جزئیات اعمال و فضیلت شب بیست و هفتم ماه رمضان

همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: شب بیست و هفتم رمضان، یکی از شب‌های نورانی این ماه مبارک است که برای این شب، علاوه بر اعمال مشترک همه روزهای ماه رمضان، برخی دعاها و اعمال اختصاصی هم نقل شده است. شیعیان و بخشی از پیروان مذاهب اهل سنت درباره شب قدر بودن شب ۲۳ ماه مبارک رمضان اتفاق نظر دارند، اما بیش‌تر پیروان اهل تسنن، شب بیست و هفتم را محتمل‌تر می‌دانند. به بیان دیگر، بیش‌ترین تأکید در منابع روایی سنّی بر شب بیست‌ و سوم است و البته این تنها در منابع آمده است و اما در عمل، امروزه به استناد روایات مربوط به شب بیست و هفتم، این احتمال قوی تر از احتمال‌های دیگر دانسته شده و اعمال ویژه شب قدر هم در میان اهل سنت، به طور خاص در این شب صورت می‌پذیرد. با این حال، اعمالی که بر این شب وارد شده را با هم مرور می‌کنیم.

• اختلاف در تقدیم و تاخیر دعاهای روزانه ماه مبارک

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان می گوید که در کتب مختلف دعا در تقدیم و تاخیر و عبارت دعاهای روزانه ماه مبارک اختلاف است و ادامه داده که کفعمی دعای روز ۲۷ را برای روز ۲۹ ذکر کرده است و خود تصریح می کند که موافق مذهب شیعه بعید نیست که این دعا مناسبتش با روز ۲۳ بیشتر باشد. (اهل سنت شب ۲۷ را از شب های احتمالی قدر می دانند.

• درک شب قدر

بر اساس تفسیر آیت الله مجتهدی تهرانی در شرح فراز «اللهمّ ارْزُقْنی فیهِ فَضْلَ لَیلَةِ القَدْرِ» در دعای روز بیست و هفتم ماه مبارک رمضان بر اهمیت درک شب قدر تاکید شده و می‌گوید: در این بخش از دعا می‌خوانیم، ای خدا، برتری فضیلت شب قدر را روزی‌ام کن. از این دعا برخی احتمال می‌دهند که شب بیست و هفتم ماه رمضان، شب قدر است. در روایات، راجع به شب قدر اختلافاتی وجود دارد. شیعه اعتقاد دارد که به احتمال قوی شب بیست و سوم، شب قدر است و برادران اهل تسنن به بیست و هفتم اعتقاد دارند و این شب را احیا نگه می‌دارند و اعمال شب قدر را به جا می‌آورند. شیعه هم البته شب بیست و هفتم احیا دارد؛ اما تنها در اول شب. این استاد اخلاق با بیان اینکه برخی قائل به شب قدر بودن شب نیمه شعبان هستند، ادامه می‌دهد: اندازه‌گیری برنامه‌های ما اعم از سلامتی، عمر طولانی، رفاه، بلا، گرفتاری و هر پیشامدی در شب قدر اتفاق می‌افتد. شبی که مورد اختلاف است و حتی برخی، عید فطر را برای آن قائلند. برخی اولیا، تمام سال را احیا می‌گرفتند تا آن شب قدر که معلوم نیست چه وقت است را درک کنند.

• غسل شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان

یکی از اعمال مهم شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان، غسل است. کلمه «غَسل» در لغت به معنی شستن است. غُسل در اصطلاح فقهی هم به معنی شستن تمامی بدن از سر تا پا با کیفیت تعیین شده از سوی شرع، به قصد قربت و انجام فرمان الهی است. در غسل دست کشیدن لازم نیست و به هر صورتی آب به بدن برسد کافی است. از احکام آن به تفصیل در باب طهارت رساله‌های عملیه سخن گفته‌اند. قرآن در آیات ۶ مائده و ۴۳ نساء به این موضوع پرداخته و بیش از ۲۴۰۰ حدیث هم در این موضوع وجود دارد. یکی از آثار غسل، پاک شدن و طراوت روح و آمادگی آن برای نزدیک شدن به خدا و عبادت است. در روایت از اینکه کسی با حالت جنابت بخوابد نهی شده است. غسل را یک عمل عبادی دانسته‌اند که نیت تقرب به خدا در آن لازم است.

• اقامه نماز چهاررکعتی

شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان که روز به درک واصل شدن ابن ملجم مرادی هم است، بنابر نقل کتاب مفاتیح الجنان اعمالی بر آن وارد شده است. منقول است که حضرت امام زین العابدین (ع) در این شب، این دعا را از اول شب تا آخر شب می خواند:«خدایا دوری از خانه فریب(دنیا) و دل نبستن به آن و بازگشت به خانه جاویدان و آمادگی برای مرگ پیش از رسیدن آن را روزی‌ام گردان.» عمل دیگری که برای شب بیست و هفتم ذکر شده، نماز چهاررکعتی است که در هر رکعت حمد و «تبارک الذی بیده الملک» و اگر نتواند بیست و پنج مرتبه توحید بخواند.