همشهری-سعیده مرادی: در شهر تهران تعداد بوستان‌هایی که به کشت و آموزش گیاهان دارویی اختصاص دارند، کم نیست. بوستان‌هایی مانند نارنج، نیلوفر، باغ راز هستی، باغ ملی گیاهشناسی، سرخه‌حصار و بوستان بهشت مادران که می‌توانید در آنها با انواع گیاهان دارویی آشنا شوید و حتی آنها را پرورش دهید.
بوستان نارنج
زمین بوستان در گذشته به وثوق‌الدوله، نخست‌وزیر احمدشاه تعلق داشت و در آن انواع صیفی و سبزی می‌کاشتند و از سال ۱۳۷۳به بوستان تبدیل شد.
باغ بوتانیک
آنچه این بوستان را زبانزد کرده، وجود باغ اجتماعی یا بوتانیک در آن است. در این باغ ۲گلخانه با مساحت‌های ۲۵۴و ۲۵۰مترمربع، ۵مزرعه و ۴باغ تخصصی و بیش از ۱۹۰گونه گیاهی کاشته شده وجود دارد. وجود این باغ باعث شده تا مردم هنگام گشت‌زنی با انواع گیاهان به‌ویژه گیاهان دارویی مانند آویشن، نعنا، گل گاوزبان، به‌لیمو، بومادران و... آشنا شوند. همچنین به شهروندان آموزش‌های روغن‌گیری دارویی و معرفی انواع دمنوش‌ها مانند چای ترش، دارچین و... با کاربری دارویی ارائه می‌شود.
کاشت گیاهان دارویی با مردم
وجود ۳مزرعه خانواده و یک مزرعه دانش‌آموز توانسته خلاقیت شهروندان را شکوفا و اوقات فراغت‌شان را پر کند. زمین‌ها قطعه‌بندی شده و هر کسی در زمین خود داروی گیاهی یا سبزی می‌کارد. وجود این مزارع باعث شده شهروندان از محصولات طبیعی کاشت خود استفاده کنند. از آنجا که آموزش‌ها در این بوستان به راحتی در دسترس است، شهروندان می‌توانند با راهنمایی کارشناسان، گیاهان دارویی مختلف را در زمین‌های بخش مزرعه بکارند و تا رسیدن به محصول، از آنها نگهداری کنند.
نشانی: بزرگراه شهید محلاتی، بلوار نبرد
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: آهنگ
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: بلوار نبرد
امکانات: سوله ورزشی الزهرا، آبنما، زمین بازی کودکان، دریاچه و سرویس بهداشتی
بوستان نیلوفر
بوستان محلی نه چندان بزرگ است که هرچند وسعت زیادی ندارد، اما نقش مهمی در تامین فضای سبز محله بریانک ایجاد کرده است.
باغچه زیبا
سال۱۳۹۳بخشی از بوستان نیلوفر به کاشت گیاهان دارویی اختصاص داده شد. این باغچه در مساحت ۴۰مترمربعی انواع گیاهانی مانند رزماری، آویشن، نعنا فلفلی، گل‌گاوزبان، همیشه بهار و به‌لیمو را در خود جای داده است. همزمان با کاشت گیاهان دارویی، در این مجموعه به علاقه‌مندان شیوه‌های کاشت، نگهداری و برداشت این گیاهان آموزش داده می‌شود تا افراد بتوانند براساس علاقه خود با خواص آنها آشنا شده و آن‌را در خانه‌های خود و حتی داخل جعبه پرورش دهند.
نقش یک بوستان محلی
آمار و ارقام می‌گویند سرانه فضای سبز در منطقه ۱۰شهرداری تهران بسیار محدود است. همین موضوع نقش راه‌اندازی بوستان‌های محلی مانند بوستان نیلوفر را مهم‌تر می‌کند. بوستان نیلوفر با داشتن امکانات تفریحی مختلف برای کودکان، زمین ورزشی برای نوجوانان و جوانان و فضای طبیعی برای استراحت در طبیعت، مورد استقبال گردشگران قرار گرفته است. پوشش گیاهی این بوستان متنوع است و ایجاد بخش گیاهان دارویی بر طرفداران وقت‌گذراندن در این بوستان اضافه کرده است.
نشانی: بریانک، خیابان محبوب مجاز، خیابان اردشیر احمدی، خیابان احمدی
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: خوش
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: کمیل
امکانات: زمین بازی کودکان، زمین چمن مصنوعی، سرویس بهداشتی و وسایل ورزشی
باغ راز هستی چیتگر
بخشی از بوستان وسیع چیتگر است. در این باغ محدوده‌ای با عنوان «باغچه نوازش» برای نگهداری حیوانات اهلی و روستایی و بخش گیاهان دارویی طراحی شده است.
باغ راز هستی با برکه و پرنده
این باغ با مساحت ۵/۱۸هکتار شامل برکه و مجموعه باغ نوازش و مجموعه نگهداری پرندگان هم می‌شود که در آن حیواناتی مانند اسب، بز، شتر، لاما و پرندگان زیبا و دوست‌داشتنی ازجمله طاووس، جغد، گنجشک و قرقاول نگهداری می‌شوند. در برکه این مجموعه هم می‌توانید ماهی‌های زینتی رنگارنگ را تماشا کنید. بخش‌هایی مانند باغ گیاهان دارویی، مجموعه‌ای از انواع گل‌های رُز بومی ایرانی و مجموعه گندم‌زار و یونجه‌زار هم دارد.
۳۲گونه دارویی
در باغ راز هستی بیش از ۳۰هزارگونه مختلف گیاهی از انواع گیاهان دارویی گرفته تا درخت‌های میوه کاشته شده است. بخش گیاهان دارویی شامل مریم گلی، مریم نخودی، بومادران، عناب، آویشن، برگ بو، به‌لیمو، زرشک و... است که به شکل منظم کنار هم قرار گرفته‌اند. تنوع گیاهان دارویی به ۳۲گونه می‌رسد. هدف از راه‌اندازی این بخش آشنایی شهروندان به‌ویژه جوانان و نوجوانان باگونه‌های مختلف داروهای گیاهی است. این فضا شرایطی را مهیا کرده که شهروندان گونه‌های گیاهی را که تاکنون از نزدیک ندیده‌اند ببینند و درباره خواص دارویی آن شناختی پیدا کنند. اغلب‌گونه‌های گیاهی این باغ از نوع بومی و مقاوم به خشکی است که با توجه به شرایط اقلیمی شهر تهران کاشته شده‌اند.
نشانی: کوهک، خیابان پیست استقامت، پارک جنگلی چیتگر
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: دریاچه چیتگر
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: پایانه دریاچه
امکانات: پارکینگ، زمین‌بازی، سرویس بهداشتی، آلاچیق و بوفه
بوستان بهشت مادران
به‌عنوان نخستین بوستان ویژه بانوان در پایتخت راه‌اندازی و بعدها بخش‌های متنوع دیگری مانند گیاهشناسی به آن اضافه شد.
ویژه بانوان
بوستان بهشت مادران ۲۰هکتار مساحت دارد و فقط روزهای آخر هفته و تعطیلات به شکل خانوادگی قابل استفاده است. مابقی روزها به بانوان اختصاص دارد. طراحی فضای بوستان و پوشش گیاهی متنوع آن، محیطی طبیعی برای ورزش، تفریح و گردش ایجاد کرده و آلاچیق‌های متعددی برای استراحت در هوای مطبوع بوستان طراحی شده است.
گلخانه گیاهان دارویی
گیاهان دارویی بوستان بهشت مادران شامل گلخانه‌ای است که به‌منظور کاشت و نگهداری این نوع از گیاهان و آموزش آن ساخته شده است. گل مغربی، زوفا، رازیانه و کرفس وحشی ازجمله گونه‌های کاشته شده در این گلخانه هستند. آشنایی با نحوه کاشت، نگهداری و خواص این گیاهان دارویی در دوره‌های رایگان به شهروندان آموزش داده می‌شود.
نشانی: بزرگراه حقانی (جنوب به شمال)، ابتدای خیابان کاویان
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: بوستان بهشت مادران
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: شهید حقانی
امکانات: ۱۰آلاچیق، رختکن مخصوص تعویض لباس، سرویس بهداشتی و نمازخانه و ۳ آبنما، خانه بازی، جاده سلامتی، مجموعه ورزشی، استخر، کلینیک گل وگیاه، رستوران و کتابخانه
بوستان سرخه‌حصار
پارک جنگلی سرخه حصار یکی از بزرگ‌ترین پارک‌های ملی و جزو قدیمی‌ترین شکارگاه‌های جنگلی حفاظت شده از دوران قاجار است که حدود ۹۲۰۰هکتار مساحت دارد.
آموزش کشت و پرورش
این پارک علاوه بر ویژگی‌های قابل‌توجه طبیعی امکانات متنوعی دارد. به‌عنوان مثال مزرعه پرورش گیاهان دارویی آن سال۱۳۹۴داخل بوستان جنگلی سرخه‌حصار دایر شد. در این محل بیش از ۲۰۰گونه انواع گیاهان دارویی در کرت‌های جداگانه کشت شده است. بازدید از این مزرعه هم فال و هم تماشاست؛ چون علاوه بر حضور در مزرعه سرسبز و زیبا، علاقه‌مندان می‌توانند با راهنمایی کارشناسان، با خواص انواع گیاهان دارویی ازجمله گل گاوزبان، بابونه، آویشن، بارهنگ، رازیانه و... آشنا شوند و طرز تهیه دمنوش‌های دارویی و ترکیبات ثانویه ازجمله عرقیات گیاهی را یاد بگیرند.
تفریح آموزنده
هزینه رفت‌وآمد و بازدید از مزرعه برای افرادی که در دوره‌های آموزشی پرورش گل وگیاه مناطق شهرداری شرکت می‌کنند، رایگان است. البته با گشتی در بوستان هم می‌توان انواع گیاهان با خواص دارویی را یافت چون پوشش گونه‌های بالشتکی مانند کلاه‌حسن، گون، چوبک و گیاهان دارویی مانند آویشن، قدومه، بومادران، کاکوتی و پونه کوهی در این بوستان وجود دارد.
نشانی: بزرگراه شهید یاسینی شرق
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: چهارراه تهرانپارس
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: فرهنگسرا
امکانات: آلاچیق، نمازخانه، سرویس بهداشتی، بوفه، پیست دوچرخه‌سواری و زمین بازی
باغ گیاهشناسی ملی ایران
حدود ۱۴۵هکتار وسعت دارد و در آن انواع گونه‌های گیاهی از دارویی تا درختی و بوته‌ای از نقاط مختلف جهان نگهداری می‌شود.
بزرگ‌ترین در خاورمیانه
بزرگ‌ترین باغ گیاهشناسی خاورمیانه و یکی از ۱۰باغ گیاهشناسی برتر جهان به‌لحاظ وسعت است. این باغ طوری طراحی شده که یک باغ ایرانی را توصیف کند؛ به‌گونه‌ای که در مرکز آن میدانی تعبیه شده که در چهار جهت ۴بلوار قرار دارد. همچنین در طراحی باغ گیاهشناسی تهران تلاش شده تا مناظر و چشم‌انداز طبیعی سه کوه زاگرس، البرز و هیمالیا شبیه‌سازی شود. البته وجود ۶رودخانه و یک دریاچه هم به ایجاد فضای طبیعی باغ کمک کرده است. از دیگر جاذبه‌های باغ دو آبشار است که ریزش آب آنها از بلندی و لابه‌لای صخره صورت می‌گیرد.
فرایند طبیعی کاشت
سال ۷۳بخشی به مساحت ۵هکتار در فضای باغ گیاهشناسی ملی ساخته شد که امروزه از آن به‌عنوان محدوده گیاهان دارویی یاد می‌شود. این بخش شامل گیاهان معطر یا کاربری‌های صنعتی است. فرایند کاشت و نگهداری گیاهان در این بخش به‌صورت طبیعی است و از دستگاه تقطیر برای رشد گیاهان دارویی استفاده می‌شود. جویباری در این بخش بین گیاهان وجود دارد. گونه‌های گیاهی این بخش از ۹۰تیره تشکیل شده‌اند. پل عابر روی نهر در جوار نیلوفرهای آبی، گل‌های رنگارنگ و ماهیان قرمز داخل برکه بر زیبایی این بخش افزوده‌اند.
سیاحت در باغ اقلیم‌های جهانی
در باغ گیاهشناسی ملی ایران ۶۴گونه درخت و درختچه از حوزه‌های هیرکانی و ۲۴۰گونه از سرزمین البرز، ۴۲گونه چوبی و ۳۰گونه علفی از اقلیم زاگرس به همراه ۲۳مجموعه گیاهی متنوع و ۴۰گونه گیاهی از بوم‌های کویری و بیابانی نگهداری می‌شود. البته در این باغ اقلیم‌های جهانی هم دیده شده است؛ ازجمله سرزمین‌های چین و ژاپن، هیمالیا، قفقاز، آمریکا و سیبری و باغ‌های اروپایی. در اینجا ۸کلکسیون و باغات تخصصی درباره موضوعات آموزشی و نمایشی، باغ‌های سیستماتیک، آربراتوم، گیاهان دارویی و صنعتی، باغ‌های صخره‌ای و زینتی نیز وجود دارد.
نشانی: اتوبان تهرانکرج، خروجی پیکانشهر، بلوار باغ گیاهشناسی ملی ایران
نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس: بلوار باغ گیاهشناسی
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو: ایران‌خودرو
امکانات: کافه، رستوران، سرویس بهداشتی و امکان خرید انواع گیاه
نظر شما