در روزهای بعد چند تن از استادان مطالبی درباره این پیشنهاد نوشتند و از جنبههایی به وضعیت آموزش روزنامهنگاری پرداختند و بعد دیگر مطلبی نوشته و گفته نشد.
پیشنهاد پدر علم ارتباطات ایران - که مطبوعات و روزنامهنگاری ما و آموزش آن وامدار جدیت و خدمت مستمر اوست - بدون شک از یک نیاز و دغدغه جدی عنوان شده است و ضرورت دارد که مورد بحث و بررسی مدیران و کارشناسان عرصه رسانه قرار گیرد.
آموزش روزنامهنگاری در کشور ما مانند تاریخ خود مطبوعات دورهها و فراز و نشیبهایی داشته است تا اینکه در 2دهه اخیر مراکز مختلف دولتی و غیردولتی بسیاری به آموزش روزنامهنگاری پرداختند.
امروز دانشگاهها و مراکز آموزش عالی متعدد رشته روزنامهنگاری را تدریس و دورههای آموزشی کوتاه مدت برگزار میکنند و پیشنهاد ایجاد مرکز ملی آموزش روزنامهنگاری در همین دورهای طرح شده است که دانشجویان و افراد بسیاری از این دانشگاهها و مراکز فارغالتحصیل میشوند.
این پیشنهاد میتواند از ضعفی در عرصه آموزش روزنامهنگاری امروز نشأت گرفته باشد که جلوههای آن در مطبوعات به چشم میخورد و در روزنامهها و خبرگزاریها کمتر دیده میشود که اصول حرفهای روزنامهنگاری رعایت شود.
آنچه همه استادان و کارشناسان عرصه ارتباطات و رسانه بر آن اتفاق نظر دارند ضرورت فراگیری اصول حرفهای روزنامهنگاری به عنوان پیششرط کار خبرنگاری و روزنامهنگاری است تا اصول حرفهای در تحریریههای مطبوعات و رسانهها رعایت شود و جاری باشد.
اما امروز در روزنامهها و مطبوعات به جای اینکه خبر، گزارش، مصاحبه، یادداشت و ... جایگاهی برای بیان رویدادها و فرایندهای فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی باشد؛ خود این فرایندها و رویدادها اولویت یافتهاند و اصول حرفهای بحث فرعی رسانهها شده است.
همین است که میبینیم کارشناسان و فارغالتحصیلان رشتههای مختلف اقتصاد، سیاست، هنر، ادبیات و ... بهعنوان خبرنگار در رسانهها فعالیت دارند اما کمتر با اصول حرفهای روزنامهنگاری آشنایی دارند و همین امر سبب آسیبهایی برای روزنامهها و مطبوعات میشود.
بنابراین خبرنگاران و روزنامهنگاران میبایست ابتدا اصول حرفهای را بیاموزند و فرایندها و رویدادهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... را براساس این اصول بیان کنند و با یک گرایش تخصصی در یک گروه تحریریه فعالیت کنند.
اینکه امروز در بین مطالب مطبوعات و خبرگزاریها بسیار با اخبار، گزارشها، مصاحبهها، یادداشتها و تحلیل و تفسیرها مواجه میشویم که با اصول حرفهای همخوانی ندارند و کارکرد لازم را هم ندارند، به جهت این است که یا خبرنگاران و کادر تحریریه آموزش لازم را ندیدهاند یا آموزش صحیح و کاربردی به آنان داده نشده است.
افرادی که آموزش روزنامهنگاری میبینند افزون بر اصول حرفهای با حقوق حرفهای روزنامه نگاران، قانون مطبوعات، اخلاق حرفهای، تاریخ مطبوعات، رسانهها و... نیز آشنا میشوند و این میتواند تا اندازهای مسائل و مشکلاتی را که از این جنبهها ناشی میشود، کاهش دهد.
موارد متعددی را در این سالها دیدهایم که گروهی از خبرنگاران و روزنامهنگاران بهخاطر عدمآگاهی از این مسائل و البته ضعف نهادهای مطبوعاتی، حقوق مادی و معنویشان رعایت نشده است.
از سوی دیگر خبرنگارانی که اصول حرفهای را فراگرفته باشند ضرورت اطلاع رسانی را میدانند و اینکه تهیه و نگارش خبر و گزارش نه در پشت میز با کپیکردن از خبرگزاریها بلکه با جستوجو و بررسی از منابع ممکن است.
نکتهای دیگر که در آموزش روزنامهنگاری میبایست مورد توجه قرار گیرد آموزش مستمر است. به جهت سرعت تحول در تکنولوژیهای ارتباطی ضرورت دارد که خبرنگاران و روزنامهنگاران همواره در حال فراگیری باشند تا بتوانند نقش خود را در اطلاع رسانی به نحو مطلوب ایفا کنند.
اما از یک سوی دیگر نگاهی به نهادهای مطبوعاتی و رسانهای ما که بنیاد صحیح و مستحکم و مستقلی ندارند نیز میتواند تا اندازهای زمینههای ضعف آموزش و کمتوجهی به آموزش روزنامهنگاری را روشن کند.
مطبوعاتی که بنیاد درستی به لحاظ مدیریت، اقتصاد و استقلال ندارند در عرصه تخصص و تحریریه حرفهای نیز توجه چندانی نخواهند داشت.
اما آنچه جای نگرانی بسیار دارد اینکه بهنظر میرسد دانشگاهها و مراکز آموزش روزنامهنگاری ما خبرنگار و روزنامهنگار حرفهای تربیت نمیکنند و بیشک این مراکز متعدد پاسخگوی نیازهای روزنامهنگاری ما به لحاظ کیفیت نیستند و به این خاطر پیشنهاد ایجاد مرکز ملی آموزش روزنامهنگاری مطرح میشود.
جای آن داشت که این پیشنهاد از سوی مدیران، استادان و دستاندرکاران عرصه ارتباطات و رسانه مورد تامل و توجه قرار گیرد و در نشستهایی با حضور دکتر معتمدنژاد و مسئولان و استادان ارتباطات و روزنامهنگاری، آموزش روزنامهنگاری ما و وضعیت مطبوعات به لحاظ اصول حرفهای آسیبشناسی و بررسی شود و بعد ضرورت راهاندازی و اهداف مرکز ملی آموزش روزنامهنگاری تبیین شود.
مجید فروغی