و امنیتی منطقه قفقاز تأثیر منفی خواهد گذاشت.»
برخی از مقامات روس از جمله سرگئی لاوروف وزیر خارجه و یوری بالویفسکی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح روسیه صریحاً اظهار داشتند که چراغ سبز آمریکا در رابطه با آغاز گفت‌وگوهای فعال با گرجستان برای عضویت در ناتو، در پی سفر ساکاشویلی به واشنگتن و دیدار وی با جورج بوش و همچنین اعلام آمادگی ناتو در اوایل ماه مهر گذشته برای آغاز گفت‌وگوهای فشرده با تفلیس، رهبران گرجستان را به اقدامات ضدروسی از جمله بازداشت افسران روسی تهییج کرده است.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه نیز در ماجرای بحران اخیر میان مسکو و تفلیس، به آمریکا برای تشویق کردن گرجستان به تشدید سیاست‌های ضدروسی هشدار داد.
رایزنی‌های مقامات آمریکایی و اروپایی با تفلیس در پی تحریم همه‌جانبه گرجستان و انتقاد آن‌ها از سیاست اعمال فشار روسیه، حمایت سنای آمریکا از عضویت گرجستان در ناتو در بحبوحه بحران و همچنین اظهارات رئیس جمهوری گرجستان مبنی بر فراهم کردن زمینه برچیدن پایگاه‌های روسیه در خاک کشورش به عنوان مهم‌ترین اولویت دوره ریاست جمهوری وی نشان می‌دهد که نقش غرب در بحران اخیر میان مسکو و تفلیس پررنگ بوده است.
چه بسا رهبران تفلیس با ارزیابی هموار شدن عضویت گرجستان در ناتو و حمایت غرب به‌ویژه آمریکا، به اقدامات ضدروسی در مناطق جدایی‌طلب گرجستان و اعمال فشار به روسیه برای خارج کردن سریع نیروهای خود از گرجستان، به‌رغم افق‌های جدیدی که در روابط دو کشور در پی خروج تدریجی نیروهای روس در گرجستان به وجود آمده دست زدند.
تقویت سیاست نظامی‌گری دولت گرجستان برای حل مسائل جدایی‌طلبی در این کشور، از جمله اعزام نیروهای نظامی به اطراف آبخازیا و اوستیای جنوبی همزمان با درخواست پارلمان گرجستان برای خروج سریع نیروهای صلح‌بان روسیه از آبخازیا و اوستیای جنوبی، بدون شک با حساسیت بیشتر مسکو به سیاست‌های تفلیس مواجه شده است.
اکنون این نگرانی در مسکو تقویت شده است که منطقه قفقاز صحنه بازی و رقابت گسترده قدرت‌های غربی در حیاط خلوت روسیه شده و غرب به‌ویژه آمریکا از تفلیس به عنوان عاملی برای ضربه زدن به منافع روسیه و امنیت ملی این کشور استفاده می‌کند.
گرجستان به لحاظ واقع شدن در منطقه قفقاز در جنوب مرزهای روسیه و حاشیه دریای سیاه، برای مسکو و غرب اهمیت بسیاری دارد. حضور نظامی روسیه در گرجستان که به اواسط قرن هجدهم برمی‌گردد، همواره از اهمیت راهبردی برخوردار بوده و مقام‌های روسیه تزاری و شوروی کمونیستی و روسیه فعلی در محاسبات خود در قفقاز، اهمیت خاصی برای این منطقه قائل بوده‌اند.
سراسر خطوط مرزی گرجستان با روسیه به طول 800 کیلومتر شامل ارتفاعات قفقاز بزرگ، همچون دژی طبیعی دشتهای جنوب روسیه را حفاظت می‌کند. مسکو نگران آن است که آمریکا و ناتو قصد دارند روسیه رقیب دیرینه و همیشگی خود را از منطقه جنوب از جمله گرجستان بیرون کنند.
با ورود گرجستان به ناتو، منطقه‌ای حائل بین روسیه و جنوب این کشور ایجاد خواهد شد و عمق استراتژیک روسیه نیز تضعیف و محدود خواهد شد. بویژه این که غرب با ورود گرجستان و سپس جمهوری آذربایجان به ناتو و نفوذ در دریای خزر، فاصله زیادی بین روسیه و جنوب این کشور ایجاد خواهد کرد.
زیرا ادامه این محور به آسیای مرکزی کشیده می‌شود و به این ترتیب، حضور سنتی و انحصاری روسیه در این مناطق تهدید خواهد شد. با ورود گرجستان به ناتو، کنترل دریای سیاه توسط ناتو بیشتر شده و به آمریکا نیز امکان خواهد داد تا در این منطقه مانور بدهد.
با احداث خط لوله باکو – تفلیس – جیحان، اهمیت گرجستان به عنوان حلقه ارتباطی دریای خزر به دریای سیاه با هدف کنترل منابع عظیم انرژی منطقه توسط غرب، پررنگ شده است.
بخش اصلی خط لوله باکو – تفلیس – جیحان برای انتقال نفت دریای خزر به دریای مدیترانه، از خاک گرجستان عبور می‌کند. اجرای این طرح که مورد حمایت غرب به‌ویژه روسیه است، کنترل روسیه بر نفت دریای خزر را کاهش می‌دهد.
در حال حاضر، نوعی جنگ سرد بین گرجستان و روسیه جریان دارد. روابط بین مردم گرجستان و روسیه در گذشته به‌رغم اختلاف دولت‌های دو کشور گرم بود، اما اکنون به این مسأله آسیب جدی وارد شده است.
البته بعید است که گرجستان و روسیه وارد یک درگیری نظامی شوند. زیرا گرجستان به دلیل ضعف نظامی و مشکلات اقتصادی، توانایی جنگ با روسیه را ندارد و روسیه نیز مایل به درگیر شدن در قفقاز و بی‌ثباتی در این منطقه نیست.
همچنین میانجیگری اتحادیه اروپا برای حل بحران میان گرجستان و روسیه نشان می‌دهد که این اتحادیه نگران گسترش تنش در منطقه است. مواضع ضدروسی تفلیس در هفته‌های اخیر، چندان هم به مذاق بسیاری از سیاستمداران در اروپا خوش نیامده است.
به‌ویژه این که ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری روسیه سیاست ضدروسی گرجستان را مقدمه جنگ تمام‌عیار در قفقاز خوانده است. اتحادیه اروپا به دلیل ملاحظات امنیتی و دغدغه واردات انرژی از روسیه، روابط با مسکو را فدای تفلیس نخواهد کرد.
بدیهی است در صورت بروز درگیری دز قفقاز، امنیت خط لوله باکو – تفلیس – جیحان به خطر خواهد افتاد و در انتقال انرژی به اروپا اخلال ایجاد خواهد شد. رایموند انر رئیس کمیته نظامی ناتو نیز در پی تشدید تنش میان گرجستان و روسیه اعلام کرد تفلیس باید راه درازی برای پیوستن به ناتو طی کند.
این در حالی است که تا پیش از بازداشت افسران روسی در گرجستان، رهبران تفلیس و ناتو راه عضویت گرجستان در این سازمان را هموار می‌دانستند. همچنین برایزا معاون وزیر خارجه آمریکا در امور قفقاز و آسیای مرکزی، ابراز امیدواری کرد که دولت گرجستان دست از راه‌حل نظامی برای پایان دادن به مسأله جدایی‌طلبی در این کشور بردارد.
مسکو بازداشت افسران روسی را اقدامی تحقیرآمیز علیه خود تلقی کرده و به همین دلیل در صدد نشان دادن اقتدار و برخورد حیثیتی با تفلیس است. همچنین روسیه سیاست غرب‌گرایی گرجستان را تهدید جدی برای منافع خود در منطقه قفقاز تلقی کرده و به همین دلیل، به دنبال اعمال فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه گرجستان است.
اظهارات مسؤولان شرکت گاز پروم روسیه مبنی بر افزایش قیمت گاز صادراتی به گرجستان به ارزش دو برابر بهای فعلی، در همین راستا قابل ارزیابی است. حتی در صورت خروج نیروهای روسی از گرجستان، مسکو ضمن دامن زدن به اختلاف قومی در این کشور، از مناطق جدایی‌طلب گرجستان به عنوان اهرم فشار علیه دولت این کشور استفاده خواهد کرد.
با توجه به نفوذ دیرینه مسکو در مناطق جدایی‌طلب گرجستان، تفلیس برای حل این مسأله چاره‌ای جز مذاکره با مسکو ندارد. روسیه با ادامه فشارهای سیاسی و تنبیهات اقتصادی علیه گرجستان، به دنبال فلج کردن این کشور یا هدف تغییر سیاست ضد روسی تفلیس است.
مسکو به این نتیجه رسیده که مصالحه با تفلیس، امری پیچیده و مشکل‌آفرین است و از این‌رو، در پی افزایش فشارهای اقتصادی، سیاسی و نظامی علیه گرجستان با هدف دریافت تضمین از سوی این کشور در راستای حفظ نفوذ خود در قفقاز است. این رویکرد، تلویحاً پیام به غرب و متحدان آن در قلمرو شوروی سابق است که روسیه برای حفظ منافع خود در این مناطق، کوتاه نخواهد آمد.
گرجستان به رغم درخواست کمک از غرب برای حل بحران در روابط با روسیه و به مذاکره با مقامات کرملین تن در داده است. رئیس جمهوری، وزیر خارجه و رئیس پارلمان گرجستان در روزهای اخیر آمادگی خود را برای دیدار با همتایان روسی جهت حل بحران در روابط دو کشور اعلام کردند. گرجستان به دلیل وابستگی شدید اقتصادی به روسیه، در پی تحریم‌های اخیر، در تنگنا قرار گرفته است.
در حال حاضر، تفلیس به دلیل ناتوانی در همراه کردن آمریکا، اتحادیه اروپا و حتی اتحادیه غرب‌گرای گوام علیه مسکو، در وضعیت دشواری به سر می‌برد. در حالی که دو روز به پایان مأموریت نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه مورد مناقشه آبخازیا باقی مانده بود، آمریکا به قطعنامه پیشنهادی مسکو در شورای امنیت سازمان ملل مبنی بر محکومیت اقدامات خشن دولت گرجستان در دره کودوری و ادامه مأموریت نیروهای حافظ صلح روسی در منطقه مورد مناقشه آبخازیا تا 15 آوریل 2007 رأی مثبت داد.
به این ترتیب، گرجستان وجه‌المصالحه منافع آمریکا و روسیه شده و واشنگتن نشان داده که حاضر است برای معامله با مسکو بر سر مسائل مهم (حمایت روسیه از قطعنامه پیشنهادی آمریکا در شورای امنیت برای تحریم مالی و تسلیحاتی کره شمالی در پی آزمایش هسته‌ای این کشور) حتی به متحد خود در قفقاز خیانت کند.
بحران اخیر میان گرجستان و روسیه نشان می‌دهد که مسائل منطقه قفقاز، آتش زیر خاکستر است و ورود بازیگران خارجی به‌ویژه آمریکا و ناتو در این منطقه می‌تواند مشکلات منطقه را پیچیده‌تر کند.
در شرایط کنونی، منطقه قفقاز بیش از گذشته نیازمند آرامش و ثبات است و اگر بحران میان روسیه و گرجستان کنترل نشود، ابعاد گسترده‌تری در منطقه پیدا خواهد کرد. ایران با روسیه و گرجستان در سطح گسترده همکاری دارد و منافع کشور ما ایجاب می‌کند که طرفین را به خویشتنداری و اعتمادسازی دعوت کنیم و از هیچ راهی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران دریغ نکنیم.
در عین حال، تقاضای تفلیس از تهران برای صدور گاز ایران به گرجستان، تمایل گرجستان به گسترده‌تر شدن روابط با ایران، برگزاری نشست سه‌جانبه میان مقامات ایران، گرجستان و ارمنستان در ایروان و نیز برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی میان ایران و گرجستان در آیندة نزدیک در تفلیس، نشان می‌دهد که تفلیس امید چندانی به بهبود روابط خود با مسکو ندارد و به دنبال تنوع‌سازی در روابط با دیگر کشورها به منظور کاهش وابستگی به روسیه است. در چنین شرایطی ایران می‌تواند با استفاده از ظرفیت‌ها و توانایی‌های خود به نیازهای گرجستان پاسخ دهد.
