این انتخابات مجلس و سپس تعیین صدراعظم که نمایندگان مردم در مجلس عهده‌دار این مهم خواهند بود، از جهاتی چند واجد اهمیت ویژه‌ای است.
نخست اینکه در این انتخابات برای نخستین بار شاهد رقابت میان یک صدراعظم (مرکل از حزب دمکرات مسیحی CDU) و معاون وی (فرانک والتر اشتاین مایر از حزب سوسیال دمکرات SPD) هستیم. این دو حزب در 4سال گذشته در قالب یک ائتلاف بزرگ کشور را هدایت کردند که در نوع خود به خاطر اینکه 2 حزب بزرگ و رقیب اصلی کشور دولت تشکیل دادند (و در واقع به خاطر کسب اکثریت در مجلس مجبور بودند) اتفاق یگانه‌ای بود.
دوم اینکه آلمان در طول سال‌جاری از ژانویه تا همین سپتامبر16 انتخابات مختلف را تجربه کرده است و بر این اساس معلوم نیست رای‌دهندگان آلمانی تا چه حد علاقه دارند با مشارکت بالا این مهم‌ترین انتخابات سال را پررونق سازند. دیگر اینکه آلمان به‌عنوان قدرت اقتصادی نخست اروپا با بحران اقتصادی و نرخ بیکاری بالا (حدود 3میلیون بیکار) دست و پنجه نرم میکند و با وجود گشایش‌های نسبی در ماه‌های اخیر هنوز راه سختی برای خروج از بحران اقتصادی در پیش دارد.
بالاخره اینکه در این انتخابات نخستین بار یک هیأت ناظر از سازمان امنیت و همکاری اروپا به آلمان اعزام می‌شود. برخی صاحب‌نظران آلمانی معتقدند سازمان امنیت و همکاری اروپا به این علت ناظر به آلمان اعزام میکند که در مورد ممنوعیت شرکت برخی احزاب کوچک در این انتخابات تحقیق کند.
انتخابات پارلمان آلمان یکشنبه هفته آینده برگزار می‌شود. این انتخابات نسبت به انتخابات‌های گذشته این کشور تفاوت‌ها و نکات قابل توجهی دارد.
احزاب خاکستری، تشکلی موسوم به حزب اتحاد آزاد از جمله 30 حزب آلمانی هستند که کمیسیون انتخابات این کشور از مشارکت آنها در انتخابات مجلس آلمان جلوگیری کرده است. گروه‌های منع شده از شرکت در انتخابات نمی‌توانند قبل از برگزاری انتخابات به هیچ مرجع قانونی یا دادگاهی مراجعه کنند.
رقابت میان 5 حزب
طبیعی است که در این انتخابات نیز 2 حزب و ائتلاف اصلی، یعنی حزب سوسیال دمکرات (SPD) و ائتلاف دمکرات مسیحی – سوسیال مسیحی (CDU- CSU) با ارائه برنامه‌های مختلف با هم رقابت می‌کنند.
سوسیال دمکرات‌ها (SPD)در برنامه‌های انتخاباتی خود در صورت به قدرت رسیدن، افزایش مالیات قشرهای پردرآمد، تعیین حداقل دستمزد و تخصیص بودجه بیشتر به آموزش و پرورش و پایان بخشیدن به استفاده از انرژی اتمی تا سال2021 را- که در دوران صدراعظمی گرهارد شرودر به تصویب رسید- در دستور کار قرار داده‌اند.
در برنامه‌های این حزب همچنین تاکید شده است تا سال2020 حدود 35درصد برق مصرفی باید از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تولید شود. حزب سوسیال دمکرات درصورت کسب نکردن اکثریت آراء به ائتلاف با حزب سبزها ابراز علاقه میکند اما هرگونه ائتلاف دولتی با حزب چپ‌ها را رد کرده است.این در حالی است که 2حزب متحد دمکرات مسیحی (CDU) و سوسیال مسیحی (CSU) آلمان در برنامه مشترک خود، بیش از هر چیز بر کاهش مالیات‌ها برای سطوح مختلف درآمد مردم تاکید دارند و قول داده‌اند برای همه شهروندان آلمانی اشتغال ایجاد کنند. این ائتلاف همچنین بر پیوند میان محیط‌زیست و اقتصاد تاکید کرده‌اند و لزوم توجه بیشتر به آموزش و پرورش و خانواده را از دیگر برنامه‌های خود برشمرده‌اند.
اما صحنه سیاسی آلمان به همین دو حزب محدود نمی‌شود. این درست است که ائتلاف تحت هدایت مرکل، یعنی CDU-CSU براساس آخرین نظرسنجی‌ها (20شهریور) با 36درصد تمایل به کسب رای از رقیب سوسیال‌دمکرات (SPD) خود با 23درصد پیشی گرفته است اما 3حزب تعیین‌کننده دیگر نیز در صحنه رقابت حاضرند؛ سبزها یکی از آنها هستند.
حزب سبزها که براساس نظرسنجی‌های 20 شهریور، 11درصد آرا را در اختیار دارد، برای اینکه از غافله عقب نماند در کانون برنامه‌های انتخاباتی خود با عنوان قرارداد اجتماعی جدید سبز، مقابله با بحران اقتصادی و فجایع زیست‌محیطی و همچنین به کارگیری سرمایه‌گذاری‌هایی میلیاردی برای حفاظت از محیط‌زیست، کمک‌های اجتماعی و ایجاد اشتغال را مورد توجه قرار داد.
حزب دی لینکه (چپ کمونیست) که مانند سبزها 11درصد آرا را در اختیار دارد، در برنامه انتخاباتی خود بیش از هر چیز بر تامین اجتماعی بیشتر برای مردم و پرهیز از هرگونه دخالت نظامی آلمان در کشورهای دیگر تاکید میکند.
بالاخره اینکه هدف حزب لیبرال‌های آزاد یا لیبرال دمکرات آلمان ( FDP با 14درصد آرا در نظرسنجی‌ها) دفاع از منافع طبقه متوسط اعلام شده است. لیبرال دمکرات‌ها مدعی شدند درصورت پیروزی در انتخابات طرح‌هایی برای کاهش بی‌سابقه مالیات‌ها ارائه خواهند داد. این دقیقا نکته‌ای است که می‌تواند علت فاصله مرکل از اشتاین‌مایر را نیز روشن سازد. کاهش مالیات‌ها که در برنامه دوم احیای اقتصادی مرکل نیز وجود دارد، مهم‌ترین عامل تصمیم‌گیری رای دهندگان آلمانی محسوب می‌شود.
براساس نظرسنجی نشریه آلمانی اشترن 56درصد مردم آلمان معتقدند مجلس این کشور آنجلا مرکل را بار دیگر به‌عنوان صدراعظم آلمان انتخاب خواهد کرد. این میزان حمایت مردمی از مرکل، اگرچه در مقایسه با نظرسنجی‌های قبلی کاهش یافته اما همچنان حاکی از محبوبیت حزب حاکم در مقایسه با سوسیال دمکرات‌ها و فرانک والتر اشتاین مایر سرشناس‌ترین نامزد آنهاست. آنجلا مرکل که در روزهای گذشته به سبب حمایت آلمان از حمله اخیر ناتو در افغانستان با انتقادهای بین‌المللی و احزاب داخلی این کشور روبه‌رو شد، پس از آنکه اشتاین‌مایر اعلام کرد درصورت پیروزی در این انتخابات طرحی برای خروج نظامیان آلمانی از افغانستان تهیه خواهد کرد، در نظر دارد از چنین برنامه‌ای در مبارزات انتخاباتی‌‌اش استفاده کند.
به‌نظر می‌رسد در اوضاع فعلی بحران جهانی، برطرف کردن نیازهای اقتصادی، کاهش مالیات‌ها و ایجاد اشتغال برای مردم آلمان از اولویت‌های نخستین انتخاب نمایندگان مجلس و احزابی که این نمایندگان را معرفی می‌کنند، است. بنابراین گمانه‌زنی‌ها حاکی است اگرچه میزان محبوبیت حزب سوسیال مسیحی و نامزد این حزب، آنجلامرکل، در مقایسه با دوره قبل کاهش یافته است اما بار دیگر حزب حاکم در انتخابات به پیروزی خواهد رسید.
اما یک چیز مشخص است: دیگر شاهد ائتلاف دو نیروی اصلی صحنه سیاسی آلمان یعنی حزب سوسیال دمکرات (SPD) و ائتلاف دمکرات مسیحی- سوسیال مسیحی (CDU-CSU) برای تشکیل دولت نخواهیم بود. بر این اساس تشکیل دولتی متشکل از یک حزب بزرگ و 3 حزب کوچک‌تر دیگر در دستور کار قرار می‌گیرد که در این سناریو نیز بخت مرکل برای تشکیل دولت آینده آلمان از طریق ائتلاف با حزب دمکرات آزاد FDP و سبزها بیشتر خواهد بود.
گو اینکه حتی SPD با 23درصد آرای احتمالی نیز روی کاغذ می‌تواند با ائتلاف با 3حزب کوچک‌تر دیگر که مجموعا حدود 36 درصد آرا را براساس نظرسنجی‌ها به دست می‌آورند، دولت آینده آلمان را تشکیل دهد.
مجلس فدرال آلمان در یک نگاه
در مجلس فدرال آلمان تا سال1983 فقط احزاب اتحادیه‌های دمکرات و سوسیال مسیحی، سوسیال دمکرات و دمکرات آزاد حضور داشتند. اتحادیه دمکرات مسیحی (CDU) جزئی از خانواده احزاب دمکرات مسیحی اروپا شمرده می‌شود و در سراسر آلمان، به استثنای ایالت بایرن، با همین نام فعالیت دارد. این حزب در ایالت بایرن از فعالیت خودداری کرده و صحنه فعالیت حزبی را به اتحادیه سوسیال مسیحی (CSU)، که با آن نزدیکی زیادی دارد، سپرده است. این دو در مجلس فدرال یک اتحاد فراکسیونی دائمی تشکیل می‌دهند.
حزب سوسیال دمکرات آلمان (SPD)، دومین نیروی بزرگ سیاسی در نظام حزبی آلمان است و به خانواده احزاب سوسیال دمکرات و سوسیالیست‌های دمکرات اروپا تعلق دارد. این احزاب توده‌ای، موفق شده‌اند گروه وسیعی از رای دهندگان را به‌خود جذب کنند. آنها درباره دولت اجتماعی و ضمانت‌های این دولت برای تأمین درآمد سالخوردگان، بیماران، معلولان و بیکاران دیدگاهی مثبت دارند. بنابراین توانستند نظر مساعد اقشار دارای مشاغل مستقل، پیشه‌وران، کارفرمایان مؤسسه‌ها و شرکت‌ها و اتحادیه‌های کارگری را به‌خود جلب کنند.
حزب دمکرات آزاد ( FDP ) به گروه خانواده احزاب لیبرال اروپایی تعلق دارد. بنیان باورهای سیاسی این حزب کاهش مداخله دولت در بازار تا پایین‌ترین حد ممکن است. دمکرات آزاد، حزبی برخاسته از توده مردم نیست و پشتیبانان آن به‌طور عمده صاحبان درآمدهای بالا و دارندگان تحصیلات عالی هستند.
در سال1980 حزب اتحاد 90 که به سبزها موسوم بود توانست به مجلس فدرال آلمان راه یابد. حزب سبزها نخستین حزب سراسری بود که توانست با وجود تأسیس در سال‌های پس از 1949 به مجلس برسد. این حزب عضو خانواده احزاب سبز و طرفداران محیط‌زیست اروپاست. وجه بارز برنامه حزبی آنها ترکیب اقتصاد بازار با نظارت دولتی بر حفظ طبیعت و محیط‌زیست است. گروه انتخاب‌کنندگان این حزب را نیز صاحبان درآمدهای بالا و قشرهای تحصیل‌کرده تشکیل می‌دهند.
مجلس فدرال مجمع نمایندگان انتخابی ملت آلمان است و از نظر شکلی نیمی‌از 598 نماینده این مجلس از طریق فهرست‌های ایالتی احزاب (آرای دوم) و نیم دیگر با انتخاب مستقیم کاندیداها در 299 حوزه انتخاباتی (آرای اول) تعیین می‌شوند اما باید درنظر داشت این تقسیم‌‌بندی تأثیری بر نقش کلیدی احزاب در آلمان ندارد و فقط افرادی در حوزه‌های انتخاباتی شانس انتخاب‌شدن دارند که عضو یک حزب باشند. وابستگی حزبی نمایندگان مجلس فدرال می‌‌بایست بازتابی از آرای انتخاب‌کنندگان باشد.
نمایندگان مجلس فدرال آلمان در فراکسیون‌ها متشکل شده و هر فراکسیون از میان اعضای خود یک نفر را به‌عنوان رئیس انتخاب میکند. وظیفه مجلس فدرال انتخاب و حفظ صدراعظم در قدرت با تأیید سیاست‌هایش است.
دومین وظیفه مهم نمایندگان در مجلس فدرال قانونگذاری است.
سومین وظیفه مهم مجلس فدرال، کنترل فعالیت دولت است. بخش علنی این کنترل را از چشم‌انداز افکار عمومی، احزاب مخالف برعهده دارند اما بخش غیرآشکار این کنترل که البته تأثیر آن به‌هیچ‌وجه کم نیست، از طرف نمایندگان احزاب تشکیل‌دهنده دولت در پشت درهای بسته صورت می‌گیرد و آنها انتقادات خود را از نمایندگان‌شان در دولت مطرح خواهند کرد.
