این ناشی از آن است که نه نامزدهای انتخاباتی چندان از مسائل زیست‌محیطی باخبرند و نه شهروندان و نه مطبوعات و رسانه‌های گروهی توانسته‌اند بستر لازم را برای درخواست این مطالبات فراهم سازند.
نگاهی گذرا به انتخابات پیشین نشان می‌دهد در هیچ یک از برنامه‌های نامزدهای انتخاباتی اعم از کاندیداهای نمایندگی مجلس و شوراها، معضلات زیست‌محیطی و منابع طبیعی جایی نداشته است ، از همین‌روست که به رغم وجود فراکسیون محیط‌زیست در مجلس، معضلات زیست‌محیطی و منابع طبیعی چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
همچنانکه این فراکسیون نسبت به احداث جاده از قلب پارک ملی گلستان، واکنش در خور توجهی از خود نشان نداد.
نمونه دیگر آنکه پیش‌نویس قانون منابع طبیعی که اخیراً در مجلس مطرح شده، به زعم بسیاری از کارشناسان منابع طبیعی، به دلیل عدم جامع‌نگری نیازمند اصلاحات جدی است، چرا که برخلاف عقیده صاحب‌نظران در این پیش‌نویس مقوله آبخیزداری و واگذاری زمین بسیار برجسته مطرح شده است.
بر این اساس، ضروری است نامزدهای شورای شهر، حداقل داوطلبان شورا در کلان‌شهرها، دیدگاه های خود را برای حل معضلات زیست‌محیطی تبیین کنند.
مطالبات زیست‌محیطی شهروندان و نقش و جایگاه آن در توجه دادن نامزدها به این مطالبات، محور گزارشی است که از نظرتان می‌گذرد.
مهندس کاظم نصرتی، رئیس جامعه جنگلبانی در گفت‌وگو با همشهری ضمن اشاره به اهمیت جایگاه منابع طبیعی و محیط‌زیست می‌گوید: «بسیاری از مشکلات و معضلات مبتلا به امروز منابع طبیعی و محیط زیست ناشی از توسعه ناپایدار است. چرا که هنوز منابع طبیعی و محیط‌زیست در کشور ما جایگاه و منزلت واقعی خود را بازنیافته است و در نتیجه همواره در کشور ما روند توسعه با یکسونگری توأم بوده که همان توسعه ناپایدار و نامتوازن به هر قیمتی است و آنچه امروز ما در کشور با آن مواجهیم یعنی وضعیت نابسامان محیط‌زیست و منابع طبیعی، افزایش آلودگی هوای شهرها، فرسایش خاک، تخریب پوشش گیاهی و دریاچه‌ها، تالاب‌ها، تخریب رودخانه‌ها و سواحل، بیلان منفی دشت‌ها، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و ساخت و سازهای بی‌رویه در سطح کشور پیامد همین توسعه ناپایدار است. روندی که روزبه‌روز نیز تشدید می‌شود و این ناشی از آن است که منابع طبیعی و محیط‌زیست از آغاز تاکنون در برنامه هیچ یک از نامزدهای انتخاباتی اعم از داوطلبان نمایندگی مجلس و شوراهای شهر جایی نداشته است .
بر همین اساس است که می‌بینیم نه تنها گره‌ای از مسائل محیط‌زیست و منابع طبیعی باز نمی‌شود که به دلیل بی‌توجهی مسئولان به این مسائل، دامنه این معضلات روزبه‌روز گسترده‌تر می‌شود و این ضرورت تبیین جایگاه محیط‌زیست در برنامه‌های نامزدهای انتخابات شوراها را بیش از پیش نشان می‌دهد و نشانگر آن است که باید مسائل زیست‌محیطی جزو مطالبات شهروندان قرار بگیرد. به طوری که مجموعه دستگاه‌های دولتی موظف به رعایت ارزش‌های زیست‌محیطی و محیط‌زیست کشور باشند.»
وی می‌افزاید: «باید با اطلاع‌رسانی شهروندان را با مطالبات زیست‌محیطی آشنا کرد تا کاندیداهایی به شوراها راه یابند که متعهد و ملزم به پاسخگویی به این مطالبات باشند و ارزیابی زیست‌محیطی را در اولویت طراحی پروژه‌ها قرار دهند.»
نصرتی با اشاره به عملکرد شوراها از آغاز تا امروز می‌گوید: «نخستین دوره شوراها، پس از سال‌ها فراز و نشیب تشکیل شد و بدیهی بود که این اولین تجربه با افراط و تفریط و گاه بداخلاقی‌هایی هم همراه باشد هر چند که این به معنای تبرئه آنها نیست چون برخی از این راه‌یافتگان به شوراها به رغم فراهم بودن زمینه، افتخار خدمت به جامعه و کشور را از دست دادند.
شوراهای دوم با آنکه تجربه شوراهای اول را در دست داشتند و از نقاط ضعف و قوت فردگرایی و گروه‌گرایی واقف بودند و به رغم آنکه همواره به پرهیز از سیاسی کاری، دعواهای درونی و اقدامات شعاری تاکید می‌کردند در زمینه محیط‌زیست و منابع طبیعی اقدام کارساز و در خور توجهی انجام ندادند در حالی که شوراها با توجه به ماهیت حقوقی و قانونی خود، بخشی از وظایف حاکمیتی دولت و بخشی از وظایف تصدی‌گری دولت را برعهده دارند و از طرفی نهاد مدنی محسوب می‌شوند ، از همین‌رو، مسئولیت‌های متعددی برعهده دارند که پاکیزه نگه داشتن هوای شهرها و تأمین آب شرب سالم و بهداشتی، در رأس آنها قرار دارد.
حال اگربنابر آمارمنتشرشده به طورمیانگین روزانه بیش از 30 نفر بر اثر آلودگی هوا در تهران می‌میرند، آیا نامزدهای شوراها نباید مطالبات زیست‌محیطی را در رأس برنامه‌های خود جای دهند. اگر شوراها مدافع حقوق شهروندی هستند، اگر محیط‌زیست و منابع پایه یعنی هوا، آب، خاک و پوشش گیاهی منبع حیات تلقی می‌شود تاکنون شوراها در این زمینه چه کرده‌اند و نامزدهای جدید برای حفظ این منابع چه برنامه‌هایی تدارک دیده‌اند.»
نصرتی معتقد است: «توسعه بدون مطالعه نه تنها راه به جایی نمی‌برد که منابع طبیعی و محیط‌زیست و منابع انسانی و مدیریتی و مالی را ضایع می‌کند، از همین‌رو ضروری است با تمسک به چشم‌انداز 20 ساله نظام و قانون برنامه چهارم توسعه و توجه جدی به اقتصاد زیست‌محیطی و ارتقای فرهنگی جامعه به توسعه پایدار و متوازنی برسیم و به اصطلاح مطالبات را مطرح کنیم تا کاندیداها ناگزیر به اعلام برنامه‌های زیست‌محیطی خود شوند و شهروندان با توجه به مطالبات زیست‌محیطی و منابع طبیعی به آنها رأی دهند.»
برنامه‌ریزی محیط‌زیست باید محور اصلی برنامه‌های شورای شهر باشد
دکتر مجید مخدوم، مدیر گروه برنامه‌ریزی محیط‌زیست دانشگاه تهران، در خصوص ضرورت گنجاندن مطالبات زیست‌محیطی در برنامه‌های کاندیداهای شوراها به همشهری گفت: «قریب به پانزده سال است که در کشورهای توسعه یافته، برنامه‌ریزی محیط‌زیست محور اصلی برنامه‌های شوراهای شهر است.
بنابراین، این انتظار وجود دارد که در کشور ما و حداقل در شهرهای بزرگ، کسانی به شوراها راه بیابند که با محیط‌زیست و ارزیابی زیست‌محیطی آشنا باشند و بدانند که برنامه‌ریزی محیط‌زیست چه جایگاه و چه پیامدهای مطلوبی برای اداره شهر دارد. این در حالی است که متاسفانه در هیچ یک از دعوت‌نامه‌ها و سخنرانی‌ها هیچ اشاره‌ای به محیط‌زیست نشده و نمی‌شود.»
وی می‌افزاید: «نخستین قدم آن است که باید در جلسات پرسش و پاسخ، از نامزدهای انتخاباتی پرسیده شود که برای محیط‌زیست چه برنامه‌ای دارند چرا که مسائل محیط‌زیست آن‌قدر حاد شده که برنامه‌ریزی بودجه شهر مبتنی بر آن است بنابراین باید نامزدها پاسخ دهند که می‌خواهند چه اقدامی انجام دهند.»
این استاد دانشگاه با اشاره به معضلات زیست‌محیطی کلان‌شهر تهران می‌گوید: «خوشبختانه به همت شهرداری تهران «کمیته پایدار محیط‌زیست» تشکیل شده که حداقل ماهی یکبار جلسه دارد و این کمیته به دنبال آن است که با تبیین راهکارهایی تهران را به سوی شهری سبز سوق دهد.
به همین خاطر شهرداری با کمک دانشگاه لندن، برلن و دانشگاه تهران تلاش می‌کند تا با تنظیم برنامه‌ای، نیروی ضربتی شکل بگیرد و در پی آن تهران تحت عنوان «شهر جهانی سبز» مطرح و جایگاه خود را بازیابد چرا که پیش از این هم تهران «شهر جهانی» بود که هر کس به خاورمیانه می‌آمد نخست به تهران وارد می‌شد و سپس به مقصد خود می‌رفت، این عنوان را در حال حاضر دبی از ما گرفته و شهرداری با تمام توان در پی آن است که دوباره تهران جایگاه خود را بازیابد.
حال اگر شورایی باشد که با شهرداری در تعامل باشد بهتر می‌توان به این هدف رسید و مشکلات تهران را حل کرد. چرا که به اعتقاد من مشکلات تهران حل شدنی است. منتها چندگانگی در مدیریت و اداره شهر، دست شهردار را بسته است و نیروی ضربتی که بدان اشاره شد در واقع به دنبال آن است که بتواند زیر نظر شهردار، معضل آلودگی هوا و آلودگی آب را که به مراتب خطرناک‌تر از آلودگی هواست، حل کند.
بنابراین، شورای شهری که حداقل با مسائل زیست‌محیطی آشنا باشد می‌تواند شهرداری را در دستیابی به این اهداف کمک کند. البته این به منزله آن نیست که اعضای شورا استاد و مدرس محیط‌زیست باشند بلکه ضروری است حداقل به اهمیت مسائل زیست‌محیطی واقف باشند.»
وی تصریح کرد: «اگر مردم واقعاً می‌خواهند محیط زندگی‌شان به سمت سالم شدن پیش برود برای بهبود محیط زیست شهر کاندیداهایی را انتخاب کنند که با محیط‌زیست و مشکلات آن آشنا باشند، کاندیداهایی که برای معضلات زیست‌محیطی برنامه داشته باشند تا از این طریق این معضلات برطرف شود.»
ضرورت تبیین برنامه‌های زیست محیطی کاندیداها
عباس محمدی، مدیر گروه دیده‌بان کوهستان نیز در گفت‌وگو با همشهری بر ضرورت آشنا بودن نامزدهای انتخابات شورا با مسائل محیط‌زیست تاکید کرد و گفت: «نزدیکترین نهاد مسئول در امور اجتماعی، به مردم، شوراها هستند.
از سوی دیگر، بزرگترین مسأله اجتماعی کشور ما، مسأله محیط‌زیست است. از این‌رو، جا دارد که همه نامزدهای انتخابات شوراها توضیح دهند که چه برنامه‌ای برای مقابله با آلودگی‌های هوا، آب و خاک دارند؟ و چگونه می‌خواهند روند نگران‌کننده تخریب جنگل‌ها، مراتع، زمین‌های کشاورزی، سواحل، کوهستان و رودخانه‌های کشور را متوقف سازند؟ با زمین‌خواران حرفه‌ای که به قیمت نابودسازی سرمایه‌های طبیعی و ملی و آسیب‌رسانی به ارکان و پایه‌های اقتصادی کشور، ثروت‌اندوزی می‌کنند، چه خواهند کرد؟»
وی خاطر نشان ساخت: «نامزدهای محترم برای رای‌دهندگان توضیح دهند که در مورد مسایل ساده‌ای مانند کاهش زباله، بازیافت، دفع اصولی زباله و پساب که در بسیاری از کشورها موضوعی حل شده است، چه طرح‌هایی دارند؟ و روشن کنند که آیا همچنان در طرح‌های عمرانی، بافشار بر منابع طبیعی و بهره‌کشی خارج از ظرفیت آن و با شیوه‌های گول زننده «کلنگ‌زنی» و ارائه آمار و ارقام نامفهوم کار خواهند کرد، یا برپایه اصول توسعه پایدار به بهبود ملموس وضع زندگی و بهداشت مردم خواهند پرداخت و در عین حال منافع دراز مدت نسل‌های حاضر و آینده را در طرح‌های خود لحاظ خواهند کرد.»
