جشنواره فیلم فجر به گرمای حضور تماشاگران زنده است

همشهری آنلاین: بازگشت به دوران طلایی فیلم فجر، در اواخر دهه۶۰ و اوایل دهه۷۰، رؤیاپردازانه به‌نظر می‌رسد و سهل است که نزدیک‌شدن به حال و هوای آخرین جشنواره قبل از کرونا (دوره سی‌وهشتم) هم دور از دسترس است. بخشی از عیار جشنواره را بضاعت سینمای ایران تعیین می‌کند و همه می‌دانیم که آنچه در فجر چهل‌وسوم خواهیم دید، تمام بضاعت سینمای ایران نیست.

کافی بود سه چهار فیلم کنجکاوی‌برانگیز به فهرست فیلم‌های امسال اضافه می‌شد تا همه‌چیز جذاب‌تر و پرشورتر پیش برود. با این همه، نسیم تغییرات فرهنگی - اجتماعی، فیلم فجر امسال را هم متاثر کرده است. سودای بازگشت به سال‌هایی که صف طویل خاکستری نشانه و شمایل جشنواره بود، زیادی سوررئالیستی است و این دوره را هم نهایتا باید با جشنواره‌های چهل‌ویکم و چهل‌ودوم مقایسه کرد. این احتمالا تنها قیاسی است که می‌تواند فجر چهل‌وسوم را سربلند از آزمون عیارسنجی بیرون بیاورد.

از معدود آیین‌های فرهنگی به‌جامانده از دهه۶۰ که بهانه برپایی‌اش جشن‌های پیروزی انقلاب است، یکی همین جشنواره فیلم فجر است که حالا در ۴۳سالگی باید به پختگی رسیده باشد؛ جشنواره‌ای که از همان دوره اول در بهمن۱۳۶۱ با اقبال عمومی مواجه شده است. سندهای تصویری به‌جامانده و گزارش‌های نشریات نشان می‌دهد در روزگاری که هنوز تکلیف سینمای ایران مشخص نبود، هم‌مردم از جشنواره استقبال می‌کردند. جشنواره فجر تا سال‌ها حکم دماسنج جامعه را نیز داشت. برای مطالعه سیر تحولات اجتماعی- فرهنگی جامعه ایران، جشنواره فیلم فجر منبع مهم و قابل‌اعتنایی است؛ آیینه‌ای که مثلا تغییرات جامعه پس از پایان جنگ تحمیلی و سیاست بازکردن فضای فرهنگی را در جشنواره‌های هشتم و نهم به نمایش می‌گذارد.

جشنواره‌های برگزارشده در اواخر دهه‌۷۰ هم حال و هوای اجتماعی- سیاسی دورانشان را بازتاب می‌دادند؛ آن هم در سال‌هایی که فجر الزام حضور در جشنواره برای دریافت پروانه نمایش را کنار گذاشته و دیگر آیینه تمام‌نمای سینمای ایران نبود. از دهه‌۸۰ جشنواره فیلم فجر باز متاثر از تحولات اجتماعی و فرهنگی و تغییر دولت‌ها فرازونشیب‌هایی را تجربه کرد. این فرازونشیب‌ها در سال‌های بعد هم ادامه یافت تا به امروز رسیدیم.

برای بازگشت به رخداد فرهنگی هیجان‌انگیز دهه‌های۶۰ و ۷۰، فقط این سینمای ایران نیست که باید تغییر ریل بدهد؛ جامعه هم نیازمند حوصله و نشاط بیشتری است. جشنواره فیلم فجر گرچه همیشه رخدادی دولتی بوده، سرمایه اصلی‌اش را همواره از شلوغی بیرون سینماها و صندلی‌های پر داخل سالن‌ها کسب کرده است. بدون تماشاگر پیگیر و مشتاق، جشنواره فقط یک مناسبت تقویمی است که بی‌سروصدا، بهمن‌ماه هر سال می‌آید و می‌رود بی‌آنکه حسی برانگیزد و خاطره‌ای بسازد.