این مسئله در کشورهایی که فاقد منابع انرژی هستند زودتر و پیش از کشورهایی که دارای منابع بزرگ انرژی هستند درک شده و به همین دلیل در کشورهایی که اقتصاد توسعه یافته‌ای دارند ایجاد ذخایر انرژی همواره در اولویت دولت‌ها بوده است.این مسئله از این‌رو اهمیت دارد که اقتصاد و توسعه آن ارتباط مستقیمی با انرژی دارد و شاخص مصرف انرژی یک نشانه توسعه یافتگی کشورهاست.
در ایران نیز این مسئله به روشنی قابل مشاهده است که انرژی به نحو اسراف‌گونه‌ای مصرف می‌شود و هیچ توجهی به نقش آن در اقتصاد و میزان بهره‌وری آن نمی‌شود؛ به همین دلیل مسئله ایجاد ذخایر قابل‌قبول برای تامین انرژی نیز مورد توجه قرار نگرفته است و در سال‌های اخیر و پس از بروز بحران‌هایی که برای کشور مسائل قابل توجه اجتماعی و سیاسی به‌وجود آورد مسئله مصرف بی‌حساب و کتاب انرژی و نبود ذخیره‌سازی مناسب انرژی در کشور مورد‌توجه قرار گرفته است.
در حال حاضر عمده مصرف انرژی در ایران به گاز تعلق دارد. در واقع به‌دلیل وجود منابع گازی بزرگ در کشور، سیاست کلان اقتصاد انرژی در کشور از مدت‌ها قبل بر چرخ توسعه مصرف گاز متکی است و در حال حاضر مصرف گاز بیش از 60درصد از مصرف انرژی را به‌خود اختصاص می‌دهد.
توسعه سرمایه‌گذاری در بخش گاز درحالی اعمال شده که قیمت‌های غیراقتصادی در مورد تولید و توزیع گاز موجب رشد مصرف و استفاده غیربهینه گاز در کشور شده است. این امر سیاست‌های توسعه و تولید را در بخش گاز ناموفق کرده و همه تلاش‌ها برای اصلاح بازار گاز نیز در همه سال‌های قبل به‌دلیل مخالفت‌های گسترده برای افزایش بهای خدمات گاز ناموفق بوده است.با بروز مشکلات گسترده در تامین گاز در سال86 که به قطع گاز مصرف مناطق مسکونی در بخش‌هایی از کشور منجر شد زمینه یک اقدام جدی برای حل معضل تامین گاز در کشور را فراهم کرد.
متأسفانه قطع گاز بارها در کشور اتفاق افتاده بود ولی هر بار به‌دلیل کوتاه بودن و محدود بودن زمان قطع گاز اهمیت مسئله و ضرورت یک تصمیم جدی برای حل معضلات در صنعت گاز فراهم نمی‌شد. در واقع پیش از حادثه قطع وسیع گاز در سال86 نیز کارشناسان با اتکا به تجربیات دیگر کشورها و بررسی‌های کارشناسی به اهمیت برنامه‌ریزی برای حل این معضلات در صنعت گاز تاکید می‌کردند ولی این مسائل هیچ‌گاه از حد طرح و مسائل کارشناسی فراتر نمی‌رفت و بحران وسیع قطع گاز در سال86 نقطه عطفی شد برای حل همه معضلات در این صنعت اما با وجود این هنوز برنامه‌ریزی‌های اساسی در این زمینه به درستی پیگیری نشده است و تلاش‌ها بی‌نتیجه مانده است.یکی از مهم‌ترین بحث‌ها در این زمینه حل معضل قیمت تمام‌شده است.
بهانه‌ای برای تاخیر
برای حل معضل قیمت، هنوز هیچ اقدام جدی صورت نگرفته و همه برنامه‌ها از سوی دولت به حل مسئله هدفمند‌کردن یارانهها موکول شده است.متأسفانه این مسئله که در چارچوب یک لایحه به مجلس ارائه شده است پس از یک‌سال هنوز به یک قانون تبدیل نشده است. به‌دلیل نگرانی از مسائل و آثار تورمی ناشی از افزایش قیمت موجب شده تا دولت در این زمینه نتواند تصمیم قاطع اتخاذ کند و از ابزارهای قانونی موجود استفاده کند و همه اقدامات به تصویب حذف یارانهها موکول شده است.
این مسئله موجب شده تا همه برنامه‌های جنبی برای حل معضل تامین گاز کشور نیز به‌خوبی پیش نرود و با معضل تامین مالی و تصمیم‌گیری مواجه باشد.یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها در اصلاح ساختار صنعت گاز کشور، اصلاح شبکه گازرسانی اصلی بوده که در 4سال اخیر اقدامات مناسبی در این زمینه با اتکا به توان پیمانکاران داخلی انجام و این شبکه به نحو مناسبی اصلاح شد.
این طرح باید با طرح ذخیره‌سازی گاز در مخازن موقت در تابستان که مصرف گاز کاهش می‌یابد و امکان بهره‌برداری آن در زمستان که مصرف افزایش می‌یابد تکمیل شود که متأسفانه به دلایل متعدد همه طرح‌ها برای ذخیره‌سازی گاز به‌خوبی پیش نرفت و علاوه بر مشکلات فنی و تکنولوژیکی تامین مالی این طرح‌ها نیز با موانعی مواجه شد.
براساس برنامه زمان بندی تعریف شده از سوی شرکت ملی گاز، باید در نهایت تا پایان سال‌جاری امکان تزریق و برداشت گاز در مخزن ذخیره‌سازی سراجه قم فراهم می‌شد.هدف از راه‌اندازی ذخیره‌سازی گاز در مخزن سراجه قم، ذخیره سالانه 3/3 میلیارد مترمکعب گاز در مرحله نخست بوده است به‌طوری که باید در این مرحله با تزریق 7میلیون متر مکعب گاز در 8 ماه نخست سال، روزانه حدود 10میلیون مترمکعب گاز در ماه‌های پایانی سال برداشت شود.
ذخیره‌سازی گاز در مخازن تخلیه شده هیدروکربوری نسبت به سایر مخازن در اولویت قرار دارد و از این رو، مطالعات و عملیات اجرایی مخزن سراجه قم از حدود 10 سال گذشته تاکنون برای ایجاد ذخیره‌سازی گاز در این مخزن در مجموعه وزارت نفت آغاز شده است ولی هنوز این سرمایه‌گذاری‌ها به نتیجه نرسیده است و با تاخیر در راه‌اندازی و تامین تجهیزات و فرارسیدن زمستان این طرح اگر برای بهره‌برداری آماده نیز باشد تا پایان زمستان امکان تزریق گاز به آن وجود ندارد.
این درحالی است که تجربه ذخیره‌سازی گاز طبیعی در دنیا به حدود یکصد‌سال نزدیک شده و در حال حاضر بیش از 600مخزن ذخیره‌سازی با مجموع ظرفیت 350میلیارد متر مکعب گاز در سراسر دنیا وجود دارد.با وجود این سابقه و تجربه اما طرح‌های ذخیره‌سازی در ایران هنوز به نتیجه مطلوب نرسیده است و تاخیر دارد.
اتکا به واردات از ترکمنستان
تاخیر در بهره‌برداری از طرح‌های ذخیره‌سازی موجب شده تا برای تامین مصرف داخلی گاز زمستانی به واردات از ترکمنستان متکی باشیم.
واردات گاز از ترکمنستان به‌عنوان یک سیاست استراتژیک برای تنوع فعالیت‌های منابع صنعت گاز و وجود منابع مختلف تامین گاز اقدام درستی است ولی اینکه گاز را به قیمت گران از کشورهای خارجی خریداری کرد و به قیمت ارزان در بازار داخلی مصرف کرد، بدون ارزش افزوده قابل دفاع، یک برنامه درازمدت و اقتصادی نیست.
یکی از مهم‌ترین زنجیره‌های توسعه صنعت گاز طبیعی ایجاد مخازن ذخیره‌سازی گاز است. فراهم شدن امکان ذخیره‌سازی گاز موجب می‌شود که سرمایه‌گذاری‌های توسعه‌ای در بخش گاز بهینه شود و مشکلات تامین گاز در زمستان به معضل اصلی صنعت گاز کشور تبدیل نشود.
تامین امنیت انرژی
براساس برنامه‌های صنعت گاز باید تا پیش از زمستان امسال توانایی ذخیره روزانه حداقل 15میلیون مترمکعب گاز در کشور فراهم می‌شد. ناهماهنگی در اجرای این طرح که می‌توانست معضلات بخش گاز کشور را کاهش دهد امروز در نقطه‌ای است که شاید بتوان آن را در نقطه صفر دانست.به‌طور متوسط سالانه حدود 4میلیارد دلار برای توسعه ظرفیت انتقال و پالایش گاز طبیعی در کشور سرمایه‌گذاری می‌شود که با بهره‌برداری از مخازن ذخیره‌سازی این منابع می‌توانست بهینه‌تر اختصاص یابد و تحولی در منابع سرمایه‌ای کشور در این بخش به‌وجود آورد.هنوز در مورد تعرفه گاز نیز اقدام جدی صورت نگرفته و لایحه هدفمند‌کردن یارانهها نیز مراحل تصویب را با دشواری طی می‌کند.
درصورت تصویب و ابلاغ قانون نیز به‌نظر نمی‌رسد که این روند با سرعت به نتیجه برسد و باید همه مسئولان مربوطه در صنعت گاز توجه کنند که بدون اجرای برنامه‌های کارشناسی از جمله احداث مخازن ذخیره گاز، اجرای طرح هدفمند‌کردن یارانهها نیز نمی‌تواند به نتیجه برسد. بدون شک، با اعمال قیمت‌های بالا مصرف‌کنندگان در بخش‌های مختلف به‌ویژه بخش‌های تجاری و صنعتی به انرژی مطمئن و قابل اتکا نیاز دارند و نمی‌توان در آینده انتظار قطع مکرر گاز در بخش‌های صنعتی کشور را داشت.از این‌رو باید برنامه‌های ذخیره‌سازی انرژی در کشور با اهداف و زمان‌بندی تعیین شده دنبال شود و شرایط لازم برای اجرای قانونی که تحت عنوان هدفمند‌کردن یارانهها قرار است تصویب و اجرا شود فراهم شود. البته این مسئله به همه بخش‌های انرژی کشور باید تعمیم داده شود و برای تامین انرژی مطمئن در کشور مدیریت قوی و معتبری به کار گرفته شود.گفته‌می شود که برنامه پنجم صنعت نفت کشور یک برنامه گاز محور است.
هرچند که با توجه به‌وجود مخزن مشترک پارس‌جنوبی هیچ برنامه دیگری به جز توسعه تولید و توزیع و صادرات گاز در کشور نمی‌تواند در اولویت باشد همانگونه که تاکنون بوده است ولی اگر قرار است اهداف و برنامه‌هایی که گفته می‌شود در این بخش باید محقق شود تحقق یابد باید همه طرح‌ها براساس زمان‌بندی و با دقت دنبال و اجرایی شود.براساس اهدافی که تاکنون اعلام شده تا پایان سال1393 باید میزان تولید گاز به 1/1میلیارد متر مکعب، وسعت شبکه انتقال گاز به بیش از 36هزار کیلومتر و ظرفیت پالایش گاز هم به نزدیک 800میلیون مترمکعب افزایش یابد. باید تاکید کرد این همه سرمایه‌گذاری بدون ایجاد ظرفیت‌های مطمئن و قابل‌قبول و متناسب با تولید برای ذخیره‌سازی گاز نمی‌تواند موفق باشد.
