در این باره با دکتر احمد‌میدری، اقتصاددان گفت‌وگو کرده‌ایم.
- طی چند هفته اخیر، نظرات مختلفی از سوی دولت درباره نحوه پرداخت یارانه‌ها شنیده شده است. به‌نظر شما علت چیست؟
دولت مثل بسیاری از دولت‌ها می‌خواهد از طریق هدفمند کردن یارانه‌ها رضایت اجتماعی را به دست آورد. به همین دلیل دولت دوست دارد یارانه نقدی را به بیشتر اقشار جامعه بدهد اما بودجه دولت یعنی منابع حاصل از اصلاح قیمت‌ها تکافوی پرداخت یارانه به همه اقشار را نمی‌دهد مگر اینکه رقم یارانه به‌شدت کاهش داده شود.
در این صورت رقم پرداختی آنقدر کم خواهد شد که هیچ قشری از دریافت آن احساس رضایت نمی‌کند. بنابراین، دولت در یک تضاد گیر کرده است: یارانه نقدی را به اکثریت بدهد یا فقط به اقشار نیازمند با مبلغ بیشتر پرداخت کند؟
- علت این تضاد چیست؟ آیا دولت بی‌برنامه است؟
دولت باید اولویت‌ها را تعیین کند. در کشورهای دیگر که می‌خواستند یارانه‌ها را هدفمند کنند مهم‌ترین اولویت کشور یا منطقه را در نظر می‌گرفتند و مبالغی را که آزاد می‌شد به آن اولویت‌ها پرداخت می‌کردند.
مثلا در برخی کشورها مشکل عدم‌پوشش بازنشستگی برای سالمندان در اولویت دولت قرار گرفت و دولت هم منابع هدفمندسازی را صرف گسترش پوشش حمایت‌های بازنشستگی کرد. در برخی کشورها هم توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی‌هدف اصلی دولت قرار گرفته است.
در آفریقای جنوبی هم دولت به هنگام هدفمند کردن یارانه‌ها از مردم نظرسنجی کرد که مشخص شد مهم‌ترین اولویت مردم، حل مشکل بیکاری است. به همین دلیل دولت منابع حاصل از هدفمند کردن یارانه‌ها را صرف اشتغال‌زایی کرد. من فکر می‌کنم که اگر از مردم تهران رای‌گیری شود بین دریافت ماهانه 10هزار تومان یارانه نقدی و یا توسعه مترو و حمل‌ونقل عمومی‌طی 3سال، مردم گزینه توسعه حمل‌ونقل عمومی‌را به دریافت یارانه نقدی ترجیح می‌دهند.
اما در ایران الان اینکه مردم چه می‌خواهند و اولویت اصلی آنها چیست، مشخص نیست. همچنین شناسایی گروه‌های کم‌درآمد به روش خوداظهاری دچار اشکال است. بنابراین در اجرای هدفمندسازی یارانه‌ها ایرادات زیادی مطرح است.
- با توجه به اینکه قانون، دولت را موظف به ارائه یارانه نقدی به همه اقشار کرده، خود قانون نیز دچار مشکل نیست؟
منطق این است که گروه‌های نیازمندتر ، از منابع حاصل از آزادسازی قیمت‌ها دریافتی بیشتری داشته باشند. مثلا مطالعات نشان می‌دهد که از افزایش قیمت بنزین، روستانشینان بیش از شهرنشینان زیان می‌بینند چون در شهرها حمل و نقل‌عمومی همچون اتوبوس وجود دارد. بنابراین اگر در قانون هدفمند کردن یارانه‌ها ذکر شده که یارانه نقدی به همه یکسان داده شود، ایراد دارد.
