رمضان و نوروز، خانه تکانی روح و جسم | دهل زن را گو دو نوبت زن بشارت...

همشهری آنلاین- فرشاد شیرزادی: عبدالجبار کاکایی، زاده ایلام است. یکبار در مصاحبه‌ای چنان ایلام را وصف کرد که با خواندن آن متن هوس می‌کردید در نخستین فرصتی که گیرتان می‌آید شهرتان را ترک کنید و به زادگاه شاعر «حبس سکوت» بروید. اما همه می‌دانیم که جاذبه گردگشگری ایلام نه صرفاً به دلیل آن خطه، که بیشتر به دلیل کلمات و جملات شاعرانه کاکایی است. گفت‌وگویمان را با همین موضوع با کاکایی آغاز کردیم و در ادامه به تلاقی نوروز و رمضان پرداختیم که هر دو جشن و دورهمی است و از دیرباز برای ایرنیان و مسلمانان مهمترین جشن به شمار می‌رفته و می‌رود.

یکبار یکی از خبرنگارهای حوزه کتاب با شما گفت‌وگویی کرد و شما در آن مصاحبه به جاذبه‌های گردشگری ایلام پرداختید. آن خبرنگار پس از مصاحبه با شما تهران را به مقصد ایلام ترک کرد، اما آنچه شما گفته بودید رنگین بود و ایلام را چنان که شما شاعرانه توصیف کردید، نیافت. می‌دانم که شاعری در عیار و اعتبار شما به کلمات جان می‌دهد و طبیعت بی‌جان را هم جان می‌بخشد. برای سفر نوروز پیشنهاد می‌کنید که هموطنان‌نمان کجا بروند؟

من هم البته اجازه می‌خواهم که چون زادگاهم ایلام است، نقاط دیگری از ایران عزیزمان را برای سفر نوروزی به هموطنان‌مان پیشنهاد کنم. در طول چند سال گذشته که جاهای مختلف را دیده‌ام، سعی می‌کنم، بهترین‌هایش را به مخاطبان شما پیشنهاد کنم. یکی از جاهایی که خودم همواره میل به دیدن و رفتنش به آنجا دارم، شهر زیبای کاشان است. پس از شهر خودم ایلام، کاشان دومین شهری است که لذت گشتن در اماکن تاریخی‌اش را می‌برم. اردهال کاشان هم زیباست. قمصر کاشان هم جهانی دیگر است. همه مکان‌های منتسب به کاشان را دوست میدارم. اجازه می‌خواهم که برایتان بازگویم که شعری هم برای کاشان سروده‌ام که قرار است به عنوان سرود رسمی کاشان رونمایی شود و اکنون در مرحله ساخت است.

غیر از کاشان چه شهر دیگری را پیشنهاد می‌کنید؟

دومین شهری که برایش شعر گفته‌ام همدان است که محمد معتمدی آن را اجرا کرده و خوانده. همدان شهری است که محل گذر من به سمت ایلام است. همواره مسیرم در این راه از همدان می‌گذرد. از همدان همواره خاطرات خوبی به یاد دارم، به ویژه آن دو مزار معروف یعنی باباطاهر و ابن سینا. این دو جا را برای تعطیلات نوروزی توصیه می‌کنم. غالباً سفرهای نوروزی به شمال کشور است اما کاشان، همدان و همچنین یزد، هر سه دیدنی‌اند. البته معتقدم که همه جای ایران دیدنی است. بنادر ایران جملگی دیدنی و زیبا هستند. به طور مثال قشم جایی است که چندین بار به آنجا سفر کرده‌ام و از جنوب ایران شهر زابل و روستاهای اطراف زابل واقعاً تماشایی است.

در شعر و ادبیات‌داستانی و تاریخ ادبیات دارای سلیقه منحصر به فردی هستید. کتابی که پیشنهاد می‌کنید مخاطبان در نوروز بخوانند و لذت ببرند چیست؟

بستگی دارد که در چه حوزه‌ای این پرسش مطرح شود. اگر در حوزه تخصصی خودم بخواهم کتابی توصیه کنم، به گمانم اگر مخاطبان اهل مطالعه تاریخ ادبیات باشند، پیشنهادم مرتبط با آثاری است که با مولانا ارتباط می‌یابد. خودم هم به این حوزه بسیار علاقه‌مندم. وقتی کتابخانه خودم را سرشماری کردم، به سادگی دریافتم که قریب به ۴۰ تا ۴۵ درصد کتاب‌هایم درباره حضرت مولاناست. لذا کتاب‌هایی که چشم مرا گرفته و ذهنم را درگیر کرده پیشنهاد دارم که یکی کتاب «جهان‌بینی و حکمت مولانا» است که منوچهر مرتضوی آن را نگاشته است. این کتاب به شناخت بیشتر مولانا کمک خواهد کرد. یک کتاب دیگر در مناقب مولانا به نام «رساله» که فریدون احمد سپهسالار نوشته و محمدعلی موحد آن را تصحیح کرده کتاب درخشانی است. البته ده‌ها کتاب درباره مولانا نوشته شده و خودم هم کتابی با عنوان «شرح اشتیاق» زیر چاپ دارم که در نمایشگاه کتاب تهران رونمایی خواهد شد. این کتاب هم گفتارهایی است درباره مولانا.

۳۲ سال پیش وقتی بچه‌های دهه ۶۰ خردسال بودند، رمضان با نوروز تلاقی داشت. امسال هم چنین است. خاطره‌ای از آن سال‌ها دارید؟ آن سال‌ها چگونه بود و چه تفاوتی با امسال دارد؟

تشتت و فاصله‌ای که بین خانواده‌ها وجود دارد بیشترین تخالفی است که با رمضان آن سال وجود دارد. تنهایی‌ای که انسان امروز با آن مواجه است و گسترش فضای مجازی و توسعه تکنولوژی ارتباطی، متأسفانه باعث شده آن اجتماعاتی که در نوروز و به تبع آن در رمضان وجود داشته، کم‌رنگ‌تر شود. این دو آیین ما را به گرد هم جمع شدن و دور یک سفره نشستن و کنار هم بودن دعوت می‌کند. رمضان و نوروز یک چیز را به طور مشترک در ذهن تداعی می‌کند و آن هم اجتماعات خانوادگی و دید و بازدیدهاست. امیدوارم تلاقی این دو با هم باعث انرژی مضاعفی شود. به طوری که این رفت و آمدها باز هم شکل بگیرد. به طور معمول در ماه رمضان مردم فکر می‌کنند که موقع افطار نباید در خانه تنها باشند. یا به مادر و پدرشان سر می‌زنند یا به بزرگ‌ترهای فامیل. حال که با عید هم تلاقی یافته، این هر دو می‌تواند انگیزه‌ای باشد که رفت و آمدها بیش از پیش شکل بگیرد. در گذشته، آنچه به یاد دارم تلاقی این دو هیچ گونه تعارضی با هم نداشت. هر دو پهن کردن سفره و اطعام و عید است. رمضان جشن بندگی و عبادت است و نوروز هم تحول سال نو. حتی می‌توان به نوعی گفت که هر دو خانه تکانی است. یکی خانه فیزیکی را می‌تکانیم و دیگری خانه روح را که هر دو با هم تناسب دارند. تلاقی دو عید یعنی نوروز و فطر چنان اهمیت دارد که شیخ اجل سعدی می‌گوید «دهل‌زن گو دو نوبت زن بشارت/ که دوشم قدر بود امروز نوروز». اینکه برای سعدی علیه رحمه هر دو چنان شیرین بوده که می‌گوید دو بار دهل بزن، امیدوارم این شادی در جان مردم بنشیند.

در اینستاگرام فالوئرهای بالایی دارید. آرزوی‌تان برای مردم ایران در سال جدید چیست؟

مهمترین آرزویی که به ذهن می‌رسد، گشایش اقتصادی و آرامش سیاسی است. امیدوارم مردم به هر دو این آرزوها برسند. گشایش اقتصادی بزرگترین آرزویی است که ذهن همه مردم را به خودش مشغول کرده. به ویژه شرایط مالی مردم روز به روز سخت‌تر میشود. من آرزو میکنم که این مشکل حل شود. تا این مشکل حل نشود، مسایل دیگر به جای خود باقی است.