اول فروردین ماه سالجاری رهبر معظم انقلاب فرمودند به میزانی که آمریکاییها در رفتارشان تغییر دهند ما هم به همان میزان تغییر ایجاد میکنیم. نزدیک به یکسال از ریاستجمهوری اوباما میگذرد و کوچکترین تغییری هنوز در رفتار سلطه جویانه ایالات متحده نسبت به ایران ایجاد نشده است.
آمریکاییها بهدنبال نظام سلسله مراتبی قدرت هستند و تصور خامی است که بگوییم یک رئیسجمهور در آمریکا میخواهد این نظام را تغییر دهد. آمریکاییها بهدنبال رابطه با ایران نیستند؛ اما بهدنبال مذاکره با ایران هستند.
در طول یکسال گذشته هیچ تغییر اساسی جز تغییر در لحن آمریکا را شاهد نبودهایم. در بحث رآکتور تهران و تامین سوخت این رآکتور که کاربردی کاملا انسان دوستانه و پزشکی دارد، رفتار دوگانه آمریکا با ایران را به وضوح دیدیم.
ایران توانایی تامین سوخت خود را داشت اما برای اینکه حسننیتش را ثابت کند، در نامهای برای خرید سوخت هستهای اعلام آمادگی کرد و آژانس هم آن را به آمریکا و روسیه داد. بگذریم از اینکه آژانس تخلف کرد و باید این نامه را به همه اعضای شورای حکام میداد.
رفتاری که دولت آمریکا در قبال این خواست ایران انجام داد، همان رفتاری بود که دولت بوش در قبال ایران انجام میداد. آنها براساس همان محور شرارت به ایران نگاه میکنند که در دولت بوش، ادبیات حاکم بود؛
فقط ادبیات اوباما امروز متفاوت است. به این معنا که اگر در دوران بوش با یک تیم سیاست خارجی تند مواجه بودیم، امروز تیم سیاست خارجی اوباما به دقت و ظرافت حرکت میکند. نگاه خوشبینانه این است که بگوییم اوباما میخواهد تغییر ایجاد کند ولی نمیتواند اما در نگاه بدبینانه و البته واقعبینانه باید بگوییم که اوباما بهدنبال تغییر نیست.
او تغییر در لحن و گفتار را مد نظر قرار داده، نه تغییر در سیاستها و استراتژیهای آمریکا در دنیا را.روابط ایران و آمریکا بهطور خاص و عام باید با توجه به نوع نگاهی که به یکدیگر دارند، مورد بررسی قرار گیرد که بررسی این روابط در ارتباط با ساختار قدرت در عرصه بینالمللی معنا پیدا میکند.
در نظام بینالملل قدرتی که مقابل نظام سلسله مراتبی آمریکا ایستاد و هزینه هم پرداخت، ایران بود و آمریکا بهدنبال شکستن هیمنه ایران است. ما در بحث سیاست خارجی واژهای به نام اعتماد متداول نداریم. اختلاف ایران و آمریکا در حد یک مناقشه نیست بلکه اختلاف در سطح پارادایم و رویکردهاست.
مسئله ما با آمریکا، مسئلهای نیست که با یک دستدادن یا نمایش دوستی حل و فصل شود. برخی از مقامات آمریکایی در یکسال گذشته بهشدت بهدنبال قرار گرفتن با ایرانیها در یک قاب عکس بودند، درحالیکه ما بهدنبال کارهای تبلیغاتی در رابطه با آمریکا نیستیم.
آمریکا سخن از تغییر میزند و در عمل برای یکسال دیگر تحریمها علیه ایران را تمدید میکند. اینها نشان میدهد که لحن اوباما تا پنج، شش ماه دیگر بیشتر ملایم نخواهد بود.
*سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی