می‌گویند« راین» از «رائین» می‌آید و رائین یعنی «راه این است». از جنوب کرمان 100 کیلومتر را که طی کنی به راین می‌رسی. این‌جا تاریخ ایستاده است، در ارگ راین که در دامنه هزار کوه قرار دارد. لابه‌لای برج‌ها و بارو‌های خشتی، و میان کنگره‌هایی که آسمان آبی را نقش می‌زند.
ارگ راین با 20 هزار متر مربع مساحت دومین بنای خشتی جهان، بعد از ارگ بم است و از نظر معماری بسیار شبیه به آن و بسیار باشکوه.
نمایی از ارگ راین / عکس ها: یوشیتا رقمی
از تنها دروازه ارگ، در ضلع شرقی‌‌اش وارد می‌شوی و به محوطه داخلی پا می‌گذاری. بنایش مربعی شکل است، با برج‌هایی در اطراف و حصاری که دورتا دور ارگ را دربرگرفته. حصاری به ارتفاع ده متر. از کوچه‌های خشتی و کاه‌گلی می‌گذری و در راه، کوشک هشت‌ضلعی را می‌بینی و به بنایی می‌رسی که اعیان‌نشین ارگ بوده است. زیباست این‌جا. اگر‌چه جز رنگ خشتی خاک و کنگره‌های منظم چیز زیادی نیست، اما کافی است که چند لحظه سکوت کنی. سکوت ارگ با تو از تاریخ دیرینه‌‌اش و روزگار شکوهش حرف‌ها دارد.
در این‌جا می‌توان نمونه‌ای از ارگ‌های مسکونی گذشته را دید. اعیان‌نشین و عامه‌نشین و نیز فضاهایی برای زندگی روزمره مردم؛ اسطبل و زورخانه و مسجد و...
قدمت شهر راین به دوره ساسانی می‌رسد. این شهر از مرکزهای مهم تجارت در قدیم بود و پارچه‌‌های باارزشی در آن بافته می‌شد. راین از گذشته مرکز ساخت شمشیر و چاقو بوده و هنوز هم چاقو سازی کم و بیش در این شهر رواج دارد.
راین برخلاف آن‌که در کرمان کویری قرار گرفته، شهری است سرسبز و پردار و درخت، با باغ‌های میوه، آبشار و چشمه آب معدنی و معدن مرمر.
گذر کوتاهی در کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر کوچک تو را به زیبایی‌های زیادی می‌رساند. در کوچه خان‌ها خانه‌ای قدیمی است از دوره زندیه که در باغی زیبا قرار گرفته. کوچه‌ها را که ادامه بدهی، به مسجد جامع شهر می‌رسی و درخت چنارش. چناری بیش از هزار ساله که فکر می‌کنی چه آرامش زیبایی دارد سایه‌اش. چنار کهن را که دیدی، به سراغ سرو چهارصد ساله برو که در کنار حرم امام‌زاده زید قرار دارد.
قرارمان یادت نرود. استان کرمان پر از آثار تاریخی است و پر از جاذبه‌های طبیعی. سفر به این استان کلی خاطره برایت به جا می‌گذارد. خاطره‌ای به شیرینی خرماهایش.
