همشهری آنلاین - محمد باریکانی: فرونشست‌های متعدد رخ داده در محوطه باستانی ثبت جهانی شده نقش‌رستم، این مجموعه را در ۲ روز گذشته به تعطیلی کشاند تا تیم پایش، حفاظت و مرمت در آن مستقر شوند و گزارش علمی خسارات وارد شده به نقش رستم را ارائه کنند تا ساماندهی این میراث جهانی ایران آغاز شود.
علیرضا عسگری‌چاوردی به وزارت میراث‌فرهنگی گفته است که بخشی از فرونشست‌های رخ داده در نقش رستم به‌دلیل فرونشست عمومی دشت مرودشت رخ داده و بخش دیگر آن به آوار گسترده باروهای خشتی نقش رستم بازمی‌گردد که در بارندگی‌های چند روز اخیر دچار رانش شده است.
به گزارش همشهری، فرونشست عمومی دشت مرودشت به‌دلیل برداشت بی‌رویه آب‌های زیرزمینی رخ داده و هزاران چاه غیرمجاز واقع در اطراف این محوطه باستانی که کارکرد کشاورزی داشتند با برداشت میلیاردها مترمکعب آب به پایین رفتن سطح سفره‌های آب زیرزمینی این منطقه و خشکیدگی آبخوان‌های زیر سطح خاک منجر شده‌اند که به ایجاد ترک‌ها و شیارهای عمیق و طولانی در این منطقه و درست در نزدیکی نقش رستم، تخت جمشید، آرامگاه کورش و دشت پارسه انجامیده است.
نقش رستم رکورددار فرونشست در دشت پارسه
دکتر علیرضا عسگری‌چاوردی، مدیر پایگاه میراث‌جهانی تخت جمشید: آب قابل شرب تا ۱۰ سال آینده در تخت‌جمشید، پارسه و دشت مرودشت وجود ندارد و تمامی چاه‌های آب این منطقه به‌دلیل شوری زیاد غیرقابل استفاده خواهند شد. موضوع فرونشست در تخت‌جمشید و دشت پارسه پیچیده شده است. اقدام لازم در وهله نخست برای مقابله با این پدیده، بستن چاه‌های آب بود که بسیاری از چاه‌ها پر شدند، اما مقابله با فرونشست زمین در دشت مرودشت و تخت‌جمشید نیاز به‌کار علمی دقیق و تحقیقات جدی دارد. برای ما مشخص است که حریم درجه یک تخت‌جمشید تا ۱۰سال آینده با بی‌آبی مطلق مواجه می‌شود. دشت پارسه اکنون تبدیل به محدوده کشاورزی در تخت‌جمشید شده و کشاورزی در این شهر وسیع باستانی که ویرانه‌های زیادی از تمدن‌های مختلف را در خود جای داده است در حال انجام است. خشکسالی حوضه آبریز رودخانه سیوند و خشکیدگی چشمه‌ها و قنات‌های بسیاری که در دشت مرودشت، تخت‌جمشید و پارسه قرار داشتند، موجب شد که دشت پارسه از یک باغشهر دوره هخامنشی به پهنه خشک با ویرانه‌های متعدد تبدیل شود. بحران فرونشست البته در دشت پارسه شدیدتر از تختگاه تخت‌جمشید است؛ چون تخت‌جمشید در کوهپایه بنا شده و فرونشست آن با فرونشست‌هایی که در باروی خشتی نقش‌رستم وجود دارد، متفاوت است. کوه رحمت و کوه حسین در تخت‌جمشید از نظر گسل و زمین‌شناسی تفاوت دارند و به همین دلیل میزان تأثیرگذاری فرونشست در این دو بخش متفاوت است. در نقش‌رستم به‌دلیل وجود گسل‌های زمین‌شناسی، حجم فرونشست بیشتر است؛ ضمن آنکه مسئله فرونشست و زلزله مسئله دائمی دشت مرودشت بوده که در دوره هخامنشیان و دوره‌های بعد هم اتفاق افتاده است. تخت‌جمشید در دامنه یک کوه‌سنگی و صخره بنا شده و فونداسیون پیرامونی آن از بلوک‌های سنگی است که از دامنه همان کوه برداشت شده است؛ بنابراین در سطح تختگاه تخت‌جمشید، تأثیرات فرونشست چندان زیاد نیست، اما اگر ادامه پیدا کند، خطرناک است. در محدوده حریم درجه یک تخت‌جمشید و دشت پارسه، فرونشست‌ها عمدتا در نقاطی هستند که زمین رسوبی است. به‌دلیل سست‌بودن بافت خاک در لایه‌های سطحی و زیرین، دشت پارسه تأثیر بیشتری از فرونشست گرفته است. هم‌اکنون برنامه ۱۰ساله پایان کشاورزی در دشت پارسه برای تغییر کاربری کشاورزی به پهنه گردشگری در دروازه پردیس پارسه و تل آجری در حال انجام است تا جامعه محلی متوجه شود می‌توان از کشاورزی به گردشگری در پهنه تاریخی مهم‌ترین شهر تاریخی ایران باستان، یعنی پارسه به رفاه بیشتر رسید و نرخ فرونشست را نیز کاهش داد.
نظر شما