آدرس تقریبی ما این است؛ خودتان قضاوت کنید: بعد از میدان اصلی، کوچه دوم غربی، کوچه سوم غربی، کوچه چهارم غربی. بعد از دادن این آدرس به متصدی 137 یا هر کسی که بخواهد به این آدرس بیاید باید با شوخی و خنده و قسم و آیه به آنها بقبولانم که این آدرس وجود خارجی هم دارد؛ هر چند منطقی بهنظر نمیآید.
خانه قبلیمان هم دو تا پلاک داشت؛ یکی روی در اصلی ساختمان و دیگری به اشتباه روی در پارکینگ؛ این شده بود که ما نامهها و قبضهای پلاک 3 واقعی را که در انتهای کوچه قرار داشت هر از گاهی به صاحبش میرساندیم.
آدرسیابی در تهران معضل خیلی از کسانی است که در این شهر زندگی میکنند. برای کسانی هم که برای سفر یا کار به اینجا میآیند نیز همین طور است. از مخدوش کردن تابلوهای خیابانها و کوچهها برای تفریح و خرابکاری گرفته تا نامگذاریهای غیرقابل پیشبینی آنها، همه باعث گمراه شدن افراد میشود. شهرسازی بیضابطه نیز مزید بر علت شده است.
ساختمانسازی در مناطق غیرقانونی و برنامهریزی نشده در طول سالهای بعد از انقلاب توسط افراد مهاجرو تغییر کاربری باغها و کوچه باغها به خانه، آدرسهای بغرنج و شگفت انگیزی را ایجاد کرده است. بعید است که شما هم با مشکل پیدا کردن نشانی یا دادن نشانی در شهر تهران روبهرو نشده باشید.
برای آدرسیابی در شهر تهران اصولا تابلوهای راهنمای شهری، تابلوهای علائم راهنمایی و رانندگی، تابلوهای تبلیغاتی و تابلوهای معرف فعالیتها (عملکردها)ی تجاری – خدماتی به کمکمان میآیند. این علائم کارکردهایی چون جهتنما، تعیین هویت، کنترل ترافیک و اطلاعاتی دارند، اما بعضی وقتها تعداد زیاد این تابلوها علاوه بر ایجاد بینظمی در نما و منظر شهری باعث کاهش کارایی تابلو و قدرت پیامرسانی آن میشود.
موضوع خوانایی و قابل دید بودن تابلوها و علائم شهری بهخصوص در اتوبانها و جادهها بیشتر از همه جا ضروری است. بارها مشاهده شده که برخی علائم راهنمایی در جایی نصب شده که رشد درخت یا داربست فلزی برخی ساختمانها جلوی آن را گرفتهاند. دفتر مطالعات معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری درباره نشانییابی از 1174 نفر از زنان و مردان ساکن در مناطق 22گانه تهران نظرسنجی انجام داده است.
یافتههای تحقیق نشان میدهد که بیش از دوسوم (78 درصد) پاسخگویان بهطور متوسط یک تا 5 سفر در روز انجام میدهند که این سفرها غیراز رفتن به محل کار یا تحصیل است. یکسوم (8/29 درصد) پاسخگویان با اتومبیل شخصی خود به یک نشانی جدید مراجعه میکنند. 25 درصد نیز از اتوبوس، 20 درصد از آژانس و 13 درصد از مترو برای رسیدن به یک محل جدید استفاده میکنند.
در مجموع 51 درصد پاسخگویان اظهار کردهاند که برای نشانییابی یک محل جدید در حد متوسط به بالا دچار مشکل میشوند (2/28 درصد متوسط، 16 درصد زیاد و 7 درصد خیلی زیاد). 32 درصد با وجود داشتن نشانی محل جدید برای مراجعه به آن دچار مشکل بودهاند. یکچهارم افراد نمونه این طرح اعتقاد داشتهاند که اسامی معابر و خیابانها به نشانییابی کمک چندانی نمیکند.
55 درصد پاسخگویان در حد متوسط به بالا اظهار کردهاند که با وجود داشتن نشانی دیر به مقصد میرسند.
منابعی که برای پرسیدن نشانیهای غیردقیق مورد استفاده پاسخگویان بوده به قرار زیر است:
4/52 درصد پرسش از عابرین، 1/21 درصد پرسش از دوست و آشنایان یا افراد مطلع، 12 درصد استفاده از نقشه و 2/7 درصد با پرسش از مسئولان باجههای بلیت فروشی از نشانی در اختیارشان کسب اطلاع میکنند. تنها 4/7درصد پاسخگویان نظرسنجی مؤسسه یا مرکز تهرانشناسی را میشناختهاند اما 93 درصد آنان بر ضرورت تشکیل مؤسسه یا مراکز تهرانشناسی تأکید داشتهاند.
ارزیابی شهروندان از اقدام اخیر شهرداری در تعویض پلاک آبی منازل و واحدهای تجاری نشان میدهد که بیش از نیمی از آنان این تعویض پلاکها را در تسهیل نشانییابی مؤثر ندانستهاند (ارزیابی تاحدی مؤثر به پایین). حدود 76 درصد پاسخگویان (در حد متوسط به بالا) بر این باور بودهاند که شمارهگذاری نام خیابانها و کوچههای فرعی به جای اسامی مختلف روش مؤثری در سهولت پیدا کردن نشانی در شهری مثل تهران است.
با وجود اینکه 72 درصد پاسخگویان هرگز از کیوسکهای «از من بپرسید» شهرداری مستقر در میادین اصلی شهر راهنمایی نگرفتهاند اما به اتفاق آرا (91 درصد) ضرورت وجود چنین باجههای اطلاعرسانی در مکانهای مختلف را تأیید کردهاند. بهترین محل استقرار این باجهها را نیز بهترتیب میادین اصلی شهر( 5/38 درصد)، تقاطعهای اصلی (9/33 درصد) و پایانههای اتوبوسرانی (4/23 درصد) پیشنهاد کردهاند.
دلایل عدیدهای بر پیدا کردن یک نشانی در شهر شلوغی همچون تهران- که بافت شهرسازی متراکم و فاقد نظم هندسی دارد- میتواند تأثیرگذار باشد. عوامل مدنظر شهروندان بهترتیب درصد تأثیرگذاری به شرح زیر است: تغییر نام زود به زود کوچهها و خیابانها 1/83 درصد، وجود نامهای مشترک برای محلات در مناطق مختلف شهر 3/64 درصد، شبرنگ و چراغدار نبودن تابلوهای راهنما و پلاک منازل برای دید در شب 7/63 درصد، تغییر جهت خیابان (یکطرفه به دوطرفه یا برعکس) در فواصل زمانی کوتاه 6/61 درصد، عدموجود شماره تلفنی مثل 118 برای کسب اطلاع و دریافت راهنمایی از نشانیها 1/61 درصد، ناشناس بودن اسامی جدید خیابانها 4/58 درصد، نبود نقشه منطقه و محله در کنار میادین 6/50 درصد و نبود نقشه بهروز قابل نصب در گوشیهای تلفن همراه 5/37 درصد.
پرسشهایی که در مورد وضعیت عمومی تابلوها و علائم شهری پرسیده شدهاست نشان میدهد که محل نصب تابلوی نام خیابانها و کوچهها از نظر 7/72 درصد خوب یا خیلی خوب بوده است. از نظر 1/78 درصد پاسخگویان جای قرار گرفتن تابلوهای نام پارکها، میادین شهر و... نیز مطلوب است. 6/60 درصد پاسخگویان اقدامات شهرداری در قرار دادن تابلوهای موقت (تابلوهای عملیات ساختمانی، مرمت خیابان و...) در محلهای لازم را مناسب دانستهاند.
ارزیابی کمیو کیفی تابلوها و علائم راهنمای شهری همچنین نشان میدهد که در حدود
74 درصد پاسخگویان به خوانا بودن تابلوها و علائم رای مثبت دادهاند. 7/66درصد پاسخگویان، تابلوها و علائم شهری را دارای ویژگی ایجاز و اختصار دانستهاند. ارتفاع علائم و تابلوهای نصب شده از نظر 5/74 درصد پاسخگویان خوب ارزیابی شده است.
بهنظر 9/63 درصد پاسخگویان تابلوها و علائم شهری در معرض دید و قابل رویت بوده و بهنظر 5/12 درصد قابل رویت نبوده است. 1/53 درصد پاسخگویان اظهار کردهاند که شستوشو و نظافت تابلوهای اطلاعرسانی بهموقع انجام میشود. 9/48 درصد پاسخگویان بر این باورند که تعمیر و تعویض بهوقت تابلوهای مذکور خوب یا خیلی خوب بوده است. 2/47 درصد پاسخگویان به برطرف کردن به موقع موانع دید تابلوهای شناسایی (مثلهرس درختان) نمره خوب دادهاند. نصب
به موقع تابلوهای ایمنی، راهنمایی و ترافیکی از نظر 7/53 درصد پاسخگویان خوب تلقی شده است. و در پایان اشاره میشود که 3/54 درصد پاسخگویان کفایت تعداد تابلوها و علائم راهنمایی در سطح شهر را در حد خوب دانستهاند.
تجربه نشان داده است برای پیدا کردن آدرس مورد نظر بهترین راه پرسیدن از کسبه محل است؛ حتی بد اخلاقهایشان با اشاره دست هم که شده سمت تقریبی محل مورد نظر را نشانتان میدهند. اگر گذرتان به انتهای تهران رسید و خواستید سری به ما بزنید از حسین آقا بقال محلمان میتوانید نشانی کوچه دوم غربی، کوچه سوم غربی، کوچه چهارم غربی را بپرسید، قطعا نشانتان خواهد داد.