پنج مفهوم کلیدی زندگی ساز در پویش زندگی با آیه ها

همشهری آنلاین: پویش قرآنی«زندگی با آیه‌ها» که بزرگترین پویش‌ قرآنی کشور با میلیون‌ها مخاطب محسوب می‌شود، اقدامی مؤثر در انس بیشتر مردم با قرآن است که روز به روز با استقبال گسترده مردم مواجه و به یک نهضت فراگیر فرهنگی و قرآنی تبدیل می‌شود. محمدرضا سنگری، نویسنده، پژوهشگر و رئیس هیئت‌علمی اندیشکده هیأت درباره این پویش بزرگ قرآنی معتقد است، پویش زندگی با آیه‌ها با پرداختن به پنج مفهوم کلیدی زندگی ساز از جمله ایمان، توحید، نبوت، ولایت و معاد به اصلاح رفتارهای ما در رابطه با خود، دیگران، طبیعت و خدا کمک می‌کند. گفت و گو با سنگری در این ارتباط را با هم مرور می‌کنیم. سنگری، قرآن را بهترین پناهگاه دانسته و گفت: قرآن برای جامعه‌ ما تنها یک کتاب آسمانی نیست؛ بلکه کتاب زندگی است و در کنار کتاب زندگی بودن، برای همه‌ ما کتاب آرامش‌بخش است. در لحظه‌هایی که دچار بهم ریختگی درونی می‌شویم و آشوب‌ها و رویدادها در دریای وجود ما موج ایجاد می‌کند، قرآن امن‌ترین و بهترین پناه است. او با اشاره به اثرگذاری انس با قرآن تصریح کرد: قرآن به ما جهت زندگی‌کردن را نشان می‌دهد. قرآن گره‌خورده با تمام لحظه‌های ماست به‌خصوص وقتی نماز می‌خوانیم، چراکه بخش قابل‌توجهی از نمازخواندن ما با قرآن همراه است و ما با خواندن سوره‌های قرآن در نماز راه را پیدا می‌کنیم. این نکته‌ اساسی و کلیدی است که باید به قرآن توجه کرد؛ قرآن به ما جهت می‌دهد و مانع کج‌روی‌ها و انحراف‌ها در زندگی ما می‌شود.

- انس با قرآن باید از دوران کودکی اتفاق بیفتد

سنگری دوران کودکی را بهترین زمان برای انس با قرآن عنوان کرد و گفت: معمولاً بزرگسالان زود فراموش می‌کنند و دچار عصیان می‌شوند؛ اما این کودکان هستند که وقتی با قرآن انس و الفت پیدا می‌کنند، قرآن کاملاً در جانشان رسوخ می‌کند و این زمینه‌ساز سلامت روانی و معنوی آنها می‌شود. اینکه مقام معظم رهبری هم بر اهمیت انس با قرآن تأکید می‌کنند به این سبب است.

- قرآن آرامش‌بخش است

رئیس هیئت‌علمی اندیشکده هیأت با بیان اینکه قرآن خواندن، موسیقی و نغمه قرآن آرامش‌بخش است، گفت: ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که دائم در تلاطم، آشفتگی و بحران‌های روحی است. عصر ما، عصر آسایش است ولی آرامش نیست. همه‌ امکانات هستند برای‌آنکه ما بتوانیم آسایشی داشته باشیم. زندگی‌ها نسبت به گذشته راحت‌تر شده اما آرامش کم است. بر همین اساس خداوند در آیه 28 سوره رعد می‌فرماید" أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ"؛ بنابراین ما به قرآن نیاز داریم تا آرامش خودمان را در پرتو گوش‌دادن به قرآن فراهم آوریم.

- زندگی با آیه‌ها در اصلاح رفتارهای ما مؤثر است

رئیس اندیشکده ادبیات پایداری حوزه هنری با بیان اینکه عنوان پویش زندگی با آیه‌ها پویاست، گفت: پویش زندگی با آیه‌ها از شیوه‌های معمولی حفظ قرآن و توجه محض به آوای قرآن یک گام فراتر رفته است. آیات زندگی ساز در این پویش متناسب با تمام سنین است. او ادامه داد: گاهی اوقات ما به کودکانمان سوره‌هایی یاد می‌دهیم که این سوره‌ها نسبتی با جهان کودک پیدا نمی‌کنند. مثلاً برخی سوره ناس یا سوره‌های آخر قرآن را به کودکان یاد می‌دهند، درحالی‌که بعضی از این سوره‌ها مفاهیمی هستند که قابل‌تطبیق با ذهن و زبان کودک نیستند. این پژوهشگر با تأکید بر انتخاب آیات ضروری برای زندگی گفت: چرا ما آیاتی را انتخاب نکنیم که قابل‌فهم برای کودکان باشد؛ مثل مفاهیمی که قرآن در باب طبیعت مطرح می‌کند یا آیاتی که وجه اخلاقی و اجتماعی دارند. فرض کنید وقتی ما در قرآن می‌خوانیم "وَلَا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا؛ با غرور روی زمین راه نروید، مغرورانه با دیگران برخورد نکنید و سعی کنید متواضع باشید"؛ یا وقتی می‌خوانیم " إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیَاطِینِ؛ اسراف‌کاران دوستان شیطان‌اند" اینها مفاهیمی است که برای زندگی کودک و نوجوان ما یک ضرورت است؛ لذا آیات انتخابی برای تدبر و حفظ باید بامهارت‌های زندگی، رابطه ما با خود، رابطه ما با دیگران، رابطه ما با طبیعت و رابطه ما باخدا ارتباط داشته باشد. او با اشاره به آیات زندگی ساز پویش زندگی با آیه‌ها اظهار داشت: پویش زندگی با آیه‌ها با پرداختن به پنج مفهوم کلیدی زندگی ساز از جمله ایمان، توحید، نبوت، ولایت و معاد به اصلاح رفتارهای ما در این چهار رابطه کمک می‌کند. سنگری به شیوه‌ها مختلف برای پرداختن به آیات قرآن اشاره کرد و افزود: چند سال پیش بنده نزدیک به دویست و چهل آیه را در حوزه‌های اجتماعی و اخلاقی انتخاب کردم و شیوه‌های مختلفی را برای پرداختن به این آیات پیشنهاد دادم. یکی از این شیوه‌ها این بود که از مفهوم آیات شعر بسازیم، مفهوم و محتوای آیه را تبدیل به سرود کنیم، از مفهوم آیه نمایش اجرا نماییم یا حتی مفهوم آیه را نقاشی کنیم.

• ضرورت استفاده از روانشناسان و هنرمندان برای استخراج آیات

سنگری به‌ضرورت استفاده از روانشناسان برای استخراج آیات در پویش زندگی با آیه‌ها اشاره کرد و گفت: در کنار استخراج آیات باید کسانی باشند که تکیه‌گاه‌ و مبانی روانشناختی مخاطب را بدانند؛ یعنی اگر مخاطب ما کودک و نوجوان است بدانیم که آیا آیه و مفهوم آن با کودک تناسب دارد یا نه. او یکی دیگر از راه‌های اثرگذاری پویش زندگی با آیه‌ها را استفاده از ابزارهای هنری عنوان کرد و افزود: شاعران می‌توانند از مفهوم یک آیه قرآن برای کودکان و نوجوانان شعر بسرایند یا نقاشان مفهومی را نقاشی کنند؛ این کارها می‌تواند به تثبیت مفاهیم قرآنی کمک کند؛ یعنی ما صرفاً به حفظ، ترجمه و تفسیر اکتفا نکنیم بلکه با استفاده از ابزارهای هنری ظرفیت آیه را گسترش دهیم. این شاعر آیینی و عاشورایی در پایان تأکید کرد: پویش زندگی با آیه‌ها روش بسیار خوبی است و ان‌شاءالله در طول سال استقرار پیدا کند؛ البته خوب است در کنار کسانی که این آیات را استخراج می‌کنند حتماً از روانشناسان، مشاوران و هنرمندان هم بهره‌گیری و استفاده شود تا ان‌شاءالله کار دقیق‌تر و سنجیده‌تر باشد.