سال 1946، بعد از جنگ جهانی دوم در اروپا، انجمن عمومی سازمان ملل برای حمایت از کودکان مرکز یونیسف را با عنوان انجمن بین‌المللی ویژه کودکان سازمان ملل، ایجاد کرد. در 8 اکتبر سال 1953 مصادف با 16 مهر، یونیسف به یکی از بخش‌های دائمی سازمان ملل درآمد و این روز با نام روز جهانی کودک در تمامی دنیا شناخته شد.
کودکان در این روز علاوه بر یادآوری حقوق خود به بزرگ‌ترها، اعلام کردند: «سالانه هزینه‌های غیرقابل تصوری صرف تولید انواع سلاح‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای می‌شود. حال آنکه کودکان بسیاری از گرسنگی و عدم امکانات بهداشتی و سو تغذیه جان خود را از دست می‌دهند.»
یونیسف در این روز تاریخی اعلام کرد اگر سالانه 5 دلار به هر کودک اختصاص یابد، جان 90 درصد از کودکان در معرض خطر، نجات می‌یابد و بهبود چشمگیری در زندگی آنان بوجود می‌آید.
اما... این مقدمه کوتاه و مستند سوژه این هفته را در ذهن هر خواننده به تصویر می‌کشد. بالاخره در میان 365 روز سال که گزارش‌های ما به دغدغه‌های زندگی بزرگ‌ترها مانند ترافیک و احداث پل روگذر و تعریض خیابان و عدم امکانات و ... می‌پردازد، قرار است یک روز را به کودکان اختصاص دهیم و نگاهی گذرا به داشته‌ها و نداشته‌های این فرشته‌های کوچک بیندازیم.
در گذشته لفظ کودک به تمامی افرادی که هنوز به سن نوجوانی نرسیده بودند، اطلاق می‌شد. اما چند سالی است که تعریف واژه‌ها تغییر یافته و برای هر گروه سنی، لفظ جداگانه‌ای انتخاب شده است. روان‌شناسان با توجه به رابطه ذهن و فیزیک افراد، کودک را برای گروه سنی 6 تا 7 سال تعریف می‌کنند.
افراد کوچک‌تر را خردسال و بزرگ‌تر را در گروه نونهالان قرار می‌دهند. و حالا در روز جهانی کودک قرار است ما فقط به مسائل پیرامون این گروه سنی که در مقطع پیش‌دبستانی قرار می‌گیرند، بپردازیم.
پیش‌دبستانی، فرصتی برای بلوغ کودکی
با تغییر سیستم آموزشی آموزش و پرورش و ایجاد مقطعی با عنوان پیش‌دبستانی در این نظام، آموزش و پرورش یکی از نهادهایی است که ارتباط مستقیمی با قشر کودک دارد. وقتی برای گرفتن آمار کودکان پیش‌دبستانی به نواحی آموزش و پرورش منطقه مراجعه می‌کنیم هیچ مسئولی حاضر نیست این آمار را فاش کند.
اما با یک حساب سرانگشتی وجمع و تقسیم مدارس، متوجه شدیم در حال حاضر بیش از 70 مدرسه ابتدایی در نواحی آموزش و پرورش، مقطع پیش‌دبستانی دارند که حدود 2 هزار کودک را با عنوان نوآموز پرورش می‌دهند.
به گفته کارشناس مقطع ابتدایی، هدف اصلی از ایجاد مقطع پیش‌دبستانی، ایجاد زمینه‌ای مناسب برای ورود فرد از دوران خردسالی به نونهالی است که در این مدت زمان کوتاه، کودک با تمامی مهارت‌ها و آموزش‌های لازم آشنا می‌شود که بنا به تحقیقات انجام شده در طول چند سال اخیر که پیش‌دبستانی در نظام آموزش و پرورش تعریف شده است، سطح علمی و یادگیری دانش‌آموزان اول ابتدایی ارتقا یافته و حتی این دوره در ایجاد خلاقیت‌های ذهنی کودکان و استقلال آنان نیز مؤثر بوده است.
«موسی‌لو» معاون آموزش و نوآوری آموزش و پرورش ناحیه 2 با اشاره به اهمیت آموزش کودکان می‌گوید: «کودکان 6 تا 7 ساله موقعیت بسیار حساس و قابل توجهی دارند که اگر به درستی این مرحله زمانی مدیریت و سیاستگذاری شود، بی‌شک دوران تحصیل و حتی زندگی آتی آنان، بیمه خواهد شد.»
«موسی‌لو» می‌افزاید: «مقطع پیش‌دبستانی برخلاف تصور بسیاری از والدین که این دوره را غیرضروری و کم‌اهمیت می‌شمارند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که برنامه‌های آموزش و دروس خاصی برای کودکان این مقطع طراحی شده است که پیش‌نیاز سایر دروس سال‌های تحصیلی و آشنایی با مفاهیم ریاضی و نگارش و ... است که نباید به بطالت بگذرد.»
با توجه به اخباری که این روزها از شهرری به گوش می‌رسد، باخبر شدیم قرار است این شهر مذهبی به شهر نمونه قرآنی تبدیل شود. تحقق این هدف نیازمند عزم ملی تمامی نهادهای دولتی و غیردولتی است که شهرداری منطقه نیز در حوزه فرهنگی و اجتماعی خود از هیچ کوششی برای به بار نشستن این هدف، کوتاهی نکرده است.
از آنجایی که بنا به گفته کارشناسان کودکان دوره پیش‌دبستانی، سرمایه‌های خام جامعه محسوب می‌شوند، قرار است اولین گام به سوی شهر نمونه قرآنی با آموزش صحیح کودکان این مقطع، برداشته شود. معاون آموزش و نوآوری آموزش و پرورش، با اشاره به این مطلب می‌گوید:
«امسال سعی داریم مقاطع پیش‌دبستانی را با رویکردی قرآنی تحت آموزش قرار دهیم که با همکاری مؤسسه قرآنی ریحانه‌النبی با آموزش و پرورش این هدف محقق می‌شود.» مهم‌ترین هدف از اجرای این طرح، آشنایی محتوایی و مفهومی کودکان با قرآن و مسائل مذهبی است که از طریق بازی، قصه‌گویی و ... به طور غیرمستقیم به کودکان آموزش داده می‌شود.
«موسی‌لو» در ادامه می‌افزاید: «با اجرای این طرح امیدواریم که تا پایان سال تحصیلی تمامی کودکان 6 ساله قادر به خواندن قرآن و درک مفهومی آن شوند.»طرح شکوفه‌های بهشت در راستای شهر نمونه قرآنی با همکاری آموزش و پرورش ناحیه و مؤسسه ریحانه‌النبی برگزار شد ومراکز پیش‌دبستانی تحت نظارت بهزیستی و شهرداری نیز از این طرح استقبال کرده و با برگزاری دوره‌های آموزشی برای مربیان خود، شرایط مناسبی را برای اجرای این طرح فراهم کردند تا کودکان سومین شهر مذهبی ایران بتوانند سردمدار این طرح بزرگ باشند.
حرکت اتوبوس شادی به مقصد دوران کودکی
32 مهدکودک در منطقه دایر است که به گفته کارشناس و مسئول مهدکودک‌های بهزیستی تعداد 22 مهدکودک به طور خصوصی فعالیت دارند، 4 مهدکودک خودکفا و وابسته به سازمان‌های دولتی، 2 مهدکودک روستایی و 3 مهدکودک دولتی شهری نیز در کنار مراکز خصوصی نگهداری و آموزش کودکان و خردسالان را برعهده دارند که تمامی این مراکز ملزم به اخذ گواهینامه و رعایت ضوابط اداره بهزیستی منطقه هستند.
«خانم صادقی» کارشناس و مسئول مهدکودک‌های منطقه با اشاره به فعالیت این مراکز می‌گوید: «مهدکودک، یکی از مراکزی است که نگهداری و تربیت کودکان را برعهده دارد. در گذشته این مراکز فقط با محوریت نگهداری کودکان فعالیت داشتند اما با گذشت زمان و اهمیت تربیت در این سن، مهدکودک‌ها به سوی آموزش‌های راهبردی و تربیتی گرایش یافتند و در حال حاضر می‌توان ادعا کرد که مهدکودک‌ها بیش از 80 درصد در تسریع یادگیری، ایجاد خلاقیت و استعدادیابی کودکان تأثیر‌گذار است.»
وی معتقد است: «تفاوت عمده آموزشی در مهدکودک با مقاطع تحصیلی، در نوع ارائه آن است. کودکانی که در مهد حضور دارند، آموزش را بطور غیرمستقیم و از طریق بازی دریافت می‌کنند در حالی که آموزش در مدرسه با هدفی تعیین شده و مستقیم است. بنابراین اگر بدرستی برای کودکان برنامه‌ریزی شود و آموزش صحیح و اصولی آنان یکی از ادغده‌های مسئولان مراکز باشد، بی‌شک می‌توان ادعا کرد که کودکانی که این دوره را می‌گذرانند، مستعد ورود به زندگی و درک حقایق هستند.»
بنا به آمار و شواهدی که به دست آمده است، افرادی که در سن کودکی بطور علمی و دقیق آموزش و تربیت شده‌اند نسبت به افراد دیگر، موفق‌تر، مستقل‌تر و خوش‌فکرتر هستند و بسیاری از هنرمندان برجسته و چهره‌های شاخص علمی، از جمله افرادی بوده‌اند که در دوره کودکی استعدادهایشان شناخته و شکوفا شده است. مسئولان مهدکودک‌های منطقه به مناسبت روز جهانی کودک، برنامه‌های خاصی را طراحی کرده‌اند در روز 15 و 16 مهرماه بطور همزمان در تمامی مراکز به اجرا در می‌آید.
برگزاری جنگ شادی یکی از برنامه‌هایی است که برای این روز تدارک دیده شده است امسال قرار است اداره بهزیستی با مشارکت و حمایت شهرداری منطقه برنامه‌های شادتر و به یادماندنی‌تری را برای کودکان برگزار کند. به همین منظور واحد سلامت شهرداری منطقه میزبانی کودکان مهدکودک‌های منطقه را در مجموعه فرهنگی ولی‌عصر¨عج برعهده می‌گیرد و با تدارک برنامه‌های شاد و مفرح برای کودکان و اهدای جوایز به آنان، این روز خاص را که به نام آنها رقم خورده است را در ذهن کودکان نهادینه می‌کند.
در روز 15 مهرماه نیز نمایشگاهی در فرهنگسرای ولا برای کودکان برپا می‌شود که شامل ایستگاه‌های نقاشی، گریم، نمایش عروسکی، کاردستی، بازی‌های گروهی و ... است و کودکان می‌توانند یک روز شاد و به یاد ماندنی را در این مکان سپری کنند.
شهرداری منطقه، وعده دیگری هم به مسئولان بهزیستی داده است که در صورت تحقق آن، اتوبوس سیار با رنگ‌آمیزی کودکانه و پخش موسیقی به مناسبت نمادی از روز جهانی کودک در محله‌های مختلف منطقه تردد می‌کند و شعار امسال را که «کودکان توانمند، جامعه پویا، زندگی با نشاط» است را به آنان و خانواده‌ها یادآوری می‌کند. امسال تمامی کودکان ناتوان ذهنی و جسمی نیز در روز جهانی کودک حضور دارند و پا به پای سایر کودکان شادی و بازی می‌کنند.
همکاری شهرداری با نماینده یونیسف
در دوره جدید مدیریت شهرداری تهران، مسئولان این نهاد در کنار تمامی دغدغه‌های کاری خود از خواسته‌های کودکان غافل نشده‌اند و در کنار تمامی برنامه‌های خدماتی و فرهنگی خود که به نوعی قابل استفاده و بهره‌برداری برای همه اقشار جامعه است، نگاه ویژه‌ای را متوجه کودکان کرده‌اند.
احداث سرای محله در محلات مختلف نمونه‌ای از این ادعا است. «دکتر چایچی»، مسئول واحد سلامت منطقه با اشاره به احداث سراهای محله می‌گوید: «این مراکز کارکردی هفت وجهی دارند که تمامی نیازهای گروه سنی خردسالان تا بزرگسالان را پوشش می‌دهد. خانه‌های اسباب‌بازی که یکی از بخش‌های مراکز محسوب می‌شود علاوه بر سرگرمی و فراهم کردن محیطی شاد برای کودکان، باعث تخلیه عقده‌های کودکی و ایجاد تعامل و ارتقای روابط اجتماعی در میان کودکان می‌شود که علاوه بر کودک برای خانواده‌ها نیز پراهمیت است.
وی از راهاندازی مرکز نگهداری کودکان خیابانی با مشارکت شهرداری نیز خبر می‌دهد و می‌گوید: «منطقه 20 یکی از مناطق جنوبی شهر تهران است که به دلیل حضور حاشیه‌نشینان تعداد کودکان کار که بیشتر آنها از اتباع افغانی هستند به چشم می‌‌خورد. بنابراین شهرداری با توجه به اهدافی که برای خود تعیین کرده و به منظور پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی شرایط مناسبی را برای راهاندازی اولین مرکز نگهداری کودکان کار و خیابان ایلیا را فراهم کرده است که در حال حاضر بیش از 300 کودک کار و خیابان در این مرکز نگهداری و حمایت می‌شوند.»
مرکز نگهداری کودکان ایلیا، برای ارتقای کیفیت زندگی کودکان کار و خیابان از سال 86 تأسیس شده است در ابتدا فقط 15 کودک در این مرکز حضور داشتند اما با حمایت‌های شهرداری و اجرای طرح‌های آموزشی و تفریحی مناسب از سوی مسئولان مرکز بیش از 300 کودک بطور خودمعرف و اختیاری جذب این کانون شده‌اند که این امر تأثیر چشمگیری در کاهش آسیب‌های اجتماعی و مخاطرات رفتاری کودکان می‌شود.
«دکتر چایچی» در ادامه از تعامل شهرداری منطقه 20 با نماینده یونیسف خبر داده و می‌افزاید: «در طول یک‌سال اخیر فعالیت‌های پزشکی مناسبی از سوی شهرداری برای شناسایی و تأمین سلامت کودکان کار و خیابان و افاغنه صورت گرفته است و گروه «حامی» نماینده یونیسف در ارتقای سلامت جسمی و روحی کودکان همکاری قابل توجهی با شهرداری منطقه داشته است.»
وی با اشاره به وضعیت کودکان کار در جهان می‌گوید: «در مجموع و در مقایسه با کشورهایی مانند هند، پاکستان، کلمبیا، برزیل و ... وضع کودکان کار در ایران چندان حاد نیست اما این موضوع باید جدی گرفته شود چرا که اگر کودکان به حال خود رها شوند در آینده به افراد پرخطر و بزهکار جامعه تبدیل می‌شوند و مسئولان در هر نهاد و اداره‌ای نباید در برابر دستان بی‌پناه و نگاه این قربانیان کوچک، بی‌تفاوت باشند.
همشهری محله - 20
