تکنولوژی‌های تلفن همراه در ایران و جهان

به عبارت دیگر استفاده از تلفن همراه برای دسترسی به اینترنت و بهره‏گیری از تمامی ظرفیت‌های شبکه جهانی وب، حتی تماشای فیلم به‌صورت آنلاین، توسعه یافته و تلفن همراه تبدیل به‌وسیله‏ای برای مدیریت اطلاعات فردی و پایانه اطلاعاتی و پایگاه سرگرمی و تفریح شده است که کاربردهای گسترده و نقش‏های متعددی دارد؛

از جمله مکالمه تلفنی، ارسال و دریافت پیام به‌صورت متن (SMS) و چند رسانه‏ای (MMS)، دریافت اطلاعات از اینترنت، مکان‏یابی از طریق GPS، برنامه‏ریزی و مدیریت برنامه‌های شخصی، تجارت و بازرگانی، نظارت بر افراد از طریق امکان دسترسی فارغ از زمان و مکان و سرگرمی به‌صورت آفلاین و آنلاین.

این سرویس‌ها و محتواهای ارائه‌شده به کاربران شبکه‌های سیار را می‌توان شامل مواردی متعدد بر شمرد از جمله:
موبایل و سرگرمی (Mobile Entertainment)، موبایل و اینترنت (Mobile Internet)، موسیقی و موبایل، بازی و موبایل، تلویزیون و موبایل، موبایل و بازاریابی و فروش(Mobile Marketing)، موبایل و کسب‌وکار(Mobile Business).

از سوی دیگر، کارکردهای مختلف گوشی‌های تلفن همراه را می‌توان به‌طور خلاصه بدین شرح برشمرد:
- سرعت انتقال پیام، ارسال و دریافت SMS، دوربین عکاسی و فیلمبرداری، امکان ارسال عکس و فیلم.
- دریافت امواج رادیو، تلویزیون و ماهواره، رایانه، وسیله اتصال به شبکه اینترنت، ردیاب الکترونیکی GPS.
- بازی‌های سرگرم کننده، تبلیغات بازرگانی و سیاسی، سایر خدمات.
 نسل‌های مختلف تلفن همراه
برای آشنا شدن با توانمندی فناوری تلفن همراه باید با نسل‌های شبکه‌های موبایل آشنا شد:
- نسل اول یا سیستم‌های آنالوگ که فقط برای انتقال صدا از آنها استفاده می‌شد.
- نسل دوم یا سیستم‌های دیجیتال، فناوری مورد استفاده در شبکه موبایل دولتی ایران.
- نسل 5/2 که یکسری خدمات به‌نام خدمات حامل (Bearer Services) از قبیل امکان ارسال پیام کوتاه، تعریف صندوق صوتی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد.
- نسل 75/2 که علاوه بر انتقال صدا و خدمات توانایی انتقال داده با استفاده از فناوری GPRS را دارد که شبکه ایرانسل از این نسل است.
- نسل 3 که فناوری‌هایی را پشتیبانی می‌کند که در نسل‌های قبلی نیست. از جمله آنها می‌توان به تماس‌های ویدئویی، بارگذاری فایل‌های ویدئویی، انتقال اطلاعات با سرعت بالا، خدمات مبتنی بر موقعیت اشاره کرد. از سوی دیگر فناوری‌های مطرح امروز شبکه‌های موبایل عبارتند از؛ EMS، MMS، VMS و UMS.

سیستم VMS این امکان را می‌دهد تا درصورت خاموش بودن تلفن همراه مشترک، پیام صوتی مربوط به وی حفظ و پس از روشن شدن تلفن مشترک از وجود این پیام آگاه شود. در سیستم MMS هر گونه پیام از گرافیک و صدا تا عکس و متن بدون محدودیت حجم ارسال می‌شود. البته این سیستم به خاطر قطع و وصل شدن‌های مکرر ارتباط کارایی مطلوبی ندارد. UMS نیز ترکیبی از 2 سیستم قبلی است که شامل متن، صدا، ای‌میل، صدا به متن و... است.

رشد شبکه

شبکه‌های تلفن همراه را می‌توان یکی از فناوری‌هایی محسوب کرد که در سال‌های اخیر رشد چشمگیری را داشته است. این فناوری به دارندگان آن، این اجازه را می‌دهد که از هر نقطه جهان با سایر دستگاه‌های تلفن‌همراه و یا تلفن معمولی ارتباط برقرار کنند.

یکی از قابلیت‌هایی که طی دهه گذشته در این شبکه‌ها فراهم آمده امکان مبادله پیام‌های متنی از طریق گوشی‌های تلفن همراه است. این قابلیت‌ که سرویس پیام کوتاه نام دارد نه تنها به‌طور مستقیم مورد استفاده کاربران شبکه تلفن‌همراه قرار می‌گیرد، بلکه باعث می‌شود تا بتوان خدمات متنوع دیگری را نیز از طریق دستگاه‌های تلفن‌همراه عرضه کرد.

‌اگر قبول کنیم که هر نسلی از فناوری‌ها یک‌ نقطه اوج دارد SMS را می‌توان نقطه اوج نسل پیام رسانی متنی دانست. یکی دیگر از بزرگ‌ترین کاربردهای بالقوه SMS استفاده از آن به‌عنوان روشی برای اطلاع‌رسانی است. SMS می‌تواند برای انتقال تمامی اطلاعاتی که از مقدار کمی اطلاعات متنی تشکیل شده‌است استفاده شود.

اطلاعاتی نظیر اخبار ورزش یا اطلاعات شبکه پروازی، هواشناسی، قیمت سهام، صورت حساب‌های بانکی و تیتر اخبار خبرگزاری‌ها از جمله این نوع کاربرد هستند.

از سوی دیگر اپراتور‌های تلفن‌همراه در حال حرکت به سمت ارائه خدمات GPS نیز هستند. خدمات مبتنی بر محل امکان تولید کاربردهای بسیار زیادی را فراهم می‌کنند که بسیاری از آنها می‌توانند از SMS به‌عنوان روش ارتباطی خود با کاربران استفاده کنند. کاربردهای تجاری و صنعتی بسیاری نیز برای SMS ابداع شده‌است.

به‌طور مثال سازمان‌ها می‌توانند با کارمندان غیرمستقیم خود مانند کارمندان بخش فروش و تحویل در ارتباط باشند. یا برخی از سازمان‌ها و شرکت‌ها از تلفن همراه برای توسعه تجارت و مشتری یابی استفاده می‌کنند.

SMS در ایران

SMS در ایران با تأخیر به بهره‌برداری رسید. در اواخر سال 1381 (اوایل 2003 میلادی)که در اکثر نقاط دنیا SMS کاملا به‌عنوان یک سرویس کاملاجا افتاده و پرکاربرد مطرح بود این سرویس در شبکه ایران راه‌اندازی شد. استفاده از SMS در ایران به دلایل مختلف رشدی آهسته‌تر را نسبت به سایر نقاط جهان تجربه کرد.

اما طبق آمار شرکت مخابرات ایران هر مشترک ایرانی دارای این سرویس به‌طور متوسط 2 پیام در روز ارسال می‌کند که نسبت به آمار سایر نقاط جهان عدد قابل‌قبولی به‌نظر می‌رسد. البته در مواقع خاص این عدد به 200 میلیون پیامک در روز هم رسیده است.

مثلا شرکت مخابرات اعلام کرده که در روزهای قبل از انتخابات متوسط ارسال پیامک 110 میلیون در روز بوده است.

SMS در جهان

افزایش سریع میزان استفاده از SMS دارای سابقه بسیاری است. بازار‌های تمام نقاط جهان به‌خصوص اروپا بعد از اینکه اپراتور‌ها SMS دو طرفه را پیاده‌سازی کردند، مشکلات موجود برای ارتباط بین اپراتوری را برطرف کردند.

اروپا و شبکه GSM محل تولد پدیده SMS است در نتیجه بیشترین میزان استفاده از آن هم در این قاره اتفاق می‌افتد. شرق آسیا نیز یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های SMS را رقم زده است.

در کشورهایی مانند ژاپن نیز آمار به‌طور طبیعی بسیار بالاست و اپراتورهای این شبکه‌ها از نظر رشد میزان استفاده و آمارهای موجود بیشتر شبیه اپراتورهای اروپایی هستند.

با توجه به اینکه شبکه‌های تلفن همراه کشورهای آمریکای شمالی از استاندارد GSM تبعیت نمی‌کنند، سرویس SMS از ابتدا در این شبکه‌ها قرار نداشته‌است، اما با مشاهده موفقیتی که این سرویس در سایر نقاط جهان به‌دست‌آورده استاپراتورهای این کشورها نیز به مرور به ارائه این سرویس پرداخته‌اند.

تلفن همراه در برنامه چهارم

براساس اهداف کمی سند توسعه بخشی فناوری اطلاعات و ارتباطات برنامه چهارم در بخش تلفن همراه موارد زیر باید طی سال‌های برنامه تحقق یابد:

١- افزایش ضریب نفوذ تلفن همراه از ٧و ٤٩ صدم درصد به ٥٠ درصد یا به روز شدن واگذاری تلفن همراه در کل کشور.

٢- افزایش سهم بخش غیردولتی از کل مشترکین تلفن همراه به ٥٠ درصد.

٣- افزایش جاده‌های تحت پوشش از 10هزار کیلومتر به 35هزار کیلومتر.

٤- افزایش میزان موفقیت مکالمات در شبکه تلفن همراه از ٣٥ درصد به ٥٠ درصد.

در اینکه 38 میلیون کاربر ایرانی تلفن همراه تا چه حد از این فناوری‌ها بهره‌مند هستند جای بحث و تامل وجود دارد. شاید تصور شود که این فناوری تنها در دستگاه‌های دولتی کاربرد دارد، یا اینکه فقط برخی بخش‌ها از آن استفاده می‌کنند.

اما موارد گفته شده نشان می‌دهد که امروزه تلفن همراه بخشی از زندگی و کسب و کار مردم شده است و مختل شدن این شبکه به معنای مختل شدن زندگی طبیعی مردم است.