اما جشنواره فارابی که نسبتا نوپاست و 3سال است که برگزار میشود، عنوان جشنوارهای است که به علوم انسانی اختصاص دارد و با همکاری وزارت علوم و تحقیقات و فناوری، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، یونسکو و آیسسکو برگزار میشود.
روال کار این جشنواره اینگونه است که هر ساله توسط دبیرخانه جشنواره، فراخوان داده میشود تا متخصصان، پژوهشگران، مؤلفان و صاحبنظران این حوزه آثار و تحقیقات و یافتههای خود را برای دبیرخانه جشنواره ارسال کنند.
پس از ارسال آثار افراد به دبیرخانه جشنواره، آثار مورد بررسی و بازبینی هیأت داوران قرار میگیرد و در نهایت در روز برگزاری جشنواره، از برگزیدگان تقدیر میشود. امسال برگزیدگان جوایز خود را در 3بخش داخلی، خارجی و سایر، دریافت کردند. بیشترین آثار ارسالی به دبیرخانه سومین جشنواره بینالمللی فارابی در حوزه فلسفه و کلام و فقه و علوم قرآنی بود.
در مراسم تقدیر از برگزیدگان جشنواره فارابی، شخصیتهای برجسته حوزه اندیشه و فلسفه حضور داشتند و سخنرانی کردند، یکی از این افراد، کریم مجتهدی بود.
مجتهدی ابتدای مراسم گفت: عموم مردم بر این تصورند که فیلسوف فقط توضیح واضحات را ارائه میدهد در حالیکه اینطور نیست چون اگر قرار بود اینگونه باشد، بشر هیچگاه پیشرفت نمیکرد؛ علم واضحات را زیر سؤال میبرد و معمولا آنچه جستوجو میشد ورای واضحات است و این کار فلسفه است.
فلسفه میخواهد نظر بلند داشته باشد و امکانات آتی بشر را از دور ببیند به همین جهت هم امیدوارکننده و آیندهساز است و گرنه که بیان امر واضح دردی را دوا نمیکند. دکارت هم به همین جهت واضحات را زیر سؤال میبرد و مبحث
حقیقت جویی را مطرح میکند.
مجتهدی با اشاره به سرود ملی کشورمان که پیش از سخنانش پخش شدهبود، گفت: در سرود ملی، ما حق باور خطاب میشویم و از همینجا میتوانیم متوجه شویم که بزرگترین موهبت خدا به انسان حقیقتجویی است و اگر سلب شود شأن انسانی از بین میرود. اگر در رسالههای افلاطون بحث و کلنجار است از همین حقیقتجویی ناشی میشود.
مجتهدی پس از بیان این مطالب در رابطه با فلسفه وارد حوزه فرهنگ شد و گفت: فرهنگ جدیتر از آن است که بتوانیم با نشستن در پشت میز اداری درباره آن تصمیم بگیریم، فرهنگ باید حی و حاضر و پویا باشد؛ بهنظر بنده فرهنگ و علم قابل تشبیه به درخت نخلند که اگر رأساش را قطع کنیم دیگر رشد نمیکند و میمیرد، فرهنگ هم اینطور است که اگر به آن برسیم رشد میکند و گرنه نمیتوان امید زیادی به آن داشت.
وی در پایان با اطمینان از دارابودن سرمایههای عظیم انسانی در تاریخ کشور گفت: در کشور ما سنتهای فلسفه و بزرگان فلسفی مثل فارابی اندک نبودند، به همین جهت ما از ریشههای فرهنگی کشورمان مطمئن هستیم.
محمد باقر خرمشاد، معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و دبیر جشنواره فارابی در ادامه مراسم تقدیر از برگزیدگان جشنواره گفت: ایران در دوران فعلی در آستانه دهه چهارم انقلاب اسلامی و در شرایطگذار است؛ اگر با کمی تسامح عمر جمهوری اسلامی را به 4 دهه تقسیم کنیم، پزشکی، مهندسی، علوم پایه و علوم انسانی هر کدام بهترتیب در یک دوره مورد توجه بودهاند و بدین ترتیب دهه چهارم پس از انقلاب، دهه علوم انسانی است.
به اعتراف ایرانشناسان، ایران دردوره فعلی در حال تمدنسازی و جهش تمدنی و نیازمند نقش تعیینکننده علوم انسانی است. تاریخ تمدن نشان میدهد که چون ایران هم مادهگرایی غرب را و هم معناگرایی شرق را با هم داشته همواره بهعنوان حلقه اتصالی برای غرب وشرق و ضامن و مقدر صلح جهانی بوده است.
خرمشاد گفت: مهمترین نیاز ایران در حال حاضر تبدیل دانش به ارزش و ارزش به دانش است و از همینجاست که میتوان به عقبماندگی غلبه کرد. وی در ادامه بحثاش به روال و چگونگی جشنواره پرداخت و در رابطه با آثار و برگزیدگان توضیحاتی ارائه داد.
اما نسرین سلطانخواه، معاون علمی و فناوری رئیسجمهوری و رئیس بنیاد نخبگان از دیگر سخنرانان جشنواره بینالمللی فارابی گفت: اگر بگوییم که ایران پرچمدار علم و دانش است، گزاف نگفتهایم، چرا که ما در فرهنگمان ستارگانی چون فارابی داریم و این پرچمداری، مهمترین عنصر برای دستیافتن به قلههای آرمانی است.
در بررسی علوم انسانی باید ابتدا مدینه فاضله و جامعه هدف را تعیین کنیم و سپس مطابق با آن اقتصاد و سیاست و مهمتر از آن انسان هم تراز این جامعه را بشناسیم و بدانیم که در چه جهتی حرکت کنیم. برای این کار نیازمند مبانی نظری هستیم، پس از بررسی مبانی نظری باید وارد عمل شویم البته باید بدانیم که چگونه کار کنیم چرا که با کار التقاطی به چیزی میرسیم که متعارض با مبانی ارزشهاست.
رئیس بنیاد نخبگان گفت: جشنواره فارابی باید بستری فراهم کند تا آثار و افراد بیشتری به این جشنواره راه یابند، باید مسیر حرکت برای برگزیدگان هموار شود و با حمایت از افراد به آنها اجازه دهیم تا از انرژیشان استفاده کنند و به عبارتی همانطور که نخبه شدهاند نخبه بمانند.
تخصیص اعتباری پژوهش و نوآوری برای ادامه مسیر، مقرری ماهانه، کمکهای علمی و فنی، شرکت در کنفرانسهای داخلی و خارجی، استفاده از امتیاز معافیت سربازی از جمله اموری است که برای حمایت و پشتیبانی نخبگان در نظر گرفته شده است.
وی در پایان گفت: هر قله دامنهای دارد و قله بدون دامنه معنا پیدا نمیکند، لذا باید جشنوارههایی مثل خوارزمی و فارابی را بهصورت فراگیر و عمومیتری در دانشگاهها و هربار به نام یکی از مفاخر برگزار کنیم تا بدین صورت جوانان بیشتری انگیزه برای شرکت در چنین مسابقاتی پیدا کنند. بنیاد نخبگان و وزارت علوم هم در همین جا حمایتش از چنین طرحهایی را اعلام میکند.
علیاکبر علیخانی، رئیس دبیرخانه جشنواره بینالمللی فارابی هم در رابطه با این جشنواره گفت: جشنواره فارابی بهعنوان مهمترین واقعه علمی و پژوهشی کشور در سومین مرحله خود به بلوغ رسیده و تثبیت شده است؛ در این جشنواره کلیه بخشها از آییننامه و شرح مصوب برخوردارند، به همین جهت انسجام و رعایت قوانین و مقررات در این جشنواره کمنظیر است.
با اتحاد و همکاری استادان حوزه علوم انسانی، جشنواره فارابی این زمینه را بهوجود آورده که تبدیل به نهادی برای علوم انسانی شود؛ از آنجایی که هر علمی باید نافع باشد، علوم انسانی هم باید سعی کند تا برای حل مشکلات راه حل ارائه دهد و تاثیرگذار باشد. وی در ادامه صحبتش به بومیسازی علوم انسانی اشاره کرد و گفت: بومیسازی علوم انسانی یکی از فعالیتهایی است که باید توسط پژوهشگران و صاحبنظران این حوزه انجام شود؛ برای تحقق این امر به یک دهه زمان نیاز داریم تا نتیجه بهبار نشیند.
علیخانی در پایان گفتههایش یک پیشنهاد کاربردی ارائه داد و گفت: برای پیشرفت علوم انسانی به نهادها و مؤسساتی نیاز داریم که دولتی نباشند اما از حمایت و پشتیبانی دولت برخوردار باشند تا بدین وسیله بنیادهای مستقلی در این حوزه شکل بگیرند و فعالیت کنند؛ جشنواره فارابی مفتخر است که از اجماع نسبی و اعتماد صاحبنظران این حوزه بهعنوان مهمترین سرمایه برخوردار است.