افزایش قیمت بلیت سینما، این روزها برای سینماداران و تهیه‌کنندگان سینما میتواند خبری خوش تلقی شود، اما نکته مهم آن است که آیا این بالا رفتن نرخ، موجب ریزش مخاطب نمی‌شود؟ همچنین میتوان به این نکته اشاره کرد که آیا همپای افزایش قیمت، میزان خدمات و کیفیت سالن‌های سینما هم بالا رفته است؟ پاسخ سؤال دوم تقریبا از پیش مشخص است و پاسخ به سؤال اول نیز چندان دشوار نیست. در این گزارش سعی شده افزایش قیمت بلیت سینما از جوانب مختلف از دید کارشناسان بررسی شود. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند مشکل بزرگ امروز سینمای کشور قیمت بلیت نیست بلکه ضعف مدیریت در آن است.
در حالی که بیش از 2سال بود که قیمت بلیت سینما ثابت مانده بود، شورای صنفی نمایش در آخرین جلسه‌اش، تصمیم به افزایش قیمت‌ها گرفت. اینکه قمیت بلیت سینما همراه با نرخ تورم بالا نرفته، واقعیتی غیرقابل انکار است. در این سال‌ها شاهد افزایش هزینه‌های تولید بوده‌ایم. از بالا‌رفتن دستمزدها گرفته تا افزایش هزینه‌های نگاتیو، کپی صفر، اجاره دوربین و… جملگی در افزایش هزینه‌ها تاثیر گذاشته‌‌اند.
سینما رفتن شاید هنوز هم تفریحی گران محسوب نشود اما باید دید کیفیت فیلم‌های ایرانی در چه سطحی قرار دارند؟ آیا افزایش بهای بلیت، از تعداد مخاطبان سینما نمی‌کاهد؟وقتی قیمت همه چیز بالا‌رفته، طبیعی است که قیمت بلیت سینما نیز افزایش یابد. به همین دلیل برخی اعتقاد دارند قیمت بلیت باید بیش از اینها بالا برود.باید دید در این صورت چند نفر حاضر می‌شوند برای تماشای فیلم‌هایی که بسیاری از آنها زیر استاندارد هستند، مثلا 5هزار تومان پرداخت کنند؟گفته می‌شود مخاطب به افزایش قیمت‌ها عادت دارد و با افزایش بهای بلیت باز هم به سینما خواهد آمد.
در این رابطه میتوان به آمار ریزش مخاطب در این سال‌ها اشاره کرد و اینکه فروش استثنایی یکی دو پدیده در سال نمی‌تواند واقعیتی به نام کم اعتنایی تماشاگر به محصولات سینمای ایران را انکار کند. اگر افزایش بهای بلیت به معنای افزایش درآمد سینما باشد که اتفاقی خجسته است ولی اگر به قیمت کاهش تماشاگر تمام شود، نمی‌توان از چنین اتفاقی استقبال کرد.
افزایش قیمت، لطمه می‌زند
سیروس تسلیمی معتقد است افزایش قیمت بلیت سینما برای گروهی از فیلم‌ها که پر‌مخاطب هستند، تبلیغات خوبی دارند و یا جوایزی در رقابت‌های داخلی و خارجی کسب کرده‌اند، میتواند مثبت باشد اما برای تماشاگر ایرانی که معمولا ترجیح می‌دهد با کمترین هزینه و یا با بلیت مجانی فیلم ببیند، این افزایش قیمت اتفاق خوبی نیست.
تسلیمی میگوید: فیلم‌های به‌اصطلاح فرهنگی که مخاطب خاص دارند از این افزایش قیمت صدمه می‌بینند چون وقتی بلیت گران می‌شود، مردم ترجیح می‌دهند به تماشای فیلمی بنشینند که آن را دوست دارند؛ یعنی کمتر تن به ریسک می‌دهند. مردم فیلمی را که دوست دارند، در هر شرایطی از بابت قیمت بلیت به فروش میلیاردی نزدیک میکنند.
با این افزایش بها، راه برای ساخت فیلم‌های تجاری هموارتر می‌شود؛ یعنی سینمای ما کمتر به سمت ساخت فیلم‌های اجتماعی و فرهنگی می‌رود چون با افزایش بها، دستمزدها، هزینه‌های تولید فیلم، چاپ، کپی، هزینه تبلیغات و… بالاتر می‌رود و تهیه‌کننده هم با ساخت فیلم ارزشی ریسک نمی‌کند و ترجیح می‌دهد فیلمی بسازد که از فروش آن مطمئن باشد. در این میان فیلم‌های ارزشی کمتر و سخت‌تر ساخته می‌شوند مگر اینکه دولت مستقیما سرمایه‌گذاری کند که آن هم باعث پیش آمدن جریانات دیگری همچون دست بردن در فیلمنامه و… می‌شود.
تسلیمی بهترین راه حل را شناور کردن قیمت بلیت دانسته و میگوید: قیمت بلیت صبح تا بعد از ظهر، باید متناسب با سطح درآمد اقشاری مثل دانشجویان و دانش‌آموزان باشد. با این روش همه اقشار جامعه میتوانند سینما را به‌عنوان یک تفریح در برنامه خود بگنجانند. اما این شناور شدن هم مستلزم پیاده کردن پارامترهای مختلفی همچون فروش مکانیزه، مشارکت شهرداری در فروش بلیت و… است که این امکان وجود ندارد.
به جز تعدادی از سینماها همیشه کمبود امکانات باعث عملی نشدن این طرح شده است. در سینماهای اروپا این اتفاق به خوبی رخ می‌دهد و هر شب نیز گردش مالی فروش فیلم‌ها مشخص است. امروزه اغلب سینماهای ما در سانس‌های صبح، خالی است و حتی فیلم‌های خوب هم وقتی بلیت گران است مخاطب ندارد. اگر قیمت بلیت شناور باشد، صندلی در سانس‌های صبح هم پر می‌شود. متأسفانه سینمای ما مدیریت فنی قوی ندارد و نرم‌افزارهای لازم برای فروش مکانیزه نیز وجود ندارد.
این پخش‌کننده در نهایت افزایش قیمت بلیت را با توجه به نرخ تورم منطقی می‌داند اما معتقد است کیفیت فیلم‌ها بنا به محدودیت‌های مالی و سایر محدودیت‌ها، آنچنان منطبق با ذائقه مخاطب نیست. او میگوید: از طرفی مخاطب سینمای ما به خاطر دولتی بودن سینما، به ارزان بودن قیمت بلیت عادت کرده است و از سوی دیگر کیفیت فیلم‌های ما با وجود سرمایه بالایی که نیاز دارد و هزینه‌ای که برای آن می‌شود آن طور که باید نیست.
تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار در شرایط فعلی سینمای ما، برای ساخت فیلم‌ها فداکاری میکنند. این روزها با ارزش افزوده کالاها و ناامنی در تولید، مشکلات دریافت پروانه و محدودیت تعداد سالن‌های سینما، این شرایط بحرانی است. در کشوری که سالانه بین 80 تا 90 فیلم بلند سینمایی تولید می‌شود باید حداقل 3 هزار سالن سینما وجود داشته باشد. محدودیت تعداد سالن‌ها باعث می‌شود، یک فیلم در اوج فروش از اکران برداشته شود چون فیلم‌های بعدی در نوبت هستند. در کشور ما فقط فیلم‌هایی که در بخش تبلیغات خوب عمل میکنند، به فروش خوبی می‌رسند چون مخاطب از اکران آنها مطلع می‌شود.
برای قضاوت زود است
محمد رضا صابری قضاوت در مورد کاهش یا افزایش مخاطب با تغییر نرخ بلیت را مستلزم گذر زمان می‌داند اما معتقد است تجهیز سالن‌ها در یک سال اخیر و اضافه شدن پردیس‌های سینمایی به مدد شهرداری و مؤسسه سینما شهر، این پتانسیل را برای افزایش بهای بلیت سینماها ایجاد کرده بود. او میگوید: این روزها سالن‌های سینماها از نظر امکانات قابل دفاع هستند. در بخش فیلم‌سازی نیز ما امسال را با فیلم پرفروش «اخراجی‌ها 2» شروع کردیم و در ادامه هم این روزها «درباره الی» روی اکران است و در کنار آن نیز فیلم‌های خوب دیگری که قابلیت جذب مخاطب را دارند، پس میتوان گفت سینمای ما این روزها میتواند رضایت مخاطب را جلب کند.
از سویی دیگر آنچه از سوی ارشاد به ما ابلاغ می‌شود حاصل توافق سینمادار و پخش‌کننده است؛ یعنی آنها اگر تشخیص دهند میتوانند بلیت را با قیمت پایین‌تری در اختیار مخاطب بگذارند چون نرخ اعلام شده، نرخ حداکثر است. از طرفی تعداد سینماهای ممتاز ما با بهای بلیت 3 هزار تومان محدود است. سینماهای مدرن 2هزار و500 تومانی هستند و باقی که اکثرا در این محدوده‌اند نرخ زیر 2 هزار تومان دارند.
این سینمادار معتقد است: افزایش کیفیت سالن‌های سینما میتواند انگیزه‌ای باشد تا کیفیت فیلم‌ها نیز رشد کرده و به حد قابل‌قبولی برسد. او میگوید: افزایش نرخ بلیت سینما با توجه به درجه بندی سالن‌ها، باعث می‌شود بین سینمادارها رقابتی در جهت بالابردن کیفیت سالن‌ها صورت بگیرد که آن را تبدیل به سینمای مدرن و در نهایت ممتاز کنند، این مسئله قطعا در نهایت در کیفیت فیلم‌ها نیز مؤثر خواهد بود. تجربه ثابت کرده که افزایش قیمت بلیت به‌فروش فیلم‌ها لطمه‌ای نزده است. اگر مخاطب سالن سینما را بپسندد و فیلم خوب در آن ببیند، معمولا افزایش قیمت عامل بازدارنده نیست؛ یعنی تعداد مخاطب با افزایش بهای بلیت کاهش نمی‌یابد.
صابری افزایش نرخ بلیت سینما را در مجموع به نفع سینما می‌داند و معتقد است کسانی که مخالف هستند میتوانند همچنان طرح قیمت شناور را اجرا کنند. او میگوید: سینمادار و پخش‌کننده با توافق هم میتوانند قیمت را شناور کنند، مثلا تا 3 بعد از ظهر، نیم بها باشد؛ البته این طرح از سوی انجمن سینماداران در دست بررسی است.
نیازمند افزایش کیفیت فیلم‌ها
امیرحسین علم الهدی معتقد است: افزایش بهای بلیت سینما چند پیامد میتواند داشته باشد؛ هر سال هزینه‌های زیادی به سینما تحمیل می‌شود وچاره‌ای نیست که این افزایش بها اتفاق بیفتد. او میگوید: باید یادمان باشد که در سینمای جهان قیمت بلیت رابطه مستقیم با درآمد سرانه ملی دارد. امروزه در کشورهای اروپایی و آمریکا قیمت بلیت بین 7 تا 10 دلار است و عمدتا مردم سینمارو هستند.
در این میان هند وضعیت متفاوتی دارد و آن هم به خاطر تعداد زیاد مخاطب آن است که این تعداد بیش از 3 میلیارد و 500 میلیون نفر در سال است. شاید 2 راهکار پیش‌روی ما باشد؛ یکی اینکه در کنار افزایش بهای بلیت، باید افزایش سطح کیفی فیلم‌ها نیز اتفاق بیفتد. به‌طور میانگین در حال حاضر هزینه تولید فیلم در کشور ما بین 400 تا 450میلیون است. این نقدینگی برای آغاز تولید در سینمای متوسط مورد نیاز است تا به یک سطح کیفی قابل‌قبول برسد. این سینما نمی‌تواند بلیت گران به مخاطب بفروشد.
علم الهدی در کنار افزایش نرخ بلیت، معتقد به شناور کردن بهای بلیت با توجه به روز نمایش، ساعت نمایش و حتی تفاوت قیمت بلیت در یک سانس و در صندلی‌های مختلف است. او میگوید: باید در هفته‌های اول اکران بهای بلیت با هفته‌های بعد متفاوت باشد. بلیتی که در شمال شهر فروخته می‌شود نباید هم‌قیمت بهای بلیت در مرکز و جنوب شهر باشد. اینها نشان از نبود یک استراتژی اقتصادی فرهنگی است. در روزهای سه‌شنبه که بلیت نیم بها به فروش می‌رسد، مخاطب 2 برابر روزهای دیگر است.
مخاطب به قیمت بلیت حساس است ولی باید شرایطی فراهم شود که مخاطب با هر سطح درآمد بتواند به سینما بیاید. در طول یک سانس هم با توجه به موقعیت صندلی‌های سالن، ما می‌توانیم نرخ شناور داشته باشیم. بهترین نقطه سالن میتواند صندلی‌های مبله باشد و بهای بلیتش گرانتر باشد و ردیف‌های جلو مسلما باید ارزان‌تر باشند. نگرانی ما این است که سینما تبدیل به مکانی لوکس بشود اما نتواند کالای لوکس در اختیار مخاطبش بگذارد.
عضو شورای صنفی نمایش این افزایش بها را با توجه به تجربه سالیان گذشته منجر به کاهش مخاطب می‌داند؛ هر چند معتقد است این آمار هیچ‌گاه به‌صورت شفاف ارائه نمی‌شود و اعلام آمار معمولا براساس میزان فروش است. او میگوید: صرف افزایش بهای بلیت نمی‌تواند باعث افزایش فروش سینما شود. سینمای ما نیازمند مدیریتی کارآمد است.
شناور شدن بهای بلیت، قیمت‌گذاری براساس موقعیت جغرافیایی، تعیین کف و سقف بهای بلیت از سوی مدیران و... باعث رشد اقتصادی سینما می‌شود. سینمای ما نیازمند کارشناسی در حوزه تولید و نمایش است. ما در کنار افزایش بهای بلیت باید به فکر راه‌هایی برای جذب مخاطب به سالن‌ها باشیم که متأسفانه چند سالی است از دستور کار خارج شده است.
