فیلم‌هایی که برخی از آنها سال‌هاست در انتظار اکران عمومی به سر می‌برند. با اجرای چند طرح نا‌‌موفق و ناکام که هدفشان سر و سامان دادن به نمایش عمومی آثار فرهنگی بود، چند سالی هیچ برنامه مدونی برای اکران این فیلمها وجود نداشت.
در این سال‌ها، فیلم‌هایی که موسوم به آثار فرهنگی هستند، اغلب در بدترین ایام و به‌صورتی کاملا مهجور روی پرده آمده‌اند؛ به‌طوری که کمتر کسی نه از آمدنشان مطلع شدند و نه از رفتنشان.
به همین دلیل سازندگان فیلمهای فرهنگی این شیوه نمایش را صرفا نوعی رفع تکلیف دانسته‌اند؛ رفع تکلیفی که البته در نهایت نتوانست پاسخگوی صف طویل خاکستری فیلم‌هایی باشد که مدت‌هاست در انتظار نمایش عمومی هستند.
با چنین پیشینه‌ای قرار است طرح تازه اکران فیلمهای فرهنگی اجرا شود. به گفته رئیس شورای صنفی نمایش قرار است براساس طرح جدید، در هر دو گروه سینمایی فرهنگی، هر کدام 2 فیلم و مجموعا 4 فیلم به‌صورت اکران چرخشی طبق اعلام برنامه شورای صنفی نمایش اکران شود.
حداقل 70 سئانس موظف برای هر فیلم درنظر گرفته شده و حداقل زمان اکران فیلمهای فرهنگی به 4 هفته افزایش یافته و بعد از آن با کف فروش مصوب شورای صنفی فیلمها به اکران ادامه خواهند داد.
به‌دنبال اعلام کتبی پخش‌کنندگان متقاضی اکران فیلمهای فرهنگی، فیلمهای «حیران» شالیزه عارف‌پور و «صداها» فرزاد موتمن در گروه سینمایی «فرهنگ2»، «اریکه ایرانیان» و «پردیس ملت» و فیلمهای «خانه روشن» وحید موسائیان و «استشهادی برای خدا» علیرضا امینی در گروه سینمایی «آزادی» شهر هفتم، «فلسطین» و «پردیس زندگی» به نمایش در‌خواهد آمد.
تمامی فیلم‌هایی که پخش‌کننده آنها با اعلام درخواست کتبی به شورای صنفی نمایش، متقاضی قرار گرفتن در طرح اکران فیلمهای فرهنگی هستند؛ برحسب اولویت اعلام آمادگی در جدول اکران این طرح، قرار خواهند گرفت. موزه سینما نیز هر یک از 4 فیلم فرهنگی را، هرکدام یک سئانس به‌صورت روزانه نمایش می‌دهد.
نیاز به برنامه مدون
حسین علم الهدی معتقد است در موفقیت و یا عدم‌موفقیت این طرح، مهم رویکردی است که توسط آن دنبال می‌شود. این کارشناس می‌گوید: آیا قرار است با این طرح آمار فیلمهای پشت پرده اکران را کاهش بدهیم یا اینکه مردم را به تماشای فیلمهای فرهنگی که دارای تفکر و اندیشه هستند، تشویق کنیم.
طبق دوره‌های پیشین، فرمولی تعیین شده و تعدادی سینما هم اعلام شده و به‌نظر می‌رسد این طرح می‌تواند جوابگوی کف خواسته‌های فیلمسازان باشد. اما ما به‌دنبال چه هستیم؟ به‌دنبال رواج فیلمهای فرهنگی؟ اگر این طور است باید دید برنامه‌ای بابت تبلیغ و اطلاع‌رسانی داریم؟ آیا صرف اکران فیلم مهم است یا برنامه مفصل‌تری از طریق صدا و سیما و دیگر نهادهای مربوط وجود دارد؟ آن طور که از شواهد پیداست، قرار است با این طرح آمار فیلمهای پشت اکران کاهش پیدا کند؛ با این هدف این روش اتفاق خوبی نخواهد بود.
به اعتقاد این کارشناس، اجرای طرح اکران فرهنگی نیازمند یک برنامه مدون 6 ماهه است؛ اعلام اسامی فیلم‌هایی که قرار است طی 6 ماه آینده در این طرح به نمایش در بیایند. او می‌گوید: البته فراموش نکنیم یک فیلم فرهنگی خوب هیچ وقت پشت ترافیک اکران نمی‌ماند. با این حساب به‌نظر می‌رسد این طرح مناسب فیلم‌هایی است که در دسته «هنر، تجربه» قرار می‌گیرند یا فیلم‌هایی از جنس آنچه در سینما‌تک موزه هنرهای معاصر اکران می‌شد.
فیلم‌هایی که قشر دانشجو و فرهیخته جامعه به‌دنبال آن هستند. فیلم‌هایی که سینماداران و فیلمسازان ترجیح می‌دهند به‌دلیل عدم‌بازگشت مالی، اکران گسترده‌ای نگیرند.
علم الهدی نقش دولت را در موفقیت و یا ناکامی آن بسیار مؤثر دانسته و معتقد است اگر دولت یارانه‌ای را که به تولید برخی فیلمهای فرهنگی اختصاص می‌دهد، در بخش اکران نیز هزینه کند، مخاطب از طریق تبلیغات مناسب و... افزایش می‌یابد. او می‌گوید: باید دید دولت کجای این معادله قرار دارد.
غیراز سینماهایی که متعلق به دولت است، برای اکران در بقیه سینماها چه شرایطی درنظر گرفته شده است؟ در طرح آسمان باز، دولت 50 میلیون هزینه کرد و در کنار آن تبلیغات مؤثری هم صورت گرفت.
این طرح با «قدمگاه» آغاز شد و تعداد سینماها از 3 به 10 سینما افزایش پیدا کرد. از سوی دیگر باید دید آیا قرار است هر فیلمی که ساخته می‌شود به نمایش عمومی در بیاید؛ یا باید بپذیریم بعضی از فیلمها اصلا قابلیت نمایش ندارند. در هر صورت شاید این طرح هم بعد از چند ماه به فراموشی سپرده شود.
فیلم خوب مخاطب دارد
فرزاد موتمن اما به سرانجام این طرح خوشبین است و اکران فیلمش را به هر شکلی که صورت بگیرد، اتفاق خوشایندی می‌داند. او می‌گوید: درست است که فیلم در گروه فرهنگی اکران می‌شود اما معتقدم فیلم خوب مخاطب خودش را پیدا می‌کند و موفق می‌شود. اکران در گروه فرهنگی، بهتر از بلاتکلیفی است.
کارگردان «صداها» اما معتقد است فیلمش می‌تواند با مخاطب عام ارتباط خوبی برقرار کند و می‌گوید: قرار بود این فیلم در 11 سینما اکران شود اما نمی‌دانم چه اتفاقی افتاده که تعداد سینماها محدودتر شده‌اند. پیش از این فیلم «شب‌های روشن» هم در گروه فرهنگی و در 3 سینما اکران شده بود اما توانست ارتباط خوبی با مخاطب برقرار کند.
خوب است هدف از طرح اکران فرهنگی، تشویق به تولید و نمایش فیلمهای متفاوت باشد. از طرفی ممکن است مسئولین هدفشان تخفیف بحران اکران باشد و در عین حال این طرح می‌تواند راه را برای تولید فیلم‌هایی که تهیه‌کننده‌ها، رغبتی به تولیدشان ندارند باز کند. این طرح می‌تواند کارکرد دو‌سویه داشته باشد.
