البته موزه صبا یک بار در سال 1354 فعالیت خود را آغاز کرده بود اما مدتی به‌دلیل تعمیرات و تغییرات تعطیل شد و این تعطیلی مورد انتقاد بسیاری از موسیقی‌دانان و اهالی هنر قرار گرفت. دلایل این تعطیلی و وضعیت فعلی موزه را از حمید رضا شبابی پرسیده‌ایم.
- موزه صبا پیش از این افتتاح شده و تنها به بازسازی نیاز داشت. با این حال به‌نظر می‌رسد بازسازی موزه بیش از حد طولانی شد؛ چرا؟
من حدود 2 سال است که مسئولیت موزه را به‌عهده دارم. نمی‌توانم به‌طور کامل دلایل تاخیر در بازسازی آن را توضیح دهم. اما واقعیت این است که برای انجام چنین کارهایی باید یک نفر تنها مسائل مالی را پیگیری کند. حتی چندی پیش برخی سایت‌ها نوشتند که من بودجه گرفته‌ام و هنوز بازسازی موزه را کامل نکرده‌ام! در حالی که همین گرفتن بودجه از نهادهای دولتی، کاری بس دشوار و طولانی است که کارهای دیگر را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
- یعنی علت تاخیر در افتتاح موزه تنها به مسائل مالی مربوط می‌شود؟
به هر حال می‌دانم که هم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و هم سازمان میراث فرهنگی می‌خواستند که موزه هر چه زودتر افتتاح شود و برای این کار، بودجه هم در نظر گرفته بودند و به همین دلیل از سال 80 تا 83 کار بازسازی به خوبی پیش می‌رفت اما از سال 83 کار ادامه پیدا نکرد که به‌نظر من این توقف به کمبود منابع مالی مربوط می‌شد. البته راه‌های مختلفی برای تامین بودجه وجود دارد. به‌عنوان مثال می‌شد به‌عنوان کمک از نهادهای مختلف بودجه گرفت اما برای این تامین بودجه مراحل طولانی و پر دردسری را باید طی کرد. از سوی دیگر تهیه اسناد برای راضی کردن نهادها به پرداخت بخشی از هزینه‌ها بسیار دشوار است.
- از زمان حضور شما در موزه روند بازسازی سریع‌تر شده. شما چه اقداماتی برای تامین بودجه انجام داده‌اید؟
من با راهنمایی دوستان، از کارشناسان دفتر طرح‌های عمرانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستم که برآورد هزینه کنند. آنها هزینه‌ها را در تفاهمنامه‌های عمرانی جدید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی لحاظ کردند و از طریق دفتر تفاهمنامه‌های عمرانی با سازمان برنامه و بودجه رایزنی شد و این روند حدود یک سال طول کشید. در حقیقت می‌خواهم بگویم که مسیر به دست آوردن بودجه لازم برای موزه آسان نبود چون گاه در پیچ و خم‌های اداری هم گرفتار می‌شدیم. تازه موزه صبا مورد توجه چند نهاد بود و تنها من به‌دنبال بازسازی نبودم. جالب این است که حتی وقتی با اختصاص بودجه هم موافقت می‌شد باز هم گرفتن مبلغ لازم دشوار بود و خیلی دیر به دست ما می‌رسید.
- این مشکلات مربوط به زمانی است که شما مسئولیت را به‌عهده گرفته‌اید اما پیش از این هم موزه یک بار در سال 1353 افتتاح شده بود و پذیرای مردم بود. مگر این موزه چقدر به بازسازی نیاز داشت؟
به هر حال طی این سال‌ها این خانه فرسوده شده بود. سال 80 که درها باز شد متوجه شدند که سقف و پی ساختمان بسیار ویران شده و در معرض خطر است. به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی استان تهران و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کار مرمت و بازسازی خانه استاد ابوالحسن خان صبا را آغاز کردند.
- در مراسم بازگشایی موزه، هنرمندی اشاره کرد که دیوارهای خانه آجری بوده؛ چرا دیوارها را با سیمان، سفید کردید؟
نه. من عکسی از موزه در سال 54 دارم که نشان می‌دهد دیوار آجری نبوده است. ما سعی کرده‌ایم تا آنجا که ممکن است به ظاهر خانه دست نزنیم. حتی سال‌ها پیش سازمان میراث فرهنگی یک سری پنجره آورده بود اما شبیه پنجره‌های اصلی خانه نبود و من با توجه به عکس‌های موجود، سفارش دادم تا پنجره‌های جدید برای ساختمان بسازند تا ظاهر ساختمان شبیه اصل آن باشد.
به هر حال تا سال 83 بودجه بود و بخش‌های مهمی از کار بازسازی از سال 80 تا 83 انجام شد و از آن زمان تا سال 87عملا کار خوابید و از آن به بعد معاونان وزیر و مدیران کل وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی با موزه همکاری کردند.
- قرار است این موزه چه خدماتی را به غیر از بازدید در اختیار مردم قرار دهد؟
نزدیک به 70 درصد اسناد کاغذی و عکس‌های موجود در موزه را با کیفیت بالا اسکن کرده‌ایم و در حقیقت مشغول ثبت دیجیتال موزه هستیم تا درصورت تاسیس سایت موزه در اختیار بازدیدکنندگان قرار گیرد. همچنین می‌توانیم این مدارک را به شکل دیجیتال در اختیار محققان و علاقه‌مندان موسیقی نیز بگذاریم تا از این پس موزه در تحقیقات موسیقی هم نقش بیشتری داشته باشد.
- تهیه بروشور هم جزو برنامه‌های شما هست؟
اینجا یک بروشور قدیمی خیلی‌خوب پیدا کردیم اما متأسفانه نمی‌دانیم چه کسی آن را نوشته یا تهیه کرده. به هر حال من با چند نفر مشورت کرده‌ام و در نظر دارم از این به بعد به فکر تهیه بروشور هم باشم. البته این کار در اولویت نیست چون توضیحات مربوط به موزه به شکل دو زبانه در کنار عکس‌ها، تصاویر و اشیا کار شده است و تجربه نشان داده مردم این اطلاعات را بیشتر می‌خوانند تا اینکه بروشوری در دست داشته باشند. از سوی دیگر ما عکس‌های بسیار خوبی از استاد داریم که می‌توانیم امضای استاد را زیر آنها کار کنیم و به شکل پوستر در‌آوریم و در اختیار بازدیدکنندگان قرار دهیم. این هم از دیگر خدماتی است که موزه می‌تواند در اختیار مردم بگذارد و ممکن است برای حفظ، مرمت و نگهداری موزه نیز درآمدزا باشد.
موزه موسیقی صبا
شاید زمانی که استادابوالحسن خان صبا، موسیقی‌دان شهیر ایرانی در سال 1336 چشم از جهان فرو بست، هیچ کدام از نزدیکان او تصور نمی‌کردند که اجرای وصیت این استاد استادان بزرگ موسیقی ایران در سال 88 محقق شود. البته بعد از مرگ صبا، خانه ایشان در 29 آبان 1353، به موزه تبدیل شد اما سال‌ها بعد به‌دلیل تعمیرات تعطیل شد تا اینکه بالاخره امسال موزه به‌طور رسمی درهای خود را روی بازدیدکنندگان و موسیقی‌دانان گشود تا خاطرات موسیقی‌دانان گذشته را زنده کند.
موزه صبا با مساحت 230 مترمربع در خیابان ظهیرالاسلام، نبش بن بست صبا قرار دارد. در این موزه، سازها، مدال و دیپلم‌های افتخار، عکس و اسناد شخصی استاد نگهداری می‌شود.
موزه موسیقی صبا نخستین موزه شخصی موسیقی در ایران است که همچون موزه موسیقی کرمان، ساز را نمایش می‌دهد با این تفاوت که در موزه موسیقی صبا تنها سازهای ساخته استاد ابوالحسن خان صبا و سازهای مورد استفاده ایشان به نمایش گذاشته شده است.
موزه استاد صبا به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش اول شامل سازها، لوازم شخصی و آثار استاد از جمله نوشته‌های موسیقی اوست و بخش دوم کارهای سنتی خانم صبا، همسر استاد صباست که شامل مجموعه تندیس‌های مومی و لباس‌های محلی و سنتی ایران قدیم است. سال 76 موزه، جزو آثار ملی ثبت شده و براساس آن هر کس که خانه یا شیء گرانبهای قدیمی دارد موظف است در حفظ و نگهداری آن بکوشد.
