به گزارش همشهری آنلاین، کورش محمدخانی، عضو هیات علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی در یادداشتی که در اختیار گروه دانش و فناوری همشهری قرار داد، به بررسی کاربرد فناوری‌های نوین در باستان‌شناسی و مطالعه زندگی انسان گذشته پرداخته است که در ادامه می‌خوانیم:
باستان‌شناسی علم مطالعه زندگی انسان گذشته با استفاده از شواهد مادی است. بعد از جنگ جهانی دوم با شکل‌گیری موج نوینی از پیشرفت در علم و فناوری، این دانش نیز از سایر علوم و فنون در پاسخ به زندگی گذشته بشر بهره گرفت.
علوم و فنون مختلفی چون: فیزیک، شیمی، زیست‌شناسی و زمین‌شناسی و علوم فنی و مهندسی باستان‌شناسان را در یافتن جزئیات زندگی گذشته انسان یاری می‌نمایند.
در این بین از تلفیق این علوم و باستان‌شناسی، گرایش‌های پژوهشی جدیدی به‌وجود آمدند، همچون: آرکئوژئوفیزیک، آرکئومتالورژی، معدنکاوی کهن، باستان‌زمین‌شناسی، باستان‌زیست‌شناسی، ژنتیک باستان‌شناسی، دیرین اقلیم‌شناسی، باستان‌جانورشناسی، باستان‌گیاه‌شناسی، باستان‌شناسی دیجیتال، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و باستان‌شناسی، سنجش از دور و باستان‌شناسی، روش‌های نوین تاریخ‌گذاری، منشایابی و اصالت‌سنجی و شاخه‌های پژوهشی بسیاری دیگر.
ایجاد شبکه‌های مختصاتی با استفاده از دوربین توتال استیشن
همچنین انقلاب رایانه و بعد انقلاب آی تی و هوش مصنوعی در پژوهش‌های باستان‌شناسی تأثیر به‌سزای گذاشتند و باعث شد که بررسی و مکان‌یابی محوطه باستانی با سرعت بیشتر و دقیق‌تری انجام شود، تاریخ‌گذاری و سالیابی مواد حاصل از کاوش‌های باستان‌شناسی با دقت بسیار زیاد انجام شود، منشأیابی مواد با دقت و سرعت صورت پذیرد و باستان‌شناسان با سرعت، دقت و اطمینان بیشتری به بازسازی گذشته انسان بپردازند.
از این میان، علومی همانند سنجش از راه دور، سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی و آرکئوژئوفیزیک به مکان‌یابی محوطه‌ها و آثار درون محوطه‌ها می‌پردازند. به کمک تصاویر ماهواره‌ای و عکس‌های هوایی متخصصین می‌توانند به بررسی مناطق وسیعی بپردازند و بدون نیاز به پیمایش زمینی، محوطه‌های باستانی را کشف نمایند. در بعضی از مواقع محوطه‌های باستانی در مناطق صعب‌العبور قرار دارد. گاه درگیری و جنگ در یک منطقه، بررسی باستان‌شناسی را غیر ممکن می‌کند، اما به کمک این فناوری‌های جدید می‌توان بدون نیاز به مراجعه به محل، به مطالعه، بررسی و پژوهش پرداخت.
با کمک علم آرکئوژئوفیزیک، باستان‌شناسان می‌توانند با اندازه‌گیری خواص مواد داخل زمین، به‌وسیله دستگاه‌های اندازه‌گیری، به مکان‌یابی آثار باستانی مدفون در یک محوطه بپردازند.
بررسی آرکئوژئوفیزیک به روش مغناطیس‌سنجی با استفاده از دستگاه مگنتومتر سزیوم_روبیدیم
با کمک فنون جدید اسکن لیزر و فتوگرامتری و دیگر روش‌ها، باستان‌شناسان به مستندنگاری محوطه‌های باستانی و بعد از آن به شبیه‌سازی این محوطه‌ها اقدام می‌نمایند.
استفاده از باستان‌شناسی دیجیتال و ساخت بانک‌های اطلاعاتی، باستان‌شناسان را در جمع‌آوری اطلاعات و مقایسه آنها بسیار یاری می‌نماید. ساخت نرم‌افزارها و برنامه‌های رایانه‌ای، در شناسایی مواد حاصل از بررسی و کاوش و همچنین ذخیره‌سازی اطلاعات در محوطه‌ها و بعد از آن بسیار مفید و موثر است.
«آرکئومتالورژی» باستان‌شناس را در شناسایی منشاء مواد، مطالعه بر روی معادن کهن، فلزکاری کهن، تجزیه و تحلیل ساختار مواد و مواد تشکیل‌دهنده آثار باستانی کمک می‌نماید.
روش‌های نوین آزمایشگاهی و دستگاهی تاریخ‌گذاری، همچون کربن ۱۴، ترمولومینسانس، لومینسانس نوری و غیره باعث دستیابی باستان‌شناسان به تاریخ‌گذاری مطلق مواد و محوطه‌های باستانی می‌گردد.
به طور کلی علوم و فناوری‌های نوین، در پاسخ‌گویی به پرسش‌های باستان‌شناسان و کمک به آنها در بازسازی دقیق‌تر زندگی گذشته بشر و جوامع انسانی، راهگشای بزرگی بوده و باعث شده است که شبیه‌سازی و بازسازی جوامع باستانی و مطالعه چگونگی زندگی انسان گذشته با سرعت، دقت و یقین بیشتری صورت پذیرد.
نظر شما