دانشگاه تهران؛ 31 رئیس در 75 سال

دانشگاه تهران از آغاز فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی تا‌کنون همواره افراد شایسته و شخصیت‌های برجسته و صاحب نامی چون علی‌اکبر دهخدا، پرفسور محمود حسابی، استاد شهید مرتضی مطهری، شهید محمد مفتح، شهید مصطفی چمران، استاد جلال‌الدین همایى، عبدالعظیم قریب، بدیع الزمان فروزانفر، دکترمحمد معین، دکترعبدالحسین زرین‌کوب و... را به جامعه ایران عرضه داشته است. [دانشگاه فلوریدای 158ساله 15رئیس داشته است]

دانشگاه تهران تا سال 1321 زیر نظر وزارت فرهنگ و معارف اداره می‌شد اما از این تاریخ با تشکیل هیئت امنا و انتخاب ریاست دانشگاه توسط آن به کار خود ادامه داد.

دانشگاه تهران در عمر 75 ساله و نه چندان بلند خود 31 نفر را بر کرسی مدیریت دیده است که نشان از بی‌ثباتی مدیریت در این دانشگاه دارد.

 مدیران دانشگاه:

1- دکتر علی اصغر حکمت:
دکتر علی اصغر حکمت د‌ر اروپا وارد‌ د‌انشکد‌ه حقوق و اد‌بیات شد‌ و از هر د‌و رشته مدرک لیسانس گرفت. مأموریت د‌یگر حکمت د‌ر اروپا مطالعه د‌ر امر آموزش و پرورش و د‌انشگاه بود‌. حکمت د‌ر شهریور 1312 به تهران احضار شد‌ و د‌ر کابینه ذکا‌ءالملک فروغی وزیر معارف و رئیس د‌انشگاه شد‌. د‌ر کابینه جم نیز وزیر فرهنگ بود‌. د‌وران پنج ساله وزارت فرهنگ علی‌اصغر حکمت را باید‌ د‌وران تحول فرهنگی د‌ر این وزارتخانه نام نهاد‌.

تأسیس د‌انشگاه تهران، تأسیس فرهنگستان ایران، تغییر برنامه‌های مد‌ارس به اصول آموزشی کشورهای خارجی، ایجاد‌ تحول د‌ر زبان و اد‌بیات پارسی، توجه به آثار باستانی و تشکیل موزه ایران باستان، انتشار نشریات و تکمیل مد‌ارس ابتد‌ایی و متوسطه از جمله کارهای مهم و تاثیر گذار وی بود‌. وی د‌ر ترمیم کابینه فروغی د‌ر 30 شهریور 1320 وزیر بازرگانی و پیشه و هنر شد‌. د‌ر ترمیم د‌یگر کابینه فروغی، وزارت بهد‌اری را برعهد‌ه گرفت. د‌ر کابینه سهیلی نیز همچنان وزیر بهد‌اری بود‌.

2- دکتر اسمعیل مرآت

3- دکتر عیسی صدیق علم
عیسی صدیق اعلم از رجال سیاسی - فرهنگی اوایل دوران رضا شاه پهلوی است.

4 - سید محمد تدین
سید محمد تدین در دوران مشروطه جزو افرادی بود که در زمان به توپ بسته شدن مجلس شورای ملی توسط محمدعلی شاه از مجلس دفاع می‌کردند. وی در اواخر حکومت رضاشاه در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران به تدریس مشغول شد. وی همچنین در این دوران مدتی نیز وزیر خواروبار بود. تدین در سال ۱۳۲۰ در کاخ دادگستری تهران به اتهام دخالت در انتخابات و سوء استفاده از خواربار محاکمه شد. تدین که استاد ادبیات عرب دانشگاه تازه تاسیس تهران بود در ۱۳ آذر ۱۳۲۰ به عنوان چهارمین رئیس دانشگاه تهران منصوب شد. سید محمد تدین سرانجام در سال ۱۳۳۰ خورشیدی و در سن ۷۰ سالگی در تهران درگذشت.

5 - دکتر مصطفی عدل
مصطفی عدل در اسفند 1320 در آخرین ترمیم کابینه ذکاءالملک فروغی به وزارت فرهنگ معرفی شد ولی با استعفای فروغی کابینه سقوط کرد. جانشین فروغی، علی سهیلی بود که در کابینه خود، عدل را در وزارت فرهنگ تثبیت کرد. در کابینه اول ابراهیم حکیمی و کابینه محسن صدر وزیر مشاور شد. در سال 1326 در کابینه احمد قوام ابتدا وزیر دادگستری و بعد وزیر مشاور شد. در نخست وزیری عبدالحسین هژیر و محمد ساعد مراغه‌ای سمت وزارت مشاور داشت.
 
6 - دکتر علی اکبر سیاسی
علی اکبر سیاسی در سال ۱۳۰۹ موفق به دریافت درجه دکتری روانشناسی از دانشگاه سوربن فرانسه شد. در تدوین قانون تاسیس دانشگاه تهران شرکت داشت. به ابتکار او دانشسرای مقدماتی و دانشسرای عالی برای تربیت معلم در ایران تاسیس شد. پس از تاسیس دانشگاه تهران از اداره تعلیمات عالیه استعفا داد و به تدریس در دانشکده ادبیات پرداخت. در سال ۱۳۲۱ در کابینه احمد قوام‌ وزیر فرهنگ شد.

تا این زمان دانشگاه تهران زیر نظر وزارت فرهنگ اداره می‌شد و مانند یکی از اداره‌های این وزارت بود. دکتر سیاسی با پیگیری سعی در مستقل کردن دانشگاه تهران از این وزارتخانه کرد و بالاخره در ۱۵ بهمن ۱۳۲۱ استقلال دانشگاه را اعلام کرد. بر اساس طرح استقلال دانشگاه انتخاب رئیس دانشگاه به عهده شورای دانشگاه تهران بود. نخستین شورای دانشگاه تهران با اکثریت آرا دکتر سیاسی را به ریاست دانشگاه تهران برگزید.

7 - دکتر منوچهر اقبال
دکتر اقبال پس از نخست ‌وزیری به ریاست دانشگاه تهران منصوب شد. دانشجویان در تظاهراتی اتومبیل او را به آتش کشیدند. پس از این واقعه اقبال از ایران خارج شد.

8 - دکتر احمد فرهاد معتمد

9 - دکتر جهانشاه صالح
دکتر جهانشاه صالح تحصیلات عالیه را ابتدا در دانشکده علوم دانشگاه سیراکیوس نیویورک شروع کرد و موفق به دریافت درجه دکتری پزشکی شد. سپس دکتری تخصصی خود را در رشته زنان و زایمان از دانشکده پزشکی کلمبیا دریافت کرد. وی در هر سه کابینه اردشیر زاهدی، حسین اعلا و جعفر شریف امامی به‌ عنوان وزیر بهداری به کار خود ادامه داد. وی در ۱۸ اردیبهشت ماه ۱۳۴۲ به ریاست دانشگاه تهران انتخاب شدند.

10 - پروفسور فضل‌الله رضا
فضل‌الله رضا لیسانس خود را در رشته مهندسی برق از دانشگاه تهران گرفت. در سال ۱۳۲۴ مدرک فوق لیسانس را از دانشگاه کلمبیا در آمریکا و دکتری خود را در رشته مهندسی برق از دانشگاه نیویورک دریافت کرد.

11 - دکتر علی نقی عالیخانی
دکتر علی نقی عالیخانی تحصیلات خود را در دانشگاه تهران در رشته علوم سیاسی به پایان رساند. برای ادامه تحصیل رهسپار فرانسه شد و در دانشگاه پاریس به اخذ دکترای دولتی اقتصاد نائل آمد. وی پس از بازگشت به ایران مدتی وزیر اقتصاد شد و سپس از 1348 تا 1350 رئیس دانشگاه تهران بود.

12- دکتر هوشنگ نهاوندی
دکتر هوشنگ نهاوندی وزیر آبادانی و مسکن بود که مدتی پس از ترک پست وزارت برای ریاست دانشگاه تهران انتخاب شد.

13 - دکتر احمد هوشنگ شریفی

14- دکتر قاسم معتمدی
دکتر قاسم معتمدی در دانشگاه تهران در رشته پزشکی تحصیل کرد و دارای درجی دکترای طب شد. پس از اتمام تحصیل در دانشگاه تهران یک دوره تخصصی در دانشگاه ایالت کلرادو آمریکا را با موفقیت گذراند و پس از بازگشت به ایران به مدت چند سال سمت معاونت وزارت بهداشت و درمان را به عهده داشت و متعاقباً بیش از 8 سال رئیس دانشگاه اصفهان و بنیانگذار آن بود. وی نیز چندی به سمت وزیر علوم و آموزش عالی منصوب شد. دکتر قاسم معتمدی حدود 3 سال پیش (1385) در خارج کشور درگذشت.

15 - دکتر عبدالله شیبانی
دکتر عبدالله شیبانی دانشجو و سپس استاد علوم فیزیولوژی بود که با دریافت درجه دکتری دولتی از دانشگاه سوربن به ایران بازگشت و ابتدا با سمت دانشیاری در دانشکده علوم و دانشسرای عالی دانشگاه تهران به تدریس پرداخت. وی بعدها به عنوان پانزدهمین رئیس دانشگاه تهران برگزیده شد. 

16- دکتر محمد ملکی
محمد ملکی اولین رئیس دانشگاه تهران در سال ۱۳۵۷ است.  تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در تجریش و دارلفنون گذراند و سپس در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد و در سال ۱۳۴۰ در رشته بهداشت و صنایع غذایی فارغ التحصیل شد. بلافاصله به تدریس در دانشگاه تهران مشغول شد و دوره‌های تخصصی این رشته را در اتریش و انگلستان گذراند. وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با حکم شورای انقلاب، مسئولیت ریاست دانشگاه تهران را قبول کرد.

17 - دکتر حسن عارفی

18 - دکتر علی مهدی‌زاده شهری

19 - دکتر ابوالقاسم گرجی
دکتر ابوالقاسم گرجی پس از طی مراحل تحصیل علوم دینی و حوزوی در سال 1323 برای ادامه تحصیل رهسپار نجف اشرف شد و در سال 1330 پس از اخذ درجه اجتهاد به تهران بازگشت. در سال 1335 با احراز رتبه اول به اخذ درجه لیسانس در فقه و مبانی حقوق اسلامی و در سال 1344 به اخذ درجه دکترا در رشته فلسفه و حکمت اسلامی از دانشگاه تهران نائل شد.

20 - دکتر عباس شیبانی

21- دکتر بهمن یزدی صمدی

22 - دکتر محمد فرهادی

23 - مهندس اسماعیل اوینی

24 - دکتر حسین فروتن

25 - دکتر محمد رحیمیان

26 - دکتر غلامعلی افروز

27 - دکتر محمد رضا عارف

28 - دکتر سید منصور خلیلی عراقی

29 - دکتر رضا فرجی دانا

30 – آیت‌الله عباسعلی عمید زنجانی

31 - دکتر فرهاد رهبر [فرهاد رهبر رئیس دانشگاه تهران شد]

در زیر جدولی از 10 دانشگاه برتر دنیا نشان داده شده است که این دانشگاه‌ها با قدمتی بسیار طولانی‌تر نسبت به اولین دانشگاه کشورمان دارای تعداد روسای کمتر و ثبات مدیریتی بسیار بالاتری هستند که آخرین ردیف دانشگاه تهران آمده است.

منبع: مهر