دکتر علی اکبر سیاری می‌گوید: سالانه 50 هزار نفر بر اثر حوادث در کشور فوت می‌کنند که حوادث و تروما چندین برابر این میزان، مصدوم و مجروح بر جای می‌گذارد.
تومور مغزی، شایع‌ترین ترومای ناحیه سر
به گفته کارشناسان، آمار مرگ ناشی از تروما در کودکان یک تا 4 ساله، 3 برابر مرگ ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی در اطفال است. در این میان مهم‌ترین نکته‌ای که کارشناسان در مورد آن همیشه به والدین هشدار می‌دهند این است که تروماهای ناحیه سر در اثر ضربه‌های مغزی، تومورهای مغزی، کودک‌آزاری و آسیب‌های ناشی از تصادفات رانندگی از شایع‌ترین تروماهای مربوط به گروه سنی کودکان است.
دکتر علیرضا زالی، جراح و متخصص مغز و اعصاب کودکان و قائم مقام سازمان نظام‌پزشکی در رابطه با همین تروماهای شایع در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: به‌عنوان مثال در مورد گروه‌های سنی اطفال شایع‌ترین تومور متراکم، به‌عنوان یک تروما، تومورهای سیستم اعصاب مرکزی یا تومورهای مغزی است.
پیش‌بینی می‌شود در کشور ما مطابق با آمارهای جهانی در 5 تا 6 نفر به‌ازای هر 100 هزار نفر گروه سنی کودکان، احتمال ابتلا به سرطان سیستم اعصاب مرکزی وجود داشته باشد و به‌نظر می‌رسد همانطور که در سال‌های اخیر تعداد بسیاری از سرطان‌ها از جمله سرطان خون در کشور رو به افزایش است، سرطان‌های گروه اطفال هم رو به افزایش باشد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا علت مهمی برای این افزایش ابتلا وجود دارد یا نه، می‌افزاید: متأسفانه با توجه به ابهامات علمی که در زمینه سرطان‌های مغزی اطفال وجود دارد، هنوز علت مهمی برای افزایش این ابتلا وجود ندارد ولی به‌نظر می‌رسد که برخی از عوامل سرشتی،
پاره‌ای از عوامل محیطی، استفاده از مواد سرطان‌زا، استفاده از موادی که می‌توانند در بدن به نیتریت تبدیل شوند، یعنی نیتروز‌آمین‌ها، کاهش مصرف سبوس و سبزیجات و همچنین تعدادی از بیماری‌های مادرزادی در افزایش این تومورها نقش دارد.
دکتر زالی با بیان اینکه درصورت بروز یک سری علائم، والدین باید نگران وجود این تومور باشند، خاطرنشان می‌کند: متأسفانه در جامعه ما، گروه سنی اطفال با تشخیص تومورهای مغزی خیلی دیر به ما مراجعه می‌کنند به این دلیل که در این گروه سنی علائم تومورهای مغزی بسیار گمراه‌کننده است، برای همین لازم است که این علائم با دقت شناسایی شوند.
«یکی از مهم‌ترین علائم هم که نباید از آن غفلت کرد سردرد است، همچنین هر گونه کاهش در اشتیاق تحصیلی و فعالیت‌های روزانه، انزوا، دوبینی، کاهش پیش‌رونده بینایی، تشنج و یا بروز اختلالات در روند تحصیلی کودکان، سرنخ‌هایی برای تشخیص تومور مغزی در کودکان است.»
این متخصص و جراح مغز و اعصاب با اشاره به این عبارات توضیح می‌دهد: به این نکته هم باید اشاره کرد که مشخصا در اطفال اگر تومور مغزی زودتر تشخیص داده شود از پیش‌آگهی بسیار بهتری برخوردار است.
تروما با دستمایه اجتماعی
دومین تروما در رشته مغز و اعصاب که دستمایه‌های اجتماعی هم دارد، کودک‌آزاری است؛ مشکلی که به عقیده کارشناسان مصادیق آن را در جامعه به وفور داریم. منتها چون آمار دقیقی از کودکان درگیر با کودک‌آزاری وجود ندارد، تعداد زیادی از خانواده‌ها که با این مشکل روبه‌رو هستند،
عملا به سرویس‌های پزشکی مراجعه نمی‌کنند، برای همین به گفته کارشناسان پیش‌بینی می‌شود در کشور درصد کودک‌آزاری بالاتر از آمار متعارفی باشد که گزارش می‌شود.دکتر زالی با ابراز تأسف از اینکه معمولا در خانواده‌ها برای طفلی که مورد کودک‌آزاری قرار گرفته، هیچ سیستم حمایت اجتماعی وجود ندارد،
ادامه می‌دهد: می‌توان در یک نگاه کلی گفت تقریبا ما سیستم فعال پایش و کشف موارد کودک‌آزاری در کشور نداریم. کودک‌آزاری هم طیف متنوعی دارد اما متأسفانه انواع آن در رشته ما موارد نگران‌کننده‌ای است چون آسیب‌های وارده به کودکان آینده ذهنی، جسمی و تطابقی کودکان را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. علاوه بر اینکه خود کودک‌آزاری به شکل یک عقده و یا کمپلکس نهادینه‌شده همواره با کودک باقی خواهد ماند.
با این حال به گفته متخصصان رشته مغز و اعصاب برای مغزی که در حال رشد است، مسلما کودک‌آزاری باید صدمات جبران‌ناپذیری داشته باشد.
دکتر زالی در این باره می‌افزاید: متأسفانه چون این مشکل همیشه مورد غفلت قرار می‌گیرد، در دهه‌های بعد زندگی، کودک دچار کوچک شدن مغز، کاهش ظرفیت شخصیتی و هوشی و اختلال در وضعیت اجتماعی و تحصیلی می‌شود.
کودکان، قربانیان اصلی تصادفات
اما مسلما یکی دیگر از علل ضربه‌های سر دراطفال، حوادث ترافیکی است. تعداد کودکان قربانی در این حوادث هم رو به افزایش است چون در اکثر مواقع یا کودکان سرنشینان جلوی اتومبیل هستند و یا اینکه در کشور ما هنوز این مسئله جا نیفتاده که در کودکان زیر 2 سال از صندلی‌های محافظتی استفاده کنیم.
قائم مقام سازمان نظام پزشکی با این توضیح که برای همین ما موارد زیادی را در کشور داریم که تصادف صورت گرفته و والدین دچار هیچ مشکل خاصی نشده‌اند ولی آثار ضربه در کودکان بسیار شدید است،
خاطرنشان می‌کند: مشکلات سلامتی کودکان چند عاملی هستند و عوامل مختلف اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در آن دخیل‌هستند. بیشتر این مشکلات هم در خانواده‌هایی دیده می‌شوند که وضعیت اقتصادی و سواد و فرهنگ مناسبی ندارند.
به عقیده وی، در کشور ما هم به همین دلیل خانواده‌ها کودک را از دریافت خدمات پزشکی محروم می‌کنند. پس علاوه بر جبران این کمبود‌ها باید قانون حمایت از کودکان و نوجوانان تقویت شود و آیین‌نامه‌های اجرایی برای تامین و ارتقای سلامت آنها در نظر گرفته شوند چون مشکلات سلامتی کودکان کاملا با مشکلات افراد بالغ متفاوت است.
تروما چیست؟
هرگونه آسیب یا صدمه‌ای را که به‌دنبال برخورد عوامل فیزیکی یا شیمیایی با بافت‌های بدن به‌وجود آید، تروما گویند. تروما وارد شدن هر گونه انرژی به بدن به شکلی است که باعث ایجاد زخم و سوختگی و سایر آسیب‌های دیگر شود.
مسئله مهم و اصلی درباره تروما آن است که انرژی خارجی به بدن وارد شده و به آن آسیب می‌رساند. جدیدا حتی مسمومیت‌ها را هم در همین مقوله وارد کرده‌اند. تروما هم تعریف پزشکی و هم تعریف روان شناختی دارد.
از نظر پزشکی، تروما به یک جراحت بدنی شدید یا شوک بحرانی اتلاق می‌شود. از نظر روانشناختی، تروما معنای دیگری دارد؛ تجربه‌ای که از نظر هیجانی دردناک، پریشان‌کننده و ناگهانی باشد و اغلب باعث اثرات پایدار بدنی و ذهنی شود؛
به زبان ساده‌تر، مواجهه با یک عامل فشار آسیب‌زای بی‌نهایت شدید. تروما می‌تواند انسانی یا طبیعی باشد. جنگ، تصادف، آتش‌سوزی، شکنجه و تجاوز از تروماهای انسانی و سیل، آتشفشان و زلزله از تروماهای طبیعی هستند.
