کاری که اگر چه از سوی سیاستمداران ایران تکذیب شد اما از جهت حفظ منافع ملی ایران و نوعی هشدار به شرکتهای نفتی و دولت عراق جهت اعلام حساسیت و قاطعیت جمهوری اسلامی ایران برای حفظ منافع نفتی خود بسیار با اهمیت بود.
علاوه بر رسانههای حاشیه خلیجفارس علی الخفاج، یکی از معاونان وزیر کشور عراق هم اعلام کرد که یازده سرباز ایرانی روز جمعه، ۲۷ آذر، از مرز دو کشور در جنوب عراق عبور کرده و پرچم ایران را در میدان نفتی فکه نصب کردهاند.
میدان نفتی فکه در منطقه مرزی مورد مناقشه ایران و عراق از جمله میدانهایی بود که دولت عراق مناقصهای برای انتخاب پیمانکاران توسعه آنها برگزار کرده بود، ولی شرکتهای نفتی حاضر در این مناقصه، پیشنهادی برای توسعه آن ارائه نکردند. پیشبینی شده است که حدود یک میلیون و ۵۵۰ هزار بشکه ذخیره نفت خام در میدان نفتی فکه وجود داشته باشد.
با اعلام این خبر شورای سیاسی و امنیت ملی عراق جلسه فوقالعادهای به ریاست نوری مالکی، نخستوزیر این کشور برای بررسی این موضوع تشکیل داد.
معاون وزیر خارجه عراق هم در این رابطه گفت: این نخستین باری است که نیروهای ایرانی کنترل چاه شماره ۴ میدان فکه را در اختیار میگیرند. انتشار گزارشها در باره تصرف چاه نفتی شماره چهار میدان فکه بلافاصله بر بازار جهانی نفت تأثیر گذاشت و در معاملات روز جمعه، ۲۷ آذر، قیمت هر بشکه نفت خام شاخص بازار نیویورک برای تحویل در ماه ژانویه ۷۱ سنت بیشتر شد و به ۷۳ دلار و ۳۶ سنت رسید. قیمت هر بشکه نفت خام برنت برای تحویل در ماه فوریه در بازار لندن هم با ۳۸ سنت افزایش به ۷۳ دلار و ۷۵ سنت رسید.
این نخستین بار نیست که ایران و عراق بر سر چاههای نفتی مناطق مرزی دو کشور دچار اختلاف میشوند. حدود شش ماه پیش هم گزارشهایی از تصرف یک چاه نفتی ایران توسط ارتش عراق منتشر شد.
با بروز این نوع مسائل گفته میشود بعد از جنگ 8ساله ایران و عراق، میلههای مرزی که نشاندهنده خط مرزی دو کشور است، از بین رفتهاند و برخی میگویند که اکنون نیروهای مرزبانی دو کشور در تشخیص خط مرزی با مشکل روبهرو شدهاند که باعت اختلافاتی شده است.
بخشی از میدانهای نفتی ایران و عراق در مناطق مرزی دو کشور قرار دارد. میدانهای نفتی آزادگان، یادآوران و هویزه از جمله مهمترین میدانهای مشترک دو کشور است که براساس توافق مقامهای دو کشور قرار است توسعه آنها با همکاری دو طرف انجام شود.
حضور نیروهای ایرانی بر سر چاه شماره 4 فکه اگر چه از سوی تلویزیون العالم جمهوری اسلامی ایران تأیید شد اما مقامات رسمی ایران آن را تایید نکردند. درصورتی که چنین تحرکی انجام شده باشد بهنظر میرسد درآستانه تحرکات جدید دولت عراق برای توسعه صنعت نفت خود و حضور شرکتهای بزرگ خارجی، این حرکت میتواند هشداری به شرکتهای نفتی مبنی برافزایش ریسک سرمایهگذاری در عراق درصورت بیتوجهی به منافع مشترک ایران از این چاههای نفتی باشد. هرکشور دیگری هم برای اینکه قدرت مذاکره خود برسر این موضوع جدید را نشان دهد، راههایی برای اثبات منافع خود به طرف مقابل پیدا میکرد.
ایران که دومین کشور تولیدکننده نفت اوپک است باید بتواند در صحنه اقتصادی و سیاسی این قدرت خود را حفظ کرده و برآن اصرار ورزد.در حال حاضر میزان استخراج نفت عراق حدود 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز است ولی هدف این است که طی سالهای آینده تولید نفت این کشور سه برابر شود.در حال حاضر عربستان سعودی با ظرفیت 12 میلیون و 500 هزار بشکه در روز بزرگترین صادرکننده نفت در جهان است.ذخایر نفتی عربستان سعودی و ایران بهترتیب 264 و 138 میلیارد بشکه برآورد شده است.
مشترک بودن برخی چاههای نفتی ایران و عراق باعث شده بود که این دو کشور 2سال پیش نیز توافقنامهای در باره همکاریهای نفتی امضا کنند و همچنین قرار است بهزودی یک توافقنامه نفتی در باره میادین مشترک نفتی، بین طرفین امضا شود. حسین شهرستانی وزیر نفت عراق دراین باره اعلام کرد که: توافقنامه نفتی بین ایران و عراق در چارچوب معاهده بینالمللی میادین نفتی مشترک امضا میشود و با امضای این توافقنامه، میادین نفتی مشترک بین دو کشور، یکپارچه میشوند.
بیتردید ایران باید درکنار کشورهای حاضر در عراق که برای بهرهبرداری از ثروتهای هنگفت 200میلیارد بشکهای نفت خام عراق که بزرگترین منابع نفتی دنیا را دارا است، برنامههای طولانیمدت را پایهگذاری کردهاند،با هوشیاری منافع خود را رصد کرده و نسبت به هرگونه تجاوزی به خاک و یا منابع آن حساس باشد چرا که تاریخ همسایگی ایران و عراق نشان داده که هرگاه عراق قدرت گرفته یا ضعفی در حاکمیت سیاسی ناشی از جابهجایی قدرت در ایران دیده، بارها به طرح ادعاهای ارضی پرداخته و سپس به اقدامات عملی علیه ایران دست زده است. اکنون در حالی که غرامتهای میلیاردی جنگ کوتاهمدت عراق علیه کویت، مدتهاست بهطور منظم از سوی این کشور پرداخت میشود! بخشش دیون عراق به ایران از آرزوهای دیرینه عراقیهاست.
یک پایگاه خبری، از اوجگیری دوباره ادعاهای ارضی متعدد عراق علیه تمامیت ارضی ایران و تحرکات گسترده در نصب دستگاههای شنود، تجهیزات مدرن جاسوسی و تجهیز نیروهای نظامی عراق در کرانههای اروندرود و مرزهای خشکی مشترک با ایران خبر داده و نوشته است دولت عراق با ادعاهای واهی ارضی و با متهم کردن ایران به تصرف میدان نفتی فکه که بنا بر قرارداد 1975 الجزایر بخشی از خاک ایران به شمار میرود، دور جدید ادعاهای ارضی علیه تمامیت ارضی سرزمینهای ایران را آغاز کرده است.به تازگی از سوی جلال طالبانی رئیسجمهور عراق و سایر مقامهای دولتی آن کشور و همچنین اقلیم کردستان عراق (که بهصورت خودمختار اداره میشود) سخنانی انتشار یافته که در آن بر لزوم نادیده گرفتن قرارداد مرزی 1975 الجزایر در مرزهای خشکی و آبی باختر ایران تأکید شده است.
مقامهای دولت عراق به تازگی اظهار داشتهاند که چون با تعلق کرانه شرقی اروندرود به ایران به زعم آنان حقوق مردم عراق ضایع شده است، مقامهای کشور برادر ایران که سواحل بسیار طولانی در خلیجفارس دارند باید با نظر لطف به ملت عراق نگریسته و با نادیده گرفتن قرارداد 1975 الجزایر (و خون صدها هزار شهید ایرانی) قرارداد جدید مرزی با عراق منعقد کنند و علاوه بر این، برای کمک به ملت مظلوم عراق! باید از درخواست غرامت از آن کشور صرفنظر کنند.
مقامهای عراق بارها گفتهاند زیر بار غرامت جنگی و قراردادی که دولت پیشین عراق به ایران تحمیل کرد نمیروند، این در حالی است که بر مبنای قواعد حقوق بینالملل تغییر دولتها نمیتواند حکومتهای جایگزین را از مسئولیت عملکرد و قراردادهای منعقده دولتهای پیشین مبرا کند. علاوه بر این، جنگ عراق علیه ایران بر پایه برآورد کارشناسان، بیش از پنجاه سال توسعه اقتصادی ـ اجتماعی ایران را به تعویق انداخته است؛ بنابراین، غرامت هزار میلیارد دلاری، تنها بخشی از همه خسارتهایی است که ملت ایران متحمل شده و باید پیگیری شود.
طرح این موضوع ضرورت پیگیری مجدانه آن از سوی مقامات کشورمان را آنگاه روشنتر میکند که میبینیم عراقیها به سبب خبری تأیید نشده و مورد تکذیب ایران مبنی بر ورود نیروهای ایرانی به سیصد متر از خاک عراق، جنجال فراگیر رسانهای به راه میاندازند، پس شایسته است ما نیز با حساسیت و جدیت مطالبات برحق ملت خویش را بیهیچ چشمپوشی پیگیری کنیم.
این پایگاه خبری همچنین از مناطق مرزی شمال استان خوزستان و جنوب استان ایلام با عراق، گزارش داده که گروههایی از واحدهای مهندسی و مینیاب، مجهز به نفربرهای مدرن اروپایی از منطقه «مجنون» تا منطقه «شرهانی» روبهروی خطوط مرزی ایران، مشغول به کار شده و با نصب حسگرهای مینیاب بر این نفربرها، با پاکسازی جادهها و مناطق مورد اشاره، زمینه را برای حضور شرکتهای نفتی خارجی ازجمله شرکت شل، آماده میکنند.
این نفربرهای مدرن که در منطقه «عینمنصور» و جادههای شنی این منطقه بیشتر دیده شدهاند، میتوانند همزمان به نفربرهای رزمی نیز تبدیل شوند.
این نفربرها که به تازگی وارد عراق شدهاند، هنوز به ارتش عراق برای استفاده عملیاتی تحویل داده نشدهاند و مشخص نیست نیروهای نظامی بهرهگیر از آن از چه کشورهایی هستند. این دستگاههای الکترونیکی پیشرفته که مجهز به قابلیتهای کشف حرارت بدن انسان است، هماکنون در مرزهای عراق با سوریه نیز استفاده میشود.
این در حالی است که لوازم الکترونیکی و ماشینآلات پیشرفته نظامی برای نخستین بار است که توسط اشغالکنندههای عراق در کنار مرزهای این کشور مورد بهرهبرداری قرار میگیرد.
عراق همچنین بهدنبال حفر خندق در مرزهای خود با ایران است همان کاری که در مرزهایش با سوریه نیز انجام داده است. این خبر را یکی از مقامات مرزبانی عراق مطرح کرده درحالی که مقامات ارشد نظامی و دولتی عراق بدون واکنش به اظهارات این مقام نظامی مرزبانی کشورشان، درباره کندن خندق در کنار مرزهای ایران سکوت کردهاند؛ اما منابع محلی در استان «میسان» عراق، اعلام کردهاند اشغالگران عراق با تحت فشار گذاردن مقامات عراقی و ایجاد تنش در روابط ایران و عراق بهدنبال طرح حفر خندق در کنار برخی مناطق مرزی خود با ایران هستند.