البته تکنولوژی روز به کمک مهندسان و متخصصان امر آمده تا در حد پیشرفت‌های علمی شاخص‌های رفتارشناسی زمین و سازه‌های مرتبط با آن بتوان تا حد زیادی از ایجاد حوادث ناگوار جلوگیری کرد، اما باید این واقعیت را پذیرفت که سقف استنتاج‌های علمی از مسایل طبیعی محدود بوده و نمی‌توان توقع داشت تمام واقعیات زمین‌با امکانات فعلی از قبل قابل پیش‌بینی باشد. در چنین مواردی فقط می‌توان با راهکارهای پیشگیرانه، میزان خسارات احتمالی را کاهش داد و ضریب خطر را پایین آورد.
پروژه احداث تونل‌توحید به گواه ادعای مسئولان فنی و عمرانی شهرداری تهران یکی از ایمن‌ترین پروژه‌های کشور بوده و درنوع خود بی‌نظیر است. این پروژه بیش از 4300متر عملیات حفاری دارد که تاکنون بالغ بر 4100متر آن انجام شده و خوشبختانه مشکلی از بابت حفر تونل در معابر روزمینی ایجاد نشده است، چرا که عمق تونل توحید از سطح زمین زیاد است.
از طرفی سازه نگهبان داخل تونل برای رفتار استاتیک(غیرپویا) طراحی شده و زمانی که رفتار دینامیک پیش می‌آید و از بالا باری ایجاد می‌شود، پدیده فرونشست رخ خواهد داد. در تهران قنات‌ها و شبکه‌های آبی بسیاری وجود دارد که بیش از 25 تا 30درصد این آب‌ها هدر رفته، داخل زمین حفره ایجاد کرده و آن را غیرپایدار می‌سازند.
دست‌اندرکاران امر تاکنون در مسیرهای بالادست تونل‌توحید با حفره‌های بسیاری مواجه شده‌اند که از تجهیزات به‌روز برای شناسایی آن‌ها استفاده کرده و حدود 4هزار مترمکعب آن‌ها را با سیستم تزریق پرکرده‌اند، اما گاهی‌اوقات برخی رفتارهای ناشناخته زمین باعث ایجاد مشکلاتی می‌شود که نمی‌توان تمام آن‌ها را مهار کرد. با این حال شهرداری تهران بلافاصله بعد از وقوع حادثه فرونشست زمین در محدوده تقاطع خیابان‌های شهیدکلهر و شهیدنواب‌صفوی دست به کار شدند تا ضمن رفع و رجوع مشکل پیش آمده، شرایط عادی را به این منطقه بازگردانده، عبور‌ومرور در آن را سامان ببخشند.
نصب شاخص‌ها در اطراف محل
دکتر مسعود نصرآزادانی، مدیرعامل سازمان مهندسی و عمران شهر تهران در مورد عملیات ترمیمی منطقه فرونشست کرده در محدوده تقاطع خیابان‌های شهیدکلهر و شهیدنواب به همشهری‌مسافر می‌گوید:
از فردای روزی که این اتفاق رخ داد، عملیات تثبیت و تحکیم بخشی از رفیوژمیانی خیابان که به دلیل وجود قنات و رطوبت خاک نشست کرده بود، آغاز شد تا وضعیت عادی به منطقه بازگشته و مشکل ترافیکی خیابان برطرف شود. ضمنا در محدوده اطراف محل نشست کرده شاخص‌هایی نصب شد تا از رشد ترک جلوگیری کرده و مشکلی خانه‌های اطراف را تهدید نکند. ما باید بپذیریم که مسایل ناشناخته‌ای مانند قنات‌ها، تاسیسات شهری، بافت قدیمی و فرسوده و نیز نبود
اطلاعات لازم از زیر سطح معابر گاهی موجب بروز حوادثی نظیر آن‌چه حدود 3سال پیش در خیابان شهیدمصطفی‌خمینی به دلیل وجود کانال آب زیرزمینی رخ داد، می‌شود.
ایجاد سازه موقت
نصرآزادانی ادامه می‌دهد: خوشبختانه آسیب خاصی به تونل توحید وارد نیامده و فقط حجمی از خاک(حدود 500مترمکعب) ریزش داشته است، اما تلاش مسئولان شهرداری رفع مشکل سطح خیابان در حداقل زمان ممکن و آماده‌سازی این قسمت برای تردد خودروهاست.در محدوده‌ای که خیابان نشست کرده بود، ابتدا سازه‌ای موقت نصب شد تا ضمن خارج‌کردن لودر و کارگر فوت شده، مشکلی برای تونل توحید و سطح خیابان ایجاد نشود.
این کار کمی مشکل بود که البته با تلاش‌های صورت گرفته در مورد مقرر انجام شد. ضمنا از روز اول بعد از حادثه، ایستگاه‌های تزریق بتون در محل مستقر شدند تا به منظور پایدارسازی محیط، عمل تزریق صورت پذیرد. هم‌اکنون عملیات مستحکم‌سازی در محل فرونشست در حال انجام بوده و جای هیچ نگرانی از بابت فرونشست دوباره وجود ندارد.
530رشته قنات در تهران
شهری مثل تهران دارای بیش از 530رشته قنات است. از طرفی فرسوده بودن لوله‌های قدیمی انتقال آب بعضا باعث نشتی 30درصدی آب در شبکه‌های آبرسانی می‌شود. با این حساب نشست هرچند وقت یک‌بار خیابان در این کلان‌شهر اتفاقی غیرمنتظره محسوب نمی‌شود.
گاهی‌اوقات رشته‌های قنات به صورت خط مستقیم نبوده و مسیر زیگزاگ‌مانندی را طی می‌کنند. هم‌چنین بسیاری از قنات‌ها در طول خیابان و یا از زیر خانه‌های مسکونی عبور می‌کنند که به همین دلیل امکان شناسایی کامل آن‌ها وجود ندارد.
برای شناسایی حفره‌ها و قنات‌های داخل زمین نیاز به عملیات عمرانی و گمانه‌زنی است که با وجود بافت متراکم شهری و خانه‌های متعدد، نمی‌توان در تمام نقاط تهران دست به این قبیل اکتشافات زد. نفوذ آب‌قنات به اطراف و جابه‌جایی لایه‌های شناور به دلیل قطع زه‌کشی قنات‌ها از نقطه‌ای به نقطه دیگر براساس ساخت‌وساز یا عوامل دیگر است. بعداز مدتی نشتی آب قنات‌ها به لایه‌های غیرقابل نفوذ رسیده و در آن منطقه منبعی از آب ایجاد می‌کند که درنهایت فرو نشست زمین را به دنبال دارد.
فرم قیفی‌شکل حفره
در منطقه شهیدنواب لایه‌های تشکیل‌دهنده زمین از جنس خاک نرم بوده و به همین‌دلیل وسعت حفره ایجاد شده به نسبت زیاد بوده است. از طرفی فرم قیفی‌شکل منطقه فرو نشست کرده ثابت می‌کند این اتفاق به عواملی چون عدم تحکیم بستر و یا نقصان استحکام فضاهای داخلی تونل ربطی ندارد. در غیر این صورت حفره ایجاد شده به شکل استوانه و وسعت ویرانی روی زمین و داخل زمین تقریبا یکسان بود.
به دلیل ساخت‌وسازهای بسیار در دهه70 که بدون شناسایی حریم قنوات صورت گرفت، بسیاری از قنوات کور و یا از مسیرشان منحرف شدند. شهرداری تهران نیز از یک‌سال‌ونیم پیش بر این طرف شناسایی حریم قنوات را آغاز کرده، اما امکان تهیه عکس هوایی از قنات‌هایی که تغییر مسیر داده‌اند موجود نیست و به مطالعات میدانی نیاز دارد.
تغییر مسیر حرکت خودروها
هم‌اکنون معابر منتهی به ناحیه فرونشسته به وسایل هشداردهنده و علایم راهنمایی‌ورانندگی مجهز شده و مسیرهای حرکت خودروها به سمت و سویی هدایت گردیده تا فشاری به ناحیه آسیب‌دیده وارد نشود. از طرفی در مواجهه با شرایط این‌چنینی، تنها راه‌حل موجود پرکردن محل فرونشسته با مصالح مقاوم و خلل‌ناپذیر است تا بتوان سطح خیابان را به حالت اولیه بازگرداند.
این فرآیند به دلیل حجم حفره موجود و لزوم استحکام‌بخشی خاک فروریخته کمی زمان‌بر است، اما با سرعت در حال پی‌گیری است تا مشکل ترافیکی بر معابر اطراف سنگینی کند. ضمنا با خارج‌کردن لودر و راننده آن از زیر آوار، مشکلی جهت تزریق بتون در محل وجود نداشته و انتظار می‌رود به زودی عملیات تسطیح و پخش آسفالت روی منطقه فرونشسته به پایان برسد.
